تعداد نشریات | 418 |
تعداد شمارهها | 10,004 |
تعداد مقالات | 83,629 |
تعداد مشاهده مقاله | 78,548,158 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 55,630,722 |
بررسی بازتاب نزاع سیمرغ و اژدها در قالیهای ایرانی با تکیه بر اسطورهها و متون ادبی | ||
ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی | ||
مقاله 5، دوره 14، شماره 50، خرداد 1397، صفحه 137-168 اصل مقاله (608.47 K) | ||
نوع مقاله: علمی پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
زهرا عسگری1؛ فریده داوودی مقدم* 2 | ||
1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی (گرایش محض) دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره) قزوین | ||
2دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شاهد | ||
چکیده | ||
نقوش قالیهای ایرانی، حاوی روایاتی نمادین است که با الهام از اسطورههای ملی در متن و حاشیۀ قالیها به زیبایی به تصویر کشیده شدهاند. نزاع سیمرغ و اژدها یکی از این نقوش است که به شکل گرفتوگیر و در هیئت تقابل، رخ نموده است. بازتابهای نمادین هر یک از این دو اسطوره شامل شاخصههایی چون نمادهای اهورایی و اهریمنی، نیکی و شر، زمین و آسمان، مرگ و زندگی و روح و نفس است که با الویّتبخشی به اسطورههای بومی و در نظرگرفتن مواردی چون تکرار، بسامد و اصالت در این پژوهش مورد بررسی و واکاوی قرار میگیرند. یافتههای پژوهش ناظر بر این است که ریشة اصلی این نزاع، بیانگر مفهوم خیر و شر برخاسته از تقابل اهورایی و اهریمنی این دو اسطوره و تأثیر رویکرد آیینی در شکلگیری این نزاع است. نزاعی که در آن، اهریمن با نماد مار و اژدها در حال ستیز با آیین تازهای به نام «مهر» با نماد سیمرغ است. | ||
کلیدواژهها | ||
اسطوره؛ قالیهای ایرانی؛ سیمرغ؛ اژدها؛ مهر | ||
مراجع | ||
آزاد برمکی، تقی. 1381. نظریههای جامعهشناسی. تهران: سروش. اسدی طوسی، ابونصر. 1354. گرشاسبنامه. به کوشش حبیب یغمایی. تهران: طهوری. باقرپور، سعید. 1391. «بررسی نمادشناسی نقش مار در تمدّنهای باستانی». کتاب ماه هنر. ش167.صص 100-108. بصارم، سیّد جلالالدّین. 1375. رؤیای بهشت هنر قالی بافی ایران. تهران: یساولی. بیدمشکی، مریم. 1383. «مهر به هفتخوان رستم». کتاب ماه هنر. ش75. صص 125-114. پورداوود، ابراهیم. 1380. آناهیتا. به کوشش میترا مهرآبادی. چ1. تهران: افراسیاب. پورنامداریان، تقی.1386. رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی. تهران: علمی فرهنگی. تبریزی، محمّد حسین بن خلف. 1361. برهان قاطع. تصحیح محمّد معین. تهران: امیرکبیر. جابز،گرترود. 1380. سمبلها. ترجمة محمّد رضا بقاپور. تهران: مترجم. جمالی، منوچهر. 1997. جام جم (بینش سه زنخدای در ایران. سیمرغ، ناهید، آرمیتی). لندن. حسامی، وحیده.1390. «تجلّی نقشمایة شیر در قالیهای دورة صفوی». پژوهش هنر اصفهان. س1. ش2. صص16-1. حسینی روحالله و اسدالله محمّدزاده. 1385. «بررسی ساختار تقابل رستم و اسفندیار در شاهنامه». پژوهش ادبیّات معاصر جهان. ش31. صص 64-43. خزائی محمّد و فریناز فربود. 1382. «بررسی تصویر نماد سیمرغ». هنر و معماری. ش20. صص 14-4. خسرویفر شهلا و امیرحسین چیتسازان.1390. «بررسی نماد و نقش پرنده در قالیهای موزة فرش ایران». پژوهش هنر. س1. ش2. صص44-29. دادور، ابوالقاسم و الهام منصوری. 1385. درآمدی بر اسطورها و نمادهای ایران و هند در عهد باستان. تهران: کلهر. دشتگل، هلناشین. 