بررسی تطبیقی سیمای زن در آثار «فریبا وفی» و «سحرخلیفه» نمونه ی موردی: رمان های «پرنده ی من» و «لم نعد جواری لکم»

روان‌شناسی فرهنگی زن

مقاله 4، دوره 9، شماره 34، دی 1396، صفحه 63-80   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

روح الله صیادی نژاد^{* 1}؛ زهرا مرتضایی²

¹دانشگاه کاشان، گروه زبان و ادبیات عربی، کاشان، ایرن.

²دانشگاه ایلام، گروه زبان و ادبیات عربی، ایلام، ایرن.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی دیدگاه­های فمنیستی فریبا وفی و سحرخلیفه و بررسی سیمای زن در آثار این دو نویسنده انجام شده است. پرداختن به مسائل زنان و ترسیم چهره­ای حقیقی از آنان در ادبیات در تمامی دوران تاریخی رواج داشته است، اما باظهور جریان انحصارگرای فمنیسم در قرن بیستم پرداختن به این مسأله پررنگ­تر از گذشته شد و نویسندگان بیشتری درونمایه­ی آثارشان را به مسأله­­ی زنان اختصاص دادند. «فریبا وفی» نویسنده­ی ایرانی و «سحرخلیفه» نویسنده­ی فلسطینی از جمله ادیبانی هستند که در رمان ­هایشان به بیان احساسات زنان و مسائل و مشکلات آنان پرداختند و اندیشه­های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی خود را منعکس نمودند. این جستار بر آن است که به روش توصیفی-تحلیلی و با تأکید بر مکتب نقد فمنیستی انگلیسی-آمریکایی، وجوهی از سیمای زن را در رمان «پرنده­ی من» نوشته­ی فریبا وفی و رمان «لم نعد جواری لکم» نوشته­ی سحرخلیفه بررسی نماید. یافته­های این پژوهش نشان از آن دارد که این دو ادیب نگاهی خوش­بینانه به زن داشته­اند و چهره­ای ناخوشایند از مردان ترسیم­ نموده­اند، نتایج تحقیق بیانگر این است که زنان هر دو اثر، دیگر زنانی متواضع و مطیع نیستند؛ بلکه زنانی تابوشکن هستند که در مقابل سنت­های جامعه­ی مردسالار ایستادگی می­کنند و حقوق طبیعی خویش را خواستارند.

کلیدواژه‌ها

فریبا وفی؛ سحرخلیفه؛ پرنده ی من؛ لم نعد جواری لکم

مراجع

- آبرامز، میرهوارد. (1960). نقد ادبی فمنیستی، ترجمه سمانه واصفی. (1385). مجله ادبیات و زبانها (چیستا)، شماره:230، 788-795.

- ابویسانی، حسین، کاری، فاطمه. (1391). تحلیل رمان زینب بر اساس نقد فمنیستی، پژوهشنامه ی نقد ادب عربی، شماره4، 7-28.

- القاسم، نبیه. (2003). رؤیة لسحر خلیفة التی تجاهلها النقاد، بیروت: موسسة الدراسات الفلسطینی

- أسطة، عادل. ( 1998). قضایا و ظواهر نقدیة فی الروایة الفلسطینیة، فلسطین: موسسة الأسوار.

- بیسلی، کریس. (1991). چیستی فمنیسم، ترجمه  محمدرضا زمردی. (1385). چاپ اول، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.

- پاشازانویسی، سکینه. (1392). نقد و تحلیل درونمایه ی رمان پرنده من، هشتمین همایش بین المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی.

- پاینده، حسین. (1376). گفتمان نقد، چاپ اول، تهران: روزنگار.

- پیشگاهی فرد، زهرا. (1389). نظریه های فرهنگی فمنیسم و دلالت های آن بر جامعه ی ایران، مجله ی زن در فرهنگ و هنر، شماره 3، 109- 132.

