حوزه انقلابی، حفظ و تداوم نظام جمهوری اسلامی ایران

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 4، دوره 4، شماره 14، بهمن 1396، صفحه 63-92   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

مسعود پورفرد^*

استادیار، گروه علوم سیاسی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران

چکیده

بی‌شک حوزه‌های علمیه به میزان خصلت‌های ذاتی و کارکرد اصلی خود حامی نظام‌های اسلامی بوده و هستند، و نقش مراجع، طلاب و روحانیت، در سدۀ گذشته به ویژه انقلاب اسلامی، نقشی آوانگارد و پیشرو بوده است، بعد از ایده مقام معظم رهبری در خصوص حوزه‌های علمیه مبنی بر انقلابی‌بودن، این تحقیق بدنبال رصد عوامل حفظ روحیه انقلابی­گری در کنار کارکرد حفظ، حمایت و انتقاد سازنده از نظام اسلامی ایران است. از نظر مقام معظم رهبری «نسبت روحانیت با نظام اسلامی، نسبت حمایت و نصیحت است». طبعاً این امر، مستلزم گفتمان انقلابی و عملیاتی است تا در فرایندی مقبول و سنجیده، جلوی پویش­های خطرناکی که به انقلاب­زدایی از حوزه­های علمیه می­انجامد، گرفته شود و عوامل حفظ روحیه انقلابی که سرچشمه­ای متعالی مانند اندیشه سیاسی حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری دارد، نیز تبیین شود. به دلیل اینکه موضوع پژوهش حاضر حوزه انقلابی و مسئله حفظ نظام است با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی گزینه‌های اساسی و بنیادی برای نظارت و حمایت نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران در سه مؤلفه فرهنگ، اقتصاد و سیاست در نظر گرفته شده است که در مجموع به شش خصلت مهم حوزه انقلابی از جمله روزآمدی در فرهنگ اسلامی، ترویج فرهنگ تعاملی وگفت‌وگو، روحیه فقرستیزی، روحیه حل مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم، خلاقیت و تفکر سیستمی در سیاست و سرانجام مروج مشارکت سیاسی رقابتی پرداخته شده است. البته در هر محور، ابتدا به ویژگی خصلت‌های حوزه انقلابی و سپس، به نقش نظارتی و آنگاه به پیامد و تأثیر مثبت و منفی این خصلت‌های حوزه انقلابی اشاره شده است.

