بررسی تطبیقی لیلی و مجنون نظامی با لیلی و مجنون خانا قبادی

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 2، دوره 6، شماره 19، شهریور 1393، صفحه 15-44   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

نویسندگان

جمال احمدی^{* 1}؛ شنو سالم²

¹عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج

²دانشجوی کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی

چکیده

لیلی و مجنون یکی از منظومه­هایی است که ریشه­ی ماجرا به میان عربها در قرن اوّل هجری باز می­گردد. این داستان خیلی طول نکشید که در میان فرهنگهای دیگر رواج پیدا کرد و به ویژه پس از ورود عربهای مسلمان، برای ترویج فرهنگ و معارف اسلامی، گونه­های فرهنگ عربی و از جمله قصه­ها و حکایات و داستانها وارد تمدنهای دیگر شد.
حکیم نظامی گنجوی(614-530هـ) شاعر کرد تبار قرن ششم هجری، داستان لیلی و مجنون را به نظم فارسی در حدود 4700 بیت سرود. این داستان پس از نظامی مورد تقلید بسیاری دیگر از شاعران فارس زبان و کُرد زبان قرار گرفت. خانا قبادی(1191-1115هـ) شاعر کرد زبان سده­ی دوازدهم هجری، این داستان را به زبان کردی و گویش گورانی در حدود 1644 بیت سروده است. او که یکی از شاعران بزرگ و منظومه­سراهای قرن دوازدهم هجری بود، توانست پرداختی دیگر به این داستان بدهد.
نویسندگان این پژوهش با روش تحلیلی - توصیفی در پی آن هستند که میزان اشتراکات و افتراقات دو اثر را بررسی کنند و به مقدار تأثیر پذیری خانا از نظامی اشاره داشته باشند. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که به احتمال، خانا علاوه بر سروده­ی لیلی و مجنونِ نظامی، از منابع شفاهی دیگری در میان کردها بهره گرفته است. به علاوه نتیجه­ی فرعی دیگری که از پژوهش می­توان گرفت این است که محتمل است نظامی منابع دیگری غیر از متون عربی و روایتهای عربی و از جمله منابع مربوط به زبان مادریش داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

نظامی گنجوی؛ خانا قبادی؛ لیلی و مجنون؛ ادبیات تطبیقی

مراجع