- حسن زاده دستجردی، افسانه، موسوی راد، سید مصطفی. (1393). تحلیل دو رمان پرنده من و ماهی ها در شب می خوابند بر اساس مولفه های نوشتار زنانه،  پژوهشنامه  نقد ادبی و بلاغت، دوره3، شماره1، 51-70

- حسینی، مریم و سالارکیا، مژده. (1390). تحلیل رمان رؤیای تبت براساس استعاره نمایشی نظریه ی گافمن، فصلنامه ی متن پژوهی ادبی، شماره53، 81- 108.

- حسینی، مریم. (1389). سیمای زن در رمان برگزیده ی محمد محمد علی با تاکید بر نقد ادبی فمنیستی، مجله ی زن در فرهنگ و هنر، دوره 1، شماره 3، 79- 96

- خلیفة، سحر. (1974). لم نعد جواری لکم، بیروت: دارلآداب.

- دراج، فیصل. (2004). أفق التحولات فی الروایة العربیة، بیروت: المرکز الثقافی العربی.

- دستغیب، عبدالعلی. (1386). رمان ایرانی، مجله ی نقد و بررسی کتاب، دوره 6، شماره21، 20-29

- دوبوار، سیمون. (1949). جنس دوم، ترجمه  قاسم صنعوی. (1385). تهران: نشر توس.

- رضایی، رمضان، امیری، الناز. (1389). زن از دیدگاه می زیاده، فصلنامه ی علمی پژوهشی زن در فرهنگ و هنر، سال2، شماره ی6، 9-24.

- روزبه، محمدرضا، طالبی، مریم. (1389). نقد فمنیستی مجموعه داستان های شیوا ارسطویی، فصلنامه ی علوم ادبی دانشگاه قم، شماره5، 89-123.

- زیدان، جوزیف. (1999). مصادر الادب النسائی العالم العربی فی الحدیث، بیروت: الموسسة العربیة للدراسات و النشر.

- عبدی، صلاح الدین، عباسی، نسرین. (1389). جلوه های پایداری در برخی آثار سحرخلیفه، مجله نقد ادب عربی، شماره 221، 109-130.

- عسگری، محمدصالح شریف. (2011). مفهوم الوطن وتجلیات الوطنیة و الوحدة عند سحرخلیفة من خلال ثنائیتها: الصبار و عباد الشمس، مجلة بحوث فی اللغة العربیة و آدابها بجامعة اصفهان، العدد4، 65-80.

- قادری، فرنگیس. (1385). جنبش اجتماعی زنان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، زریبار، سال10، شماره ی60، 117-133.

- مرادخانی، صفیه، طالبی، مریم. (1389). نقد فمنیستی مجموعه داستان خاله ونگوک اثر فریده خرمی، مجله زن در فرهنگ و هنر، دوره1، شماره4، 5-24.

- مشیرزاده، حمیرا. (1382). از جنبش تا نظریه اجتماعی، چاپ اول، تهران: شیرازه.

- مقدادی، بهرام. (1378). فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی از افلاطون تا عصر حاضر، تهران: فکر روز.

- مکاریک، ایرناریما. (1993). دانش نامه ی نظریه های ادبی معاصر، ترجمه  مهران مهاجر و محمد نبوی. (1390). تهران: دفتر نشر آگه.

- میرزایی، فرامرز، روشنفکر، کبری، براندوجی، نعیمه، پروینی، خلیل. (2011). الخصائص السردیة و جمالیاتها فی الروایة«الصبار» لسحرخلیفة، مجلةجامعة إبن رشد فی هولندا، العددالثانی. أبریل نیسان2011، 107-134.

- هام، مگی. (1980). فرهنگ نظریه های فمنیستی، ترجمه  نوشین احمدی خراسانی. (1382). تهران: توسعه.

- وفی، فریبا. (1382). پرنده ی من، چاپ سوم، تهران: نشر مرکز.