1383. «تجلّی سیمرغ در عرفان و هنر اسلامی». مجموعه مقالات همایش عرفان، پلی میان فرهنگها. به کوشش شهرام یوسفیفر. تهران: مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی. صص 117-98. رزمجو، حسین. 1381. قلمرو ادبیّات حماسی ایران. ج2. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. رستگارفسایی، منصور. 1380. «اسطورههای پیکرگردانی». مطالعات ایران. س1. ش1. صص154-150. ـــــــــــــــــــــ . 1379. اژدها در اساطیر. تهران: توس. رضی، هاشم. 1371. مهرآئین. تهران: بهجت. ریاضی، حشمت الله. 1384. برگردان روایتگونه داستانها و پیامهای فردوسی به نثر. تهران: اوحد. سرلو، خوان دواردو. 1389. فرهنگ نمادها. ترجمة مهرانگیز اوحدی. تهران: دستان. سلطانی گردفرامرزی، علی. 1372. سیمرغ در قلمرو فرهنگ ایران. تهران: مبتکران. شایستهفر، مهناز و طیبه صبّاغپور آرانی. 1388. «مفاهیم نمادین سیمرغ و اژدها و انعکاس آن در قالیهای صفویّه». نامه هنرهای تجسّمی و کاربردی. س2. ش4. صص 118-98. شریفیان، مهدی و رضا غفوری. 1387. «بازتاب مهرپرستی در شاهنامه فردوسی». مطالعات ایرانی. ش14. صص 146-131. شکاری نیری، جواد. 1382. «جایگاه رنگ در فرهنگ و هنر اسلامی ایران». مجموعه مقالات نخستین همایش هنر اسلامی. به کوشش محمّد خزائی. تهران: مؤسسه مطالعات هنر اسلامی.صص 208-189. طباطبایی، احمد. 1335. «سیمرغ در چند حماسه ملّی». مجلة دانشکده ادبیّات و علوم انسانی تبریز. س 8. ش36. صص51-44. علمداری، مهدی. 1385. «مایههای پویانمایی در ادبیّات فارسی». هنر و معماری. س16. ش62. صص165-145. فرای، نورتروپ. 1379. رمز کل کتاب مقدّس و ادبیّات. ترجمة صالح حسینی. تهران: نیلوفر. فربود، فریناز و فهیمه سهیلیراد. 1382. «بررسی تطبیقی سیمرغ در متون ادبی، حماسی و عرفانی». مجلة هنر. ش56. صص43-23. فردوسی، ابوالقاسم. 1387. شاهنامه. به کوشش عبدالله اکبریان راد. چ14. تهران: الهام. قائمی، فرزاد. 1389. «تفسیر انسانشناختی اسطورة اژدها». جستارهای ادبی. س43. ش171. صص 26-1. کزّازی، میر جلالالدّین. 1370. مازهای راز. تهران: مرکز. کویاجی، جهانگیرکوورجی. 1383. بنیادهای اسطوره و حماسة ایران.گزارش و ویرایش جلیل دوستخواه. تهران: آگه. لافورگ، رنه.1387. نمادپردازی. ترجمة جلال ستّاری. مجموعه مقالات اسطوره و رمز. چ3. تهران: سروش. محمّدی، محمّد. 1381. «تخیّل مقدّس و نامقدّس در اسطورهها و افسانههای ایرانی». کتاب ماه هنر. ش43. صص 108-104. مظفریان، فرزانه. 1391. «اسطوره و قصههای عامیانه».. فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. ش28. صص157-135. میرزا امینی، سیّد محمّد مهدی و سیّد جلالالدّین بصام. 1390. «بررسی نقش نمادین ترنج در فرش ایران». گلجام. ش18. صص30-9. واراتانی، ناهوکوتا. 1383. «سمبل مار در متون کلاسیک ادبیّات فارسی». زبان و ادبیّات. ش21. صص 160-147. واحد دوست، مهوش. 1379. نمادینههای اساطیری در شاهنامه. تهران: سروش. هینلز، جان. 1375. شناخت اساطیر ایران. ترجمة ژاله آموزگار و احمد تفضّلی. چ4. تهران: چشمه. هال، جیمز. 1387. فرهنگ نگارهای نمادها در هنر شرق و غرب. ترجمة رقیّه بهزادی. تهران: فرهنگ معاصر. یاحقی، محمدجعفر. 1386. فرهنگ اساطیر و داستانوارهها در ادبیات فارسی. تهران: فرهنگ معاصر. یشتها. 1377. به کوشش ابراهیم پورداوود. ج1. تهران: اساطیر.
English Sources
Carducci, Bernardo J. (2009). The Psychology of Personality: Viewpoints, Research, and Applications. 2nd ed. London: Blackwell.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 629 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,009 |