بررسی تحلیل ساختاری رمان سووشون بر اساس نظریّة برمون

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 2، دوره 9، شماره 32، آذر 1396، صفحه 21-43   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

نویسندگان

فریبا رئیسی سرحدی¹؛ حسین خسروی^{* 2}؛ محمد علی آتش سودا³

¹دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، شهرکرد، ایران.

²دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، شهرکرد، ایران

³دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد فسا، فسا، ایران.

چکیده

نگاه ساختاری به آثار ادبی به سبب بررسی عناصر درون متنی و کشف الگوی پیوند آنها، زمینه­های دریافت شایسته­تر از ماهیّت ادبیات را فراهم  می­آورد و با ارائة شگردهای خلق آثار برتر ادبی می­تواند به
ساختارگرا به بررسی عناصر داستان، فرم­های روایی و قوانین ترکیب آنها پرداخته اند. که در این میان"کلود برمون" با ابداع یک نظام مبتنی بر نمایش شکل واره­ای،  طرحی را پیشنهاد می­کند که بر پایة چگونگی روابط بین کوچک­ترین واحدها استوار است. رمان مشهور«سووشون»، اثری تو در تو و گسترده است که محورها و جریان­های چندگانه، آن را شکل داده اند. برای بررسی ساختارهای متن این رمان، ناچار باید طرح کلی آن را استخراج کرد و سپس به تحلیل آن پرداخت. در تجزیة رمان به طرح اولیة، شخصیت­ها، به میزان شرکت در زنجیرة حوادث و نقششان در ساختن نقاط اوج در درجة اهمیت قرار می­گیرند. قدرت یک رمان واقع­گرا چون سووشون در تعداد پی­رفت­های کامل و چگونگی چینش و روابط علّی و معلولی برقرار شده در میان آنهاست. تعداد پی­رفت­های اصلی معمولاً به تعداد نقاط اوج داستانی وابسته­اند. هر شخصیّت در طول رمان با پی­رفت­های متعدد ایفای نقش می­کند ولی همة آنها در ایجاد ساختمان اصلی داستان نقش محوری ندارند. بنابراین رمان سووشون، ترکیبی منطقی از پی­رفت­های محوری است که در ارتباطی معنادار با پی­رفت­های فرعی و ثانوی هستند و تعداد شخصیت­های آن تحت تأثیر عواملی چون تعداد روایت­های اصلی ساختمان قدرتمند روایت­ها، ارتباط هدفدار آنها با یکدیگر، فضای کلی و موضوع قرار دارد.

کلیدواژه‌ها

سیمین‌دانشور؛ سووشون؛ برمون؛ پی‌رفت؛ روایت؛ ساختار

مراجع

-احمدی، بابک.(1380). ساختار و تأویل متن؛ چ8، تهران: نشر مرکز.

-اخوت، احمد.( 1371 ).دستور زبان داستان، چاپ اول، اصفهان: فردا.

-ارسطو، فن شعر.(1343). ترجمة عبدالحسین زرّین‌کوب، چ2، تهران: انتشارات علمی.

-اسکولز، رابرت.(1383). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات؛ ترجمة فرزانه طاهری، چاپ دوم، تهران: انتشارات آگاه، 1383.

-بالایی، کویی پرس؛ کر یستف، میشل.( 1378 ). سرچشمه های داستان کوتاه، ترجمة احمد کریمی حکاک، چاپ اول، تهران: پاپیروس.

-دیچز، دیوید.(1379). شیوه‌های نقد ادبی؛ ترجمة محمّد تقی صدقیانی و غلامحسین یوسفی، چ 5، تهران: انتشارات علمی.

- ریمون کنان، شلومیث.(1387). روایت داستانی، بوطیقای معاصر، ترجمه ابوالفضل حری،  تهران: نیلوفر.

-سلدن، رامان.( 1372 ). راهنمای نظریة ادبی معاصر، ترجمة عباس مخبر، تهرا ن: طرح نو.

-سید حسینی، رضا.( 1384). مکتب های ادبی، چ5، جلد دوم، تهران: نگاه.

عابدینی،حسن.(1369).صد سال داستان نویسی در ایران، ج2،چاپ2، تهران:نیلوفر.

-فورستر، ای.ام.(1384). جنبه‌های رمان؛ ترجمة ابراهیم یونسی، چ5، تهران: انتشارات آگاه.

-مکاریک، ایرن اریما.( 1384 ).دانش نامة نظریه ادبی معاصر،  ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.

-مهرور، زکریا.(1380). بررسی داستان امروز از دیدگاه سبک و ساختار تهران: تیرگان.

-میرصادقی، جمال.(1382).داستان نویسان معاصر ایران، تهران: اشاره.

-میرصادقی، میمنت.(1379). رمان های معاصر فارسی. تهران: نیلوفر.

-میر صادقی، جمال؛ عناصر داستان.(1385). چ5، تهران: انتشارات سخن.