ابعاد هویت ایرانی در فرآیند جهانی شدن(مطالعه موردی بُعد اسلامیت)

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 6، دوره 5، شماره 15، خرداد 1397، صفحه 103-138   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

پیروز هاشم پور^{* 1}؛ غفار زارعی²

¹دانشجوی دکتری دانشگاه ازاد واحد لامرد - مدرس دانشگاه دولتی لامرد و مدیر امور آموزشی

²عضو هیئت علمی، واحد لامرد، دانشگاه آزاد اسلامی، لامرد، ایران

چکیده

در شرایط کنونی که جهانی شدن در قالب عناوین گوناگونی حضور خود را بر فرهنگها و هویتهای ملتها تحمیل می کند، هویتها هرچقدر هم قوی باشند، دچار شکنندگی می شوند. در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و به شیوه تحقیق کتابخانه ای بدنبال پاسخ به این سوال اصلی هستیم که هویت اسلامی ایرانیان در مواجهه با پروسه جهانی شدن دارای چه ویژگیهایی می باشد . در فرضیه اشاره کرده ایم که هویت چندبُعدی ایرانی شامل ایران باستان ، اسلامی- شیعی و هویت متجدد می باشد و در پروسه جهانی شدن دچار تحولاتی عظیم شده و با چالشها و فرصتهای بیشماری روبرو شده است. در این میان بُعد هویت اسلامی ایرانیان بعد از انقلاب اسلامی برجستگی خاصی در قالب گفتمان غالب ایدئولوژیک و مکتبی اسلام گرایی و شیعه گرایی یافته است که در پروسه جهانی شدن باید خود را برای مواجهه با آن مهیا ساخته و با اتکا به داشته‌های فرهنگ غنی خود علاوه بر حفظ هویت خویش، با بهره‌گیری از ابزار برآمده از فرهنگ جهانی، درصدد جهانی کردن آن باشد و با اهمیت دادن به تمامی ابعاد هویتی خود در دنیای قرن بیست و یکم، نیاز به همه ابعاد متکثر خود احساس می شود. و هویت اسلامی ایرانیان بایستی همگام با فرایند جهانی شدن و توسعه پرشتاب قرن حاضر در جهت ارضای نیاز نسل نواندیش ایرانی باسازی شده و حرکت نماید.

