نقش حوزه انقلابی در تمدن نوین اسلامی با تأکید بر اندیشه حضرت آیت الله خامنه ای (زید عزه)

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 9، دوره 4، شماره 14، بهمن 1396، صفحه 185-205   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

غلامرضا ضابط پور کاری^*

استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، بابل، ایران

چکیده

تمدن نوین اسلامی در حقیقت راهبرد کلانی است که در عمق بیداری و حرکت­های اسلامی، به‌ویژه انقلاب اسلامی قرار دارد و برپایی این تمدن با همه ابعاد و زوایا در ظرفیت جهان اسلام و در صلاحیت اندیشه ناب اسلامی وجود دارد. پرسش اصلی نوشتار حاضر این است که حوزه­ علمیه چه نقشی در شکل­گیری و پویایی تمدن نوین اسلامی دارد؟ مفروض مقاله این است که مهندسی تمدن نوین اسلامی و تربیت مدیران و کارگزاران آن، وظیفه حوزه علمیه است. به عبارت دیگر، حوزه­ انقلابی و چشم­انداز پیش رو، تحقق تمدن نوین اسلامی است که بدون نقش‌آفرینی حوزه­ علمیه تحقق آن امکان‌پذیر نیست. مهم­ترین نقش حوزه علمیه در تحقق تمدن نوین اسلامی که در این پژوهش به دست آمده است، عبارت‌اند از: 1. تبیین نظری و کارآمد چارچوب­ها، اهداف و الگوهای ناظر به تمدن نوین اسلامی، که بر اساس آن تحققش نیازمند یک منظومه معرفتی است که در مرکز آن منظومه، معارف اسلامی قرار دارد؛ 2. زمینه‌سازی ظهور حضرت مهدی (عج)؛ 3. ظرفیت‌سازی و پرورش نیروهای کارآمد متناسب با رسالت انقلابی که از دیگر الزامات تحقق تمدن نوین اسلامی است. از این رو، ایجاد تمدن نوین اسلامی و در نتیجه استحاله فرهنگ مادی غرب درون تمدن اسلامی در گرو حل رابطه بین اسلامیت و تمدن، جامعه و دولت اسلامی است که بی‌تردید این مسئله از طریق حوزه‌های علمیه و به شرط انقلابی‌ماندن حوزه و حکومت حل خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

تمدن؛ تمدن نوین اسلامی؛ حوزه انقلابی؛ رسالت انقلاب

مراجع

1. قرآن کریم
2. آمدی، عبدالواحد بن محمد (بی‌تا). غررالحکم و دررالکلم. قم: دارالکتاب الاسلامی.
3. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار جمعی از ایثارگران و خانواده‌های شهدا در تاریخ 29/5/1376.
4. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در اجتماع بزرگ مردم قم در تاریخ 14/7/1379.
5. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در جمع علما، اساتید و مدرسین مدارس و طلاب حوزه علمیه قم در تاریخ 29/7/1379.
6. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار از جوانان خراسان شمالی در تاریخ 23/7/1391.
7. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اساتید، فضلا و طلاب حوزه علمیه قم در مدرسه فیضیه در تاریخ 14/7/1379.
8. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار رئیس جمهور و اعضای هیئت دولت در تاریخ 8/6/1384.
9. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار گروهی از جوانان و نوجوانان در تاریخ 14/11/1376.
10. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار مسئولان نظام در تاریخ 6/8/1383.
11. ابن بابویه قمی، محمد بن علی (شیخ صدوق) (1377). کمال‌الدین و تمام‌النعمه. به قلم آیت‌الله کمره‌ای، جلد اول، تهران: انتشارات اسلامیه.
12. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار مدرسین، علما و فضلای حوزه علمیه قم، در تاریخ 1/12/1370.
13. تاین بی، آرنولد (1376). بررسی تاریخ تمدن. ترجمه محمدحسین آریا. چاپ اول، تهران: امیر کبیر.
14. توین‌بی، آرنولد (2536شاهنشاهی). تحقیقی در باب تاریخ. چاپ دوم، ترجمه وحید مازندرانی، بی‌جا: انتشارات توس.
15. جعفری، علامه محمدتقی (1373). فرهنگ پیرو، فرهنگ پیشرو. جلد ششم، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
16. جوادی آملی، عبدالله (1380). انتظار بشر از دین. قم: اسراء.
17. جوادی آملی، عبدالله، در دیدار مسئولان پنجمین همایش بین‌المللی دکترین مهدویت و پژوهشگران پژوهشکده مهدویت، در تاریخ 1/3/1388.
18. دورانت، ویل (1365). بررسی تاریخ تمدن. ترجمه احمد بطحایی، تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
19. دورانت، ویل (1392). تاریخ فلسفه. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
20. رادمنش، عزت‌الله (بی‌تا). کلیات عقاید ابن خلدون درباره فلسفه تاریخ و تمدن. تهران: انتشارات قلم.
21. روح‌الامینی، محمود (1379). زمینه فرهنگ‌شناسی. تهران: انتشارات عطار.
22. زمانی، مصطفی (1390). مبانی حاکم بر مهندسی تمدن نوین اسلامی ایرانی. مجله روابط فرهنگی، پیش‌شماره 3.
23. ساروخانی، باقر (1370). درآمدی بر دایره‌المعارف علوم اجتماعی. تهران: کیهان.
24. سلطان‌زاده، حسین (1364). تاریخ مدارس ایران از عهد باستان تا تأسیس دارالفنون. تهران: انتشارات آگاه.
25. سیدکباری، سید علیرضا (1378). حوزه‌های علمیه شیعه در گستره جهان. تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
26. گروه مؤلفان (1390). حوزه علمیه، تاریخ، ساختار، کارکرد. تهران: کتاب مرجع.
27. مشکانی سبزواری، عباسعلی (1390). درآمدی بر ظرفیت‌های تمدن‌سازی فقه شیعه. فصل‌نامه علمی و پژوهشی تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، سال 2، شماره 3.
28. مطهری، مرتضی (1358). مجموعه آثار. جلد 24، تهران: صدرا.
29. مطهری، مرتضی (1369). فلسفه تاریخ. جلد اول، تهران: انتشارات صدرا.
30. موسوی خمینی، روح‌الله (1368). صحیفه امام. جلد هشتم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.