تحلیل فضایی عوامل شکل گیری خزش شهری در شهر بابل

فصل نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس

مقاله 4، دوره 9، شماره 32، تیر 1396، صفحه 65-88   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سیدعلی علوی¹؛ الهه شاکری منصور²؛ علیرضا گروسی^{* 3}

¹استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تربیت مدرس تهران ، ایران

²دانشجوی دکترا رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تربیت مدرس تهران ، ایران

³دانشجوی رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تربیت مدرس تهران ، ایران *

چکیده

شهر نشینی به عنوان یک تعامل حیاتی بین انسان و محیط زیست شناخته شده که تحت تاثیرنیروهای مهم منطقه ای و جهانی قرار گرفته است. از جمله این نیروها پدیده خزش شهری و رشد افقی شهرها می باشد به طوری که عدم شکل گیری تغییر و تحولات کالبدی براساس بنیان های قاعده مند و ساختار یافته است به گونه ای که مسائل فرا روی نظامات برنامه ریزی و جریانات هدایت گر سیاسی- تصمیماتی، از انتظام ناپذیری و بی برنامگی نگرش های فضایی- کالبدی در سکونت گاههای انسانی نشات می گیرد. این پدیده مختص شهرهای بزرگ نبوده بلکه شهرهای میانی و کوچک را نیز شامل می شود درشهر بابل از جمله این شهرهاست که در طول حیات خود به طور نامتوازن رشد کرده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی- تطبیقی بوده و با بهره گیری از مدل های آنتروپی شانون ، هلدرن و تکنیگ تحلیل سلسه مراتبی به تجزیه و تحلیل پرداخته شده است. نتایج به دست آمده از مدل آنتروپی شانون نشان می دهد که گسترش شهر بابل پراکنده و غیر متراکم بوده است. مدل هلدرن نیز نشان می دهد که از سال ۱۳۹۰-1335 حدود ۷۵ درصد از رشد شهر به خاطر رشد جمعیت بوده و ۲۵ درصد دیگر مربوط به رشد افقی و اسپرال شهر بوده است که منجر به کاهش تراکم ناخالص و الحاق مناطق پیرامونی به شهر بابل شده است. همچنین تکنیک تحلیل سلسه مراتبی نشان می دهد که شبکه های ارتباطی و سیسات های شهری بیشترین و مسائل اقتصادی و عوامل طبیعی کمترین اثر در خزش شهری و گسترش افقی شهر بابل دارند.

کلیدواژه‌ها

خزش شهری؛ الحاق شهری؛ رشد بی قواره؛ مدل شانون و هلدرن؛ بابل