ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس سرمایه روان‌شناختی مثبت در بین کارکنان ستادی آموزش‌وپرورش شهر اصفهان

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

مقاله 10، دوره 18، شماره 3 - شماره پیاپی 69، آذر 1396، صفحه 94-108   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

اعظم رجایی¹؛ محمد علی نادی^{* 2}؛ علیرضا جعفری¹

¹دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان)، ایران

²عضو هیئت‌علمی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس سرمایه روان‌شناختی مثبت اجرا شد. جامعة آماری این پژوهش را کلیة کارکنان ستادی نواحی شش‌گانه آموزش‌وپرورش در سال 1394 تشکیل می‌دادند که تعداد 325 نفر به روش تصادفی طبقه‌ای مبتنی بر سهم و بر اساس فرمول تعیین حجم نمونه کوهن، مانیون و موریسون (2000) به‌عنوان نمونه در نظر گرفته شدند و مقیاس سرمایه روان‌شناختی لوتانز، یوسف و آوولیو (2007) در مورد آنان اجرا گردید. پژوهش در پایایی از ضرایب آلفای کرونباخ و در روایی سازه از تحلیل عاملی تأییدی مبتنی بر مدل‌یابی معادلات ساختاری استفاده نمود. ضرایب آلفای کرونباخ برای مقیاس سرمایه روان‌شناختی مثبت برابر 89/0 و برای خرده مقیاس‌های خوش‌بینی، امید، تاب‌آوری و خودکارآمدی به ترتیب 70/0، 83/0، 73/0 و 87/0 به دست آمد. نتایج تحلیل عاملی تأییدی تک عاملی و چهار عاملی مبتنی بر مدل نظری لوتانز و همکاران نشان داد که مدل چهار عاملی از شاخص‌های برازندگی مطلوب‌تری نسبت به مدل تک عاملی برخوردار است. شاخص‌های برازش مطلوب می‌باشند. همبستگی بین کل مقیاس سرمایه روان‌شناختی مثبت با عامل‌های خوش‌بینی، امید، تاب‌آوری و خود-کارآمدی به ترتیب 76/0، 87/0، 78/0 و 84/0 است که روایی مطلوبی را نشان می‌دهد. همبستگی بین عامل‌ها هم بین 41/0 تا 62/0 است که در سطح (01/0P<) معنی‌دار است. به‌منظور بررسی روایی افتراقی مقیاس سرمایه روان‌شناختی مثبت، از اجرای همزمان مقیاس رفتار ضد بهره‌ور استفاده شد؛ نتیجه نشان داد که مقیاس سرمایه روان‌شناختی مثبت و مقیاس رفتار ضد بهره‌ور همبستگی منفی (39/0-) دارد. بین سرمایه روان‌شناختی مثبت کارکنان شش ناحیه آموزش‌وپرورش، تفاوت معنادار در سطح (05/0>P) وجود ندارد؛ ولی بین سرمایه روان‌شناختی مثبت کارکنان زن و مرد آموزش‌وپرورش، تفاوت معنادار در سطح (05/0>P) وجود دارد. بنابر مقادیر به‌دست‌آمده می‌توان این مقیاس را دارای روایی و پایایی برای انجام مطالعات آتی در نظر گرفت.

کلیدواژه‌ها

سرمایه روان‌شناختی مثبت؛ خودکارآمدی؛ خوش‌بینی؛ امیدواری؛ تاب‌آوری؛ کارکنان ستادی

مراجع

بهادری، خ.ج.، هاشمی، ت.، باباپور، ج. (1391). رابطه سرمایه روان‌شناختی با سرمایه اجتماعی دانشجویان دانشگاه تبریز، مجلهتخصصی پژوهش و سلامت، 2(1)، 153-145.

سیمار اصل، ن.، فیاضی، م.(1378). سرمایه روان‌شناختی؛ مبنایی نوین برای مزیت رقابتی، ماهنامه تدبیر، 19(10)، 48-44.

نادی، م.ع.، سجادیان، آ.(1390). ساختار عاملی، روایی، پایایی و هنجاریابی مقیاس قابلیت یادگیری سازمانی (دبیران دوره راهنمایی تحصیلی شهر اصفهان). فصلنامه پژوهشی نوآوری‌های آموزشی، 10(4)، 130-105.

هویدا، ر.، فروهر، م.، جمشیدیان، ع.(1390). استراتژی-هایی برای عملکرد فوق‌العاده. ترجمه رضا هویدا،‌ محمد فروهر، عبدالرسول جمشیدیان. اصفهان، نشر پیام علوی.

Alee,H.,& Mostaghimi, M.R. (2015). Psychological Capital, Requirement of Today's Organizations. Journal of Applied Environmental and Biological Sciences, 5(5S), 191 - 194.

Avey, J.B., Luthans, F.,& Jensen, S.M. (2009). Psychological capital: A positive resource for combating employee stress and turnover. Journal of Human Resource Management, 48(5), 677 – 693.

Avey, J.B., Luthans, F.,& Mhatre K.H. (2008). A call for longitudinal research in positive organizational behavior. Journal of Organizational Behavior, 29(5), 705 – 711.

