بررسی و تحلیل آفات زبان در سه دفتر اوّل مثنوی مولوی

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 2، دوره 8، شماره 28.29، اسفند 1395، صفحه 43-64   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

نویسندگان

سیدمحمد مهدی حسینی^{* 1}؛ محمد علی خالدیان²

¹کارشناس ارشدرشته زبان و ادبیات فارسی ـ دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان

²دانشیار گروه زبان و دبیات فارسی ـ دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان

چکیده

زبان مجرای ظهور اندیشه است و در زندگی انسان نقش حیاتی دارد و حرف زدن و به کار گرفتن زبان است که پرده از ماهیت انسان برمی دارد و میزان برخورداری انسان را از معرفت نشان می دهد و در عین حال بیش از حد ضرورت به کارگرفتن زبان به منزله ی غباری است که بر روی آینه می نشیند و نفس انسان را تیره می گرداند و انسان را از کار اصلی خود که سیر در ملکوت باشد باز می دارد. با توجه به اینکه انسان تنها موجودی است که قادر به بیان کردن ضمیر خویش می باشد لذا زبان و مقاصدی که زبان ظهور می یابد در دستگاه وجودی بشر بسیار حایز اهمیت است و گذشتگان درباره آن به صورت جسته و گریخته بحث کرده اند. در مورد مولانا و اشعارش هزاران مقاله و صدها کتاب نوشته شده اما هنوز بخش عمده ای از زوایای پنهانی شخصیت مولانا و اشعارش در مثنوی همچنان بکر و دست نخورده مانده است شاید بتوان «عامه پسند بودن» مثنوی را یکی از علل عمده‌ی مقبولیت مولوی به شمار آورد. از اهداف این پژوهش که به بررسی آفات زبان پرداخته است، بررسی  نقش زبان و اثرات آن در زندگی انسان و تبیین نقش زبان در تکامل و یا تنزل انسان می توان اشاره کرد. آنچه که از نتایج این تحقیق در مثنوی معنوی مولانا بدست آمد نشان داد که در واقع مهمترین آفات زبان بیشتر از جنس ناراستی های اخلاقی مانند تمسخر، عیب جویی، دروغ گویی، غیبت، ریاکاری، فریب دادن و فریب خوردن، تملق، سوگند نابجا، بی ادبی و حیله گری را می توان نام برد که در صورت کنترل نشدن زبان، دین و دنیای فرد را تباه می کند.

کلیدواژه‌ها

آفات زبان؛ مثنوی؛ مولوی

مراجع

1- انقروی، اسماعیل، 1380، شرح کبیر انقروی بر مثنوی مولوی، ترجمه عصمت ستارزاده، تهران، برگ زرین.

2- جعفرى،محمدتقى،1368، تفسیرونقدوتحلیل مثنوى،ج 4،تهران،انتشارات اسلامى.

3- زرین کوب، عبد الحسین،1385،. باکاروان حلّه ، تهران، انتشارات علمی.

4- زمانی، ک، 1380، شرح جامع مثنوی،‌ چاپ اول، تهران، اطلاعات.

5- فروزانفر، بدیع الزمان ،1373، شرح مثنوی شریف، دفتر اول (جزء نخستین)،تهران، انتشارات علمی وفرهنگی.

6- فروزانفر، بدیع الزمان. 1388، شرح مثنوی شریف، سه جلد، چاپ چهاردهم، تهران. انتشارات زوار.

7- فروزانفر، بدیع الزمان،1315، زندگانی مولانا،تهران،چاپخانه مجلس.

8- فروزانفر، بدیع‌الزمان، 1346، شرح مثنوی شریف، تهران، زوّار.

9- محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج ۹.

10- مولوی، جلال‌الدین محمد، مثنوی معنوی، شرح و تفسیر بدیع‌الزمان فروزانفر، 1346، مثنوی شریف، تهران، زوّار

11- مکارم شیرازی، ناصر، 1386، زندگی در پرتو اخلاق، نشر سرور.

12- یوسفی ، غلامحسین، 1386چشمه روشن،دیداری با شاعران،انتشارات علمی.