واکاوی مبانی هویتی جریان های تکفیری و رویکرد آنها به جمهوری اسلامی ایران

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 8، دوره 5، شماره 15، خرداد 1397، صفحه 155-171   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

توحید افضلی^{* 1}؛ محمد طاهر افضلی²

¹کارشناس

²موسسه تهران

چکیده

ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭ ﺗﺤﻮﻻﺗﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺳﺪﻩ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻭﻗﻮﻉ ﭘﻴﻮﺳﺖ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﻲ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭﻱﻫﺎ، ﻓﻨﺎﻭﺭﻱﻫﺎ و ﻓﺮﻭﭘﺎﺷﻲ مارکسیسم ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪ، ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻧﻴﺰ ﺩﭼﺎﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭ ﺗﺤﻮﻻﺗﻲ ﺷﺪﻧﺪ. ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺍﻫﺪﺍﻑ، ﻣﻜﺎﻧﻴﺰﻡﻫﺎ، ﺳﺎﺯﻭﻛﺎﺭﻫﺎ، ﺷﻴﻮﻩﻫﺎ ﻭ ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻱ ﺭﻓﺘﺎﺭﻱ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻳﺎ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﻱ ﻧﻮﻳﻨﻲ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺳﻼﻡ، ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻧﻮﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ و جریان های سلفی ﻳﺎﺩ ﻣﻲﺷﻮﺩ.در این میان باید بین جنبش های اصیل اسلامی که در مبارزه با ضدارزش های غربی و مدرنیسم احیا گردیدند و در مقابل جنبش های سلفی و تکفیری که در دوران معاصر با رشدی قارچ گونه به اسلام هراسی و اسلام ستیزی دامن می زنند و آگاهانه تصویری موحش و غیر واقعی از دین مبین اسلام و مسلمانان ارائه می نمایند تمایز قائل گردید.
ظهور و بروز جریان های سلفی گری و تروریستی در منطقه خاورمیانه در تلاقی و همپوشانی ارگانیکی ﺑﺎ مدارهای وسیع و قدرتمند سلفی گری تمام ظرفیت های ایدئولوژیکی خود را برای مهار و تضعیف موقعیت ژئوپلیتیکی و ایدئولوژیکی جمهوری اسلامی ایران بسیج نموده است. مداخله و عملیات های فزاینده جهادی هـای سـلفی در منطقه مبانی هویتی و رویکرد آنها به جمهوری اسلامی ایران را نیز آشکار میسازد.

کلیدواژه‌ها

هویت؛ مبانی فکری؛ بنیادگرایی تکفیری؛ جمهوری اسلامی ایران؛ سیاست خارجی

مراجع

 

1. ابوزهره، محمد (1384). تاریخ مذاهب اسلامی. ترجمه علیرضا ایمانی، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
2. جوکار، محمدصادق (1386). چیستی نوبنیادگرایی اسلامی. منابع اینترنتی: باشگاه اندیشه.
3. حسن، حسن ابراهیم (1385). تاریخ سیاسی اسلام. ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: بدرقه جاویدان.
4. خدوری، مجید (1372). گرایش‌های سیاسی در جهان عرب. ترجمه عبدالرحمن عالم، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
5. شباور، عصام محمد (1385). دولت ممالیک و نقش سیاسی و تمدنی آنان در تاریخ اسلام. ترجمه شهلا بختیاری، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
6. شفیعی، نوذر (1383). شکل‌گیری بنیادگرایی اسلامی. همشهری دیپلماتیک، شماره 27.
7. علیخانی، علی‌اکبر (1394). اندیشه سیاسی در جهان اسلام از فروپاشی خلافت عثمانی. تهران: جهاد دانشگاهی، پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی.
8. فوکویاما، فرانسیس (1386). آمریکا بر سر تقاطع، دموکراسی، قدرت و جریان نومحافظه‌کاری. ترجمه مجتبی امیری وحید، تهران: نشر نی.
9. کپل، ژیل (1382). پیامبر و فرعون. ترجمه حمید احمدی، تهران: کیهان.
10. لائوست، هنری (2007). شرایع‌الاسلام فی منهج ابن تیمیه. ترجمه و تعلیق و اعداد، محمد عبدالعظیم علی، الاسکندریه: دارالدعوه.
11. مکی، محمدکاظم (1383). تمدن اسلامی در عصر عباسیان. ترجمه محمد سپهری، تهران: سمت.
12. موثقی، احمد (1389). جنبش‌های اسلامی معاصر. تهران: سمت.
13. ناصری ‌طاهری، عبدالله (1393). مقدمه‌ای بر تاریخ سیاسی اجتماعی شمال آفریقا از آغاز اسلام تا ظهور عثمانی‌ها. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
14. هولت، پی ام.، و لمبتون. ان.ک.س.، و لوئیس، برنارد (1378). تاریخ اسلام کمبریج. ترجمه تیمور قادری، تهران: مهتاب.
    1. Elive, B. (1983). State Capitalism in Egypt. Khamsin, No. 10.
    2. Esposito, J. L. (1982). Voices of resurgent Islam. New York: Oxford University Press.
    3. Kepel, G. J. (2002). The trail of political Islam. Massachusetts: Harvard University Press.
    4. Lakhdar, L. (1981). Why the reversion to Islamic Archaism?. Khamsin, No. 8.
    5. Olivier, R. (2004). Globalized Islam: The search for a new Ummah. New York: Columbia University Press. 
    6. The National Print News Media 2000-2008, Cardiff school of Journalism, Media and cultural studies.