بخت و سرنوشت در گرشاسپ نامه

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 6، دوره 6، شماره 18، خرداد 1393، صفحه 119-132   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

نویسندگان

مرضیه ندافی^{* 1}؛ سیداحمد حسینی کازرونی²؛ شمس الحاجیه اردلانی³؛ داوود یحیایی⁴

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بوشهر، گروه زبان و ادبیات فارسی، بوشهر، ایران

²استاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بوشهر، گروه زبان و ادبیات فارسی، بوشهر، ایران

³استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بوشهر، گروه زبان و ادبیات فارسی، بوشهر، ایران

⁴استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بوشهر، گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، بوشهر، ایران

چکیده

نوعی مطالعه و بررسی آیین زروانیسم نشان می‌دهد که شاعران بسیاری تحت تأثیر اندیشه‌های این آیین شامل اعتقاد به خدای زمان، مرگ، بی وفایی دنیا، سپهر، آسمان و سرنوشت قرار داشته اند؛ که با بررسی آثار آنان می‌توان وجود این تأثیر و نمونه‌های کاربرد آن را مشاهده نمود. در این پژوهش با استفاده از تحلیل محتوایی به بازتاب اندیشه‌ی بخت و سرنوشت در گرشاسپ نامه‌ی اسدی طوسی پرداخته شده است. همچنین میزان تأثیر پذیری شاعر از اندیشه‌های زروانی، مورد بحث و بررسی قرار گرفته و این نتیجه به دست آمده که شاعر در بیان مفاهیمی چون: آسمان و گردش افلاک که بخت نیک و بد را به دنبال دارد، استفاده از واژه‌ی اختر در معنی تقدیر، ستاره شناسی و طالع بینی و سوگند به نام ستارگان، تحت تأثیر اندیشه‌های زروانی قرار داشته است.

کلیدواژه‌ها

گرشاسپ نامه؛ زروان؛ بخت؛ سرنوشت؛ طالع بینی

مراجع

1-     اوشیدری، جهانگیر، 1383، دانشنامه‌ی مزدیسنا، واژه نامه‌ی توصیفی آیین زرتشت. تهران. مرکز.

2-     بنونیست، امیل، 1354، دین ایرانی بر پایه‌ی متن‌های مهم یونانی، ترجمه بهمن سرکاراتی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران کتاب.

3-     بهار، مهرداد، 1369، بندهش، تهران. توس.

4-     تفضلی، احمد، 1384، ترجمه و تحقیق مینوی خرد، تهران، توس.

5-     جلالی مقدم، مسعود،1384، آیین زروانی مکتب فلسفی- عرفانی زرتشتی بر مبنای اصالت زمان، تهران، امیرکبیر.

6-      دهخدا، علی اکبر،1377، لغت نامه‌ی دهخدا، ج 3، زیرنظر محمد معین، سیدجعفرشهیدی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

7-     راشد محصل، محمد تقی،1366،ترجمه و تحقیق گزیده‌های زادسپرم، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

8-     صفا، ذبیح اله،1384، حماسه سرایی در ایران، تهران، امیرکبیر.

9-     _______، 1371، تاریخ ادبیات در ایران، ج اول، تهران، فردوس.

10- عفیفی، رحیم، 1374، اساطیر و فرهنگ ایران در نوشته‌های پهلوی، تهران، توس.

11- فروزانفر، بدیع الزمان،1380،سخن و سخنوران، تهران، انتشارات خوارزمی.

12- کریستین سن، آرتور، 1385،ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، تهران، صدای معاصر.

13- نیبرگ، هنریک سامویل، 1359،دین‌های ایران باستان، ترجمه سیف الدین نجم آبادی، تهران، مرکز ایرانی مطالعه فرهنگ ها.