درونمایه‌های طنز در داستان‌های کوتاه زکریّا تامر

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 2، دوره 8، شماره 26.27، شهریور 1395، صفحه 17-36   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

نویسندگان

محمود آبدانان مهدیزاده^{* 1}؛ کامران سلیمانی²؛ حدیث اسدی²

¹دانشیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید چمران اهواز

²دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

زکریا تامر (1931) از برجسته‌ترین داستان‌ نویسان معاصر سوری است. او در آثار خود، رنج و دشواری کنونی مشکلات انسان را در جهان معاصر اسلام را زوایای گوناگون با بهره‌گیری از اسلوب طنز، مورد کنکاش قرار داده است. از جمله حوزه‌هایی که در آن میتوان به بیان واقعیّات پرداخت، زبان طنز می‌باشد؛ چرا که ادیب با استفاده از این اسلوب، میتواند پرده از حقایق پنهان و پوشیده بردارد و با توجه به تأثیرگذارى طنز در بیان زشتى‌ها و عیب‌هاى جامعه، چه در مقولة سیاسى، ویا اجتماع؛ می‌توان اذعان کرد که زبان طنز رساتر و برتر از زبان دیگر نوشته‌ها است. زکریا تامر با زبان طنز، از واقعیّت دردناک جامعة خویش و جهان معاصر عرب، حقایق را آشکار و خوانندگان را به اندیشدن در این مقوله، وا میدارد. وی با سلاح طنز، به رویارویی با مصائب و دشواری های زمانة خویش پرداخت و مسائل و مشکلات سیاسی، اجتماعی عصر خویش را با اسلوبی هنرمندانه مطرح نمود. از این‌رو، این پژوهش بر آن است که با روش تحلیلی - توصیفی به بررسی درونمایه‌های طنز با سه محور، فقر و فاصلة طبقاتی، آزادی و مبارزه با استبداد، نکوهش و تمسخر ملّت عرب از سوی حاکمان مستبدّ و بیان دیدگاه‌های در این زمینه در داستان‌های کوتاه تامر بپردازد.

کلیدواژه‌ها

زکریا تامر؛ طنز؛ داستان‌های کوتاه؛ فقر؛ آزادی

مراجع

آرین پور، یحی، از صبا تا نیما، ج2، تهران، انتشارات زوّار، چاپ هشتم، 1382هـ.ش.

2-اصلانی، محمّدرضا(1385)، فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز، تهران: انتشارات کارون.

3-بهزادی اندوهجردی، حسین، طنز و طنز پردازی در ایران، تهران: نشر صدوق،1378 هـ.ش.

4-پلارد، آرتــور، طنـــز از مجموعه‌ی سبک‌ها، مکتب‌ها و اصطلاحات ادبی و هنری، ترجمه‌ی سعید سعیدپور، نشرمرکز، چاپ اول، 1378هـ.ش.

5- تامر، زکریا، الحصرم، 2000، ط 1، لندن: انتشارات ریاض الریس، 2000م.

6- ــــــــــ ، سنضحک، ط 1، لندن: انتشارات ریاض الریس،1998م.

7- ــــــــــ (1)، النمورفی الیوم العاشر، ط 3، لندن: انتشارات ریاض الریس،1994م.

8- ــــــــــ (2)، نداء نوح، دمشق: دار الریس للکتب و النشر، 1994م.

9-ــــــــــ (3)، دمشق الحرائق، دمشق: دار الریس للکتب و النشر، 1994م.

10-ــــــــــ (4)، (1994)،الربیع فی الرماد، ط 4، بیروت: دارریاض الریس للکتب والنشر.

11-ــــــــــ (4)، دمشق الحرائق، دمشق: دار الریس للکتب و النشر، 1994م.

12-حاجب، عبدالرشید، نظریة التناص:اشکالیة المصطلح، بیروت:المؤسسة العربیة للدراسات و النشر، 2010م

13-حلبی، علی اصغر، مقدمه ای بر طنز و شوخ طبعی در ایران ، ج1 ،تهران: انتشارات پیک،1377هـ.ش.

14- ــــــــــــــ، مقدمه‌ای بر طنز و شوخ طبعی، تهران: نشر بهبهانی، ، (1364هـ.ش.

13-صلاحی، عمران، خنده سازان و خنده پردازان، تهران، انتشارات سورة مهر، چاپ اول، 1382هـ.ش.

14-زرین کوب، عبدالحسین، در قلمرو وجدان، تهران: انتشارات علمی زمستان،1378هـ.ش.

15- معین، محمّد، فرهنگ فارسی معین، چ1، تهران: سی گل،1382هـ.ش.

15-باقریان بستان آباد، الهام، طنز در شعر معاصر، سال چهارم، شمارة 12، فصلنامة ادبیات فارسی(علمی پژوهشی)، صص127-144، 1387هـ.ش.

16-رجبی، فرهاد، رسالت طنز در شعر میرزاده عشقی و احمد مطر، مجله زبان و ادبیات عربی، شماره هفتم، صص73-103، 1391هـ.ش.