ارزیابی اثرات طبیعی و انسانی انتقال آب سد گاوشان بر دشت میان دربند در استان کرمانشاه

جغرافیای طبیعی

مقاله 3، دوره 10، شماره 37، آذر 1396، صفحه 31-44   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

امجد ملکی¹؛ مریم رحمتی خورشیدی^{* 2}

¹دانشیار گروه جغرافیا(ژئومورفولوژی)،دانشکده ادبیات وعلوم انسانی، دانشگاه رازی،کرمانشاه،ایران

²کارشناس ارشدژئومورفولوژی، دانشکده ادبیات وعلوم انسانی، دانشگاه رازی،کرمانشاه،ایران

چکیده

هدف ­این پژوهش بررسی اثرات طبیعی و­انسانی کانال انتقال آب سد گاوشان بر­دشت میان ­دربند­ در­استان کرمانشاه می­باشد. بدین منظور ­ابتدا داده‌های پیزومتری سطح­آب زیرزمینی ­از­ سال­۱۳۹۲-۱۳۷٠­ ارزیابی و نقشه تغییرات سطح ایستابی در­ بازه­ زمانی ۲۲ ساله تهیه گردید. میزان تغییرات مورفولوژی رودخانه رازآور به واسطه­ تغییرات دبی از محل دریافت آب ­از کانال نیز با ­استفاده ­از تصاویر ماهواره‌ای در بازه ­زمانی مورد نظر بررسی شد. همچنین به منظور شناخت ثأثیرات انسانی احداث کانال ­از روش پرسشنامه استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان می­دهد علی­رغم کاهش بارندگی در ­بازه فوق­ سطح آب زیرزمینی ­از سال بهره برداری از کانال(۱۳۸٤)­ در ­نقاطی ­از دشت افزایش یافته­ است. همچنین یافته­های پژوهش نشان از تغییرات شدید­ مورفولوژی رودخانه ­از­ محل دریافت آب به دلیل تغییرات زیاد دبی دارد. رشد­ وضعیت اقتصادی­، جلوگیری از مهاجرت و ­اشتغال ‌زایی در ­منطقه نیز­ از اثرات انسانی احداث کانال بوده­ است در حالی که به علت مکانیزه نبودن سیستم آبیاری ­راندمان­ متوسط بهره­ برداری ­از ­­­آب کانال­ کمتر ­از­۳٠ ­درصد می­باشد.

کلیدواژه‌ها

کانال انتقال آب؛ سد گاوشان؛ آب زیرزمینی؛ تکنیک GIS؛ دشت میان دربند کرمانشاه

مراجع

۱-­اسد فسفی زاده،­ندا؛­صبوحی صابونی، محمود و مسنن مظفری، مهدیه. (۱۳۹۳).­تعیین سهم­عوامل مؤثر بر­اضافه برداشت منابع­آب زیرزمینی (مطالعه موردی: شهرستان مرودشت).­اقتصاد­کشاورزی.­جلد هشتم. شماره سوم. صص ۱۱٤-۱٠۱.

۲- چوپانی، سعید. (۱۳۷۹).­طرح توسعه­آبخوانداران سرچاهان.­جلد ­پنجم. انتشارات منابع آب.

۳- چالکش امیری، محمد.(۱۳۷۸).­اصول تصفیه آب.­انتشارات ارکان. صص 442.

٤- قاسم پور، لیلا­و نخعی، محمد.­(۱۳۸۹).اثر­احداث سد نرماب بر روی کمیت­ آب مینودشت.­چهاردهمین همایش­انجمن­ زمین­شناسی­ایران.­دانشگاه ارومیه.

۵- کردوانی، پرویز و موغلی، مرضیه. (۱۳۹۱). ارزیابی اثر سد خاکی لاور بر آبهای زیرزمینی دشت لاور فین. فصلنامه جغرافیای طبیعی. شماره 15.

٦- قبادیان، رسول؛ فتاحی چقابگی، علی و زارع، محمد. (۱۳۹۳). تأثیراحداث شبکه آبیاری و زهکشی سد گاوشان بر منابع آب زیرزمینی دشت میان دربند با استفاده از مدل GMS 6.5. نشریه پژوهش آب در کشاورزی. جلد ۲۸. شماره ٤. صص ۷۷۲-۷۵۹.

7- گزارشات شرکت مهندسین مشاور بند آب غرب سال 1395 (طرح مطالعات راندمان اب کانال گاوشان )

۷- میرعباسی، رسول و رهنما، میرباقر. (۱۳۸٦). بررسی اثرات سد تنگوئیه یر وضعیت آبخوان دشت سیرجان. ششمین کنفرانس هیدرولیکی. ایران. دانشگاه شهرکرد.

۸- نودهی، سلیمه و حافظی مقدس، ناصر. (۱۳۸٦). بررسی اثرات سد شهید رجایی بر آبخوان دشت ساری-نکا. پنجمین کنفرانس زمین شناسی و مهندسی و آلایند­های محیط زیست. دانشگاه صنعتی شاهرود.

۹- ولایتی، سعدالله و کامکار، مریم. (۱۳۸۷). بررسی اثرات سد­های مخزنی بر کمیت و کیفیت آب زیرزمینی مخروط افکنه پایین دست. مجله ی جغرافیا و توسعه ناحیه ای.

۱٠. یاری پیلمبرایی، الهام؛ شاعری کریمی، سارا و دادمهر، رضا. (۱۳۹٠)، واکنش مدل سیستم منابع آب زیرزمینی دشت زرینه رود به عوامل تغذیه و تخلیه ممکن از طریق شبکه آبیاری و زهکشی دشت. چهارمین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران. دانشگاه صعنتی امیر کبیر.