کلیدواژه‌ها

حفظ نظام اسلامی؛ حوزه انقلابی؛ خصلت‌های انقلابی؛ نقش نظارتی و انتقادی

مراجع

1. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبه‌الله (1385هـ ق). شرح نهج‌البلاغه. چاپ دوم، بیروت: دارالاحیاء.
2. آمدی، عبدالواحد بن محمد (1346). غررالحکم و دررالکلم. به کوشش جلال‌الدین محدّث ارموی، تهران. بی‌نا.
3. بدیع، برتران (1379). توسعه سیاسى. ترجمه احمد نقیب‏زاده، تهران: نشر قومس.
4. بیانات مقام معظم رهبری، با اعضای مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم - 25/12/ ۱۳۹۴.
5. بیانات مقام معظم رهبری، در خطبه‌های نماز جمعه تهران‌، 23/2/79.
6. بیانات مقام معظم رهبری، در دیدار جمعی از مسئولان وزارت آموزش و پرورش‌ ۲۶/04/1381.
7. بیانات مقام معظم رهبری، در دیدار معلمان استان فارس، 12/2/87.
8. بیانات مقام معظم رهبری، سخنان در اجتماع بزرگ زائران و مجاوران حضرت علی بن موسی الرضا (ع) 01/01/1388.
9. پالمر، مونتی، اشترن، لاری، و گالیل، چارلز (1372). نگرشی جدید به علم سیاست. ترجمه‌ منوچهر شجاعی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
10. پایگاه اطلاع‌رسانی شبکه خبر، تاریخ انتشار: پنجشنبه ۲۲ تیر ۱۳۹۶ - کد خبر: ۵۰۹۵۱۹-
11. ترنر، جاناتان اچ (1378). مفاهیم و کاربرهای جامعه‌شناسی. ترجمه محمدعزیز بختیاری و محمد فولادی، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
12. حر عاملی، محمد بن حسن (1364). وسائل‏الشیعه. ترجمه علی صحت، تهران: ناس.
13. حسنی، محمدحسن (1377). نوسازی جامعه از دیدگاه امام خمینی. تهران: مؤسسه چاپ و نشر عروج.
14. حقیقت، سید صادق (1387). روش‌شناسی علوم سیاسی. قم: انتشارات دانشگاه مفید.
15. حکیمی، محمدرضا (1375). مکتب تفکیک. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
16. خبرگزاری تسنیم، شناسه خبر: 778593 ، ۲ تیر ۱۳۹۴.
17. خبرگزاری دانشگاه آزاد اسلامی – آنا.
18. خودرو، محسن (1380). جامعه فرهنگ. تهران: انتشارات آرون.
19. دال، رابرت (1378). درباره دموکراسى. ترجمه حسن فشارکى، تهران: شیرازه.
20. دورکیم، امیل (1378). خودکشی. ترجمه نادر سالارزاده امیری، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی.
21. رجب‌زاده، احمد، و کوثری، مسعود (1382). آنومی سیاسی در ایران با تکیه بر نظر شهروندان تهرانی. مطالعات جامعه‌شناختی، شماره 21.
22. روزنامه دنیای اقتصاد - شماره 2380 تاریخ 21/03/1390،حمید زمان‌زاده.
23. روزنامه دنیای اقتصاد شماره 3829، پنج‌شنبه ۱۴ مرداد ۱۳۹۵.
24. شهر کتاب آنلاین، کام (1393). قانون اساسى جمهورى اسلامى. تهران: نشر دوران.
25. طبرى، محمد بن جریر (1408). تاریخ طبرى. بیروت: مؤسسه الاعلمى للمطبوعات.
26. فرشاد، مهدی (1362). نگرش سیستمی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
27. کاتوزیان، همایون (1374). ایدئولوژی و روش در اقتصاد. ترجمه محمد قائد، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.
28. کریمی، علیرضا (1396). مجموعه مصاحبه‌های همایش ملی حوزه انقلابی. قم: مرکز نشر المصطفی.
29. متقی، ابراهیم (1383). نقش عراق در ژئوپلیتیک خاورمیانه بزرگ. مطالعات دفاعی و امنیتی، شماره 40.
30. مجمع تشخیص مصلحت (1386). بررسی سند چشم‌انداز. جلد پنجم، تهران: مجمع تشخیص مصلحت.
31. محمودى، محمدباقر (1376). نهج‏السعاده فى مستدرک نهج‏البلاغه. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
32. مطهری، مرتضی (1386). جاذبه و دافعه علی (ع). چاپ نهم، تهران: انتشارات صدرا.
33. معمار، رحمت‌الله (1391). جامعه‌شناسی مشارکت سیاسی: تحلیل تطبیقی درون‌کشوری از مشارکت انتخاباتی در ایران. تهران: انتشارات امیرکبیر.
34. موسوی خمینى، روح‌الله (1392). تحریرالوسیله. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
35. موسوی خمینی، روح‌الله (1385). صحیفه امام. جلدهای 10،3،1، 13، 17،16، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
36. نهج البلاغه (1368). ترجمه فیض‌الاسلام، تهران: نشر فقیه.
37. نهج‌البلاغه (1373). ترجمه سید جعفر شهیدی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
38. نیک‌گوهر، عبدالحسین (1396). مبانی جامعه‌شناسی. بی‌جا: رایزن.
39. آدرس سایت‌های اینترنتی:
    1. http://www.cbi.ir
    2. Foreign Affairs Vol 73, No.1, (Jan- Feb. 1994).
    3. http://www.cbsnews.com
    4. http://www.fardanews.com/fa/news/524154
    5. http://www.iranieslamikhabar.ir
    6. http://www.irna.ir/fa/News/81860994
    7. http://www.maarefquran.com.
    8. http://www.middlebury.edu/media/view
    9. http://www.rieas.gr/research-areas/global-issues/transatlantic-studies
    10. www.ana.ir
    11. www.iranbazgoo.persianblog.ir/post/29
    12. www.iribnews.ir
    13. www.mehrnews.com
    14. www.mehrnews.com
    15. www.mehrnews.com- شناسه خبر: 2967885 - دوشنبه ۲۵ آبان ۱۳۹۴.
    16. www.salamatnews.com- May 30, 2015 ۱۴: ۴۶ - کد خبر: 149743- ۱۳۹۴/۰۳/۰۹.