نقش مدارس موقوفه در توسعه فرهنگ و تمدن اسلامی

فصلنامه تاریخ

مقاله 8، دوره 6، شماره 23، دی 1390   

نویسنده

مصطفی فقیه اسفندیاری

چکیده

چکیده:


    یکی از مسایل مهم تاریخ تمدن اسلامی پرداختن به امر پژوهش و فراهم کردن امکانات تحصیل برای دانشمندان و دانش پژوهان بوده است.این امکان، بیشتر از طریق درآمد حاصله از موقوفات مدارس و اماکن آموزشی ایجاد می­شده است. اوقاف، بهترین و مهمترین منبع درآمد برای تعلیم و تربیت در جوامع اسلامی بوده و استمرار آموزش و فعالیت علمی در دولت­های اسلامی طی قرن­های متمادی به این منبع مالی بستگی داشته است. موضوع وقف، از همان آغاز ظهور اسلام وجود داشته و پیشوایان دینبه وقف اموال خود جهت این­گونه امور همت گماشته­اند. نگاهی گذرا به وقف­نامه­ها، گویای این حقیقت است که مدارس، موسسات فرهنگی-آموزشی بسیاری از سنت پسندیده وقف به یادگار مانده است. واقفان برای بالابردن سطح فرهنگی جامعه به تاسیس مدارس توجه می­کردند. بیشتر مدارس قدیم و برخی از مدارس جدید، با درآمد موقوفات اداره می­شدند.
     پژوهش حاضر، ضمن بررسی دو مکان آموزشی مهم در جهان اسلام(مدارس اصفهان و یزد در ایرانو مدارسنظامیه و مستنصریه در عراق)، به اهمیت نقش وقف و واقفان در ایجاد مدارس اسلامی اشاره دارد.

واژگان کلیدی: تمدن اسلامی، وقف، مدارس ایران و عراق، اصفهانو یزد، نظامیه و مستنصریه.

کلیدواژه‌ها

تمدن اسلامی؛ وقف؛ مدارس ایران و عراق؛ اصفهانو یزد؛ نظامیه و مستنصریه