دنیای آرمانی معروف رصافی

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 8، دوره 6، شماره 21، اسفند 1393، صفحه 193-206   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

نویسنده

مصطفی یگانی

عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد

چکیده

شعر معروف رصافی، شاعر عراقی، چونان آینه­ی صافی است که تصویر زندگی ملّتش را در آن بخوبی بازتاب داده است؛ گزافه نیست اگر بگوییم شعر وی را بهترین سند تاریخی عصر شاعر می­توان به حساب­آورد. شاعر خود در متن حوادث و مشکلات جامعه­اش بوده و حضوری فعال در تحولات کشورش، عــراق، داشته و طعم تلخ ناکامی­ها و محرومیّت­ها را چشیده و چنین نبوده که عافیت طلبانه و از دور دستی بر آتش داشته باشد. رصافی شعرش را در خدمت اهداف عالی و آرمانهای انسانی­اش قرار داده؛ که از این منظر جز شاعران متعهد به شمار می رود. در شعر وی، هم تقلید و هم نوآوری به چشم می­آید؛ تقلید از چهارچوبها و قوالب شعری قدیمی و نوآوری در مضمون آفرینی و زبان شعری.
معروف رصافی، یکی از شاعران برجسته و اثرگذار در فرهنگ و زبان عربی است که جنبه­های تعلیمی اشعار وی از مسایل قابل بررسی است. رصافی، شاعری است متعهد که شعر را به عنوان ابزاری در خدمت جامعه و بیداری مردم و مبارزه علیه زور و ستم به کار برده است و این ویژگی در شعر وی تشخّص دارد. آنچه در این مقاله موضوع بحث و بررسی است ارائه نمونه­هایی چند از مفاهیم تعلیمی دیوان اوست تا از این رهگذر دنیای آرمانیی را که وی برای خواننده­اش ترسیم نموده بشناسیم.
شاعر در شعرش ضمن بیان ویژگیهای دنیای آرمانی، واقعیت­های تلخ پیرامون خود را که مردم با آن سخت دست به گریبان هستند مورد انتقاد قرار می­دهد و با زبان ساده و توده فهم، خواننده اثرش را از اهدافش بهره­مند می سازد. جامعه آرمانی و مطلوب رصافی، زمینه­ساز رسیدن به کمال انسانی است. در این جامعه، عدالت حکم­فرماست. کسی به درد و رنج دیگران بی­اعتنا نیست. آبروی افراد ارزشمند است. مردم آن قانع­اند و دروغ و سخن­چینی در آن جایگاهی ندارد. در مدینه فاضله معروف رصافی، صلح و دوستی و کمک به دیگران حکم­فرماست؛ نه جنگ و تجاوز و خونریزی؛ به عبارت دیگر، انسانیّت، مهم­ترین ویژگی آرمان شهر اوست.

کلیدواژه‌ها

معروف رصافی؛ آرمان شهر؛ عدالت؛ انسانیّت؛ مردم؛ عراق و شعر عربی

مراجع