سید قطب و شعر فارسی (تأملی بر آراء نقدی وی درباره‌ی شعر حافظ و خیام)

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 7، دوره 6، شماره 18، خرداد 1393، صفحه 133-148   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

نویسنده

فاروق نعمتی^*

استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه پیام نور

چکیده

سید قطب از چهره­های برجسته­ی  قرن بیستم است که علاوه بر اندیشه­های دینی و سیاسی، دارای نظرات نقدیِ قابل تأمّلی در زمینة ادبیات و شعر است. او در رابطه با اشعار حافظ و خیام، دیدگاه­های مهمی دارد و ضمن اینکه این دو سرایندة ایرانی را دارای مشربی عرفانی می­داند، حافظ را به طور کلی، شاعری خوش­مشرب و آمیخته از اندیشه­های عاشقانه و غیبی دانسته، و خیام را نیز عارفی رنجور در جستجوی حقیقت گم­شده­ای می­داند که در تاریکی­ها، پرتوی از روشنایی را نمی­یابد. این آراء، از یک­سو، بیانگر آشنایی سید قطب با ادب و فرهنگ ایران­زمین است؛ و از سویی دیگر، نشانِ از مطالعاتِ دقیق وی در رابطه با شاعرانِ سترگ ایرانی دارد. پژوهش حاضر، درنگی بر نظرات وی در مورد این دو شاعرِ بزرگ ایرانی است.

کلیدواژه‌ها

رباعیات خیام؛ سید قطب؛ غزل حافظ؛ نقد ادبی

مراجع

آذر، امیر اسماعیل .(1387ش). ادبیات ایران در جهان. چ1، تهران: انتشارات سخن.

البیّاتی، عبدالوهّاب .(2000م). دیوان. ط2، بیروت: دارالعودة.

پروینی، خلیل؛ چراغی­وش، حسین .(1385ش). «نگاهی به مراحل و ویژگی­های نقد ادبی سید قطب»، مجله­ی انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، شماره1.

حافظ شیرازی، شمس­الدین محمد .(1367ش). دیوان اشعار. به تصحیح غنی و قزوینی، تهران: فروغ.

الخالدی، صلاح عبدالفتّاح. (1989م). نظریّة التصویر الفنی عند سید قطب. ط2. جدة: دارالمنار.

...................... .(1991م). سید قطب. من المیلاد إلی الاستشهاد، ط1. دمشق- بیروت: دارالقلم- الدار الشامیة.

زانوس، احمد پاشا .(بهار1390ش). «عبدالوهاب البیّاتی و حافظ شیرازی»، فصلنامه­ی لسان مبین (پژوهش ادب عربی)، دانشگاه بین­المللی امام خمینی(ره) قزوین، سال دوم، دوره­ی جدید، شماره3.

سرباز، حسن .(1431ق). «سید قطب وتراثه الأدبی والنقدی»، مجلة اللغة العربیة وآدابها، جامعة طهران (فردیس قم) السنة السادسة، العدد العاشر.

............... .(1983م). کتب وشخصیّات، ط3. القاهرة- بیروت. دارالشروق.