Avey, J.B., Luthans, F., Smith, R.M.,& Palmer N.F. (2010). Impact of positive psychological on employee well-being over time. Journal of occupational health psychology, 15(1), 17 – 28.

Carver, C.S., Scheier, M.F.,& Segerstrom S.Z. (2010). Optimism. Journal of clinical psychological review, 30: 879 – 889.

Carver, C.S.,& Scheier, M.F. (2014). Dispositional optimism. Journal of Trends in Cognitive Sciences, 18(6), 293 – 299.

Cetin, F., &Basim, H. N. (2012). Organizational psychological capital: A scale adaptation study. Amme Idaresi Dergisi. 45(1), s.121-137.

Chowdhury, S.H.,& Gupta, S.D. (2014). Effects of dysfunctional attitudes on orientation of anger in major depressive disorder. International journal of Indian psychology, 2(1), 90 – 101.

Coutu, D. L. (2002). How resilience works. Journal of Harvard Business Review, 80(5), 46 – 55.

Envic, B.R. (2005). Beyond human and social capital: the importance of positive psychological capital for entrepreneurial success. The Entrepreneurial Executive, 10(2), 13 - 23.

Firestone, J.,& Anngela-Cole, L. (2016). Exploring Positive Psychological Capital in Nonprofit Human Service Organizations. Journal of Human Service Organizations: Management, Leadership & Governance.

Hayek, M. (2012). Control beliefs and positive psychological capital: Can nascent entrepreneurs discriminate between what can and cannot be controlled?. Journal of Management Research, 1(1), 23 - 33.

Krasikova, D.V., Lester, P.B,& Harms, P.D. (2015). Effects of Psychological Capital on Mental Health and Substance Abuse. Journal of Leadership & Organizational Studies, 22(3), 280 - 291.

Luthans, F., Avey, J.B.,& Patera, J.L. (2008).Experimental analysis of a web-based training intervention to develop positive psychological capital. Academy of Management Learning and Education, 7(2), 209-221.

Luthans, F., Avolio, B.J., Avey, J.B., & Norman, S.M. (2007). Positive Psychological Capital: measurement and relationship with performance and satisfaction. Personnel Psychology, 60: 541-572.

Luthans, F.,& Avolio, B. (2009). The “Point” of Positive Organizational Behavior. Journal of Organizational Behavior, 30: 291 – 307.

Luthans, F., Luthans, K.W.,& Luthans, B.C. (2004). Positive psychological capital: Going beyond human and social capital. Journal of Business Horizons, 47(1), 45 – 50.

Luthans, F., Youssef, C.M.,& Avolio, B.J. (2007). Psychological capital: Developing the human competitive edge. 1st ed. UK: Oxford University Press.

 Luthans, F., Youssef, C.M., Sweetman, D.S.,& Harms, P.D. (2013). Meeting the Leadership Challenge of Employee Well-Being Through Relationship PsyCap and Health PsyCap. Journal of Leadership & Organizational Studies, 20(1), 118 – 133.

Parker, S.K. (1998). Enhancing Role Breadth Self-Efficacy: The Roles of Job Enrichment and Other Organizational Interventions. Journal of Applied Psychology, 83(6), 835 - 852.

Sapyaprapa, S., Tuicomepee, A.,& Watakakosol, R. (2013). Validation of Psychological Capital Questionnaire in Thai Employees. The Asian Conference on Psychology & the Behavioral Sciences, Official Conference Proceedings, Osaka, Japan, 394 – 399.

Snyder, C.R., Harris, C., Anderson, J.R., Hollersan, S.A,& Irving, M. (1991). The will and the ways: Development and validation if an individual differences measure of hole. Journal of Personality and Social Psychology, 60(4), 570 - 585.

Spector, P.E., Bauer, J.A.,& Fox, S. (2010). Measurement artifacts in the assessment of counterproductive work behavior and organizational citizenship behavior: Do we know what we think we know?. Journal of Applied Psychology, 95(4), 781 – 790.

Spector, P.E.,& Fox, S. (2005). The Stressor-Emotion Model of Counterproductive Work Behavior. Journal of American Psychological Association, 7(329), 151 – 17.

Tamer, I., Dereli, B.,& Saglam, M. (2014). Unorthodox forms of capital in organizations: positive psychological capital, intellectual capital and social capital. Journal of Social and Behavioral Sciences, 152: 963 – 972.

Thompson, K.R., Walter, T.J.,& Lemmon, G. (2015). Employee engagement and positive psychological capital. Journal of Organizational Dynamics, 44(3), 185.202.

Wagnild, G.M.,& Young, H.M. (1993). Development and psychometric evaluation of the resilience scale. Journal of nursing measurement, 1(2), 165 – 178.

Wang, S., Tomlinson, E.C.,& Noe, R.A. (2010). The role of mentor trust and protégé internal locus of control in formal mentoring relationships. Journal of Applied Psychology, 95(2), 358 - 367.

Youssef, C.M.,& Luthans, F. (2007). Positive organizational behavior in the workplace: the impact of hoe, optimism, and resilience. Journal of management, 33(5), 774 – 790.