کلیدواژه‌ها

هویت؛ اسلامیت؛ ایران؛ جهانی شدن

مراجع

1. احمدی حمید (1382). هویت ملی ایرانی در گستره تاریخ. فصل‌نامه مطالعات ملی، سال 4، شماره 1.
2. احمدی‌پور، زهرا، حیدری موصلو، طهمورث، و لشکری، احسان (1389). جهانی‌شدن و هویت ایرانی، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره 15، شماره 18.
3. اشرف، احمد (1372). هویت ایرانی. فصل‌نامه فرهنگی و اجتماعی گفت‌وگو، شماره 3.
4. آشوری، داریوش (1392). ما و مدرنیت. چاپ پنجم، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
5. اکبری، علی، حاجی‌حیدری، حسن، و خوش‌چهره، محمد (1389). هویت اسلامی ایرانی انقلابی و توسعه. راهبرد، شماره 24.
6. اکسفورد، باری (1386). نظام جهانی: اقتصاد، سیاست و فرهنگ. ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران: انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
7. بابیوردی، اسماعیل، و کریمیان، علیرضا (1393). جهانی‌شدن فرهنگ و تأثیر آن بر هویت ملی ایران. پژوهشنامه روابط بین‌­الملل، دوره 7، شماره 28.
8. باستانی، محمدحسین، (1372). بحران هویت، مسئله‌ای جهانی. نامه فرهنگ، سال 3، شماره 1.
9. بشیریه، حسین (1372). موانع توسعه در ایران. فرهنگ توسعه، سال 2، شماره 17.
10. بشیریه، حسین (1386). عقل در سیاست. تهران: نشر نگاه معاصر.
11. تافلر، الوین، و تافلر هایدی (1376). به سوی تمدن جدید: سیاست در موج سوم. ترجمه محمدرضا جعفری، چاپ سوم، تهران: نشر سیمرغ.
12. تاملینسون، جان (1381). جهانی‌شدن و فرهنگ. ترجمه محسن حکیمی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
13. ثلاثی، محسن (1379). جهان ایرانی و ایران جهانی. تهران: مرکز.
14. جنگینز، ریچارد (1381). هویت اجتماعی. ترجمه تورج یاراحمدی، تهران: شیرازه .
15. جهانبگلو، رامین (1379). ایران و مدرنیته در گفت‌وگوهایی با پژوهشگران ایرانی و خارجی در زمینه رویارویی ایران با دستاوردهای جهان مدرن. تهران: نشر گفتار.
16. جهانگیری، جهانگیر، و معینی، مهدی (1389).بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و هویت ملی، نمونه مورد مطالعه دانشجویان دانشگاه شیراز. مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال 7، شماره 2.
17. درخشه، جلال، و جعفرپور، رشید (1388). مدیریت بحران‌های هویتی در ایران. رهیافت انقلاب اسلامی، شماره 10.
18. دهخدا، علی اکبر (1345). لغتنامه دهخدا، زیر نظر دکتر معین، تهران: چاپخانه دانشگاه تهران.
19. رابرتسون، رونالد (1380). جهانی‌شدن، تئوری‌های اجتماعی و فرهنگ جهانی. ترجمه کمال پولادی، تهران: نشر ثالث.
20. رجائی، فرهنگ (1382). مشکله هویت ایرانیان امروز، ایفای نقش در عصر یک تمدن و چند فرهنگ. تهران: نشر نی .
21. رحمت‌آبادی، الهام، و آقابخشی، حبیب (1385). سبک زندگی و هویت اجتماعی جوانان. فصل‌نامه رفاه اجتماعی، سال 5، شماره 20.
22. ریتزر، جورج (1374). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
23. رئوفی، محمود (1389). مؤلفه‌های هویت دینی. دین و ارتباطات، شماره‌های 37 و 38.
24. سریع‌القلم، محمود (1384). جهانی‌شدن، حاکمیت ملی و جمهوری اسلامی ایران. راهبرد، شماره 36.
25. شهیدی، جعفر (1363). تاریخ تحلیلی اسلام تا پایان امویان. چاپ دوم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
26. صدیق سروستانی، رحمت‌الله، و حاجیانی، ابراهیم (1387). مطالعه تجربی منابع هویت در ایران. فصل‌نامه مطالعات ملی، سال 9، شماره 2.
27. الطائی، علی (1378). بحران هویت قومی در ایران. تهران: نشر شادگان.
28. طباطبائی، سید جواد (1396). سخنرانی در نشست اندیشه ایران‌شهری. مؤسسه اقبال لاهوری مشهد، تیرماه 1396.
29. طباطبائی، سید جواد (2003). سمینار تأملی درباره ایران، معرفی، نقد و بررسی کتاب‌های دیباچه‌ای بر نظریه انحطاط ایران. برلین.
30. غفوری، محمد (1383). سرشت جهانی‌شدن، زمینه‌ها و چالش‌های آن. ماهنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره‌های 207 و 208،
31. کاردان، علی‌محمد (1372). بحران هویت باطن بحران‌های معاصر. نامهفرهنگ، سال 3، شماره 48.
32. کاستلز، مانوئل (1380). عصر اطلاعات (سه‌جلدی)، ترجمه احد علیقلیان، افشین خاکباز و حسن چاووشیان، تهران: انتشارات طرح نو.
33. گل‌محمدی، احمد (1381). جهانی‌شدن، فرهنگ، هویت. تهران: نشر نی.
34. گودرزی، حسین (1387). تکوین جامعه‌شناختی هویت ملی در ایران با تأکید بر دوره صفویه. تهران: تمدن ایرانی .
35. گیدنز، آنتونی (1380). جامعه‌شناسی. ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
36. گیدنز، آنتونی (1387). تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر جدید. ترجمه ناصر موفقیان، چاپ پنجم، تهران: نشر نی.
37. -لطفی، حیدر، و محمدزاده، آزاده (1389). فرایند جهانی‌شدن و بررسی این پدیده در جهان اسلام. مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین‌المللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان، فروردین‌ماه 1389.
38. مجتهدزاده، پیروز (1377). هویت ایرانی در آستانه سده بیست و یکم. اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره‌های 129 و 130.
39. مجتهدزاده، پیروز (1385). دموکراسی و هویت ایرانی. مجله اطلاعات سیاسی - اقتصادی، شماره‌های 221 و 222.
40. مجتهدزاده، پیروز (1392). پیدایش هویت ایرانی و تطور مفهوم کشور در ایران. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 45، شماره 2.
41. مرتضوی، سید خدایار، رضایی حسین‌آبادی، مصطفی، و قرائتی، اردوان (1394). گفتمان تشیع و برسازی هویت ملی در ایران عصر صفوی. فصل‌نامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال 5، شماره 3.
42. معین، محمد (1387). فرهنگ فارسی معین. تهران: منشأ دانش.
43. ناظری، مهرداد (1385). معضلات هویت ایرانی در مواجهه با موج‌های جدید جهانی‌شدن. نشریه گزارش، شماره‌های 172 و 173.
44. نجاتی حسینی، سید محمود (1382). واکاوی هویت تاریخی، تاریخ نگاری و جامعه‌شناسی تاریخی ایران. فصل‌نامه مطالعات ملی، شماره 15 .
45. نقیب‌زاده، احمد (1381). تأثیر فرهنگ ملی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات وزارت خارجه.
46. نوابخش، مهرداد، و نیکوکار، مستانه سادات (1390). جهانی‌شدن و بحران هویت جوانان. فصل‌نامه مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، دوره 2، شماره 3.
    1. Giddens, A. (1991). Modernity and self Identity.Cambridge: Polity Press.
    2. Mojtahedzadeh, P. (2007). Iran an old civilization and a new nation state. Focus, Vol. 49, No. 4.
    3. Rice, T. (1953). Persia and Byzantium. In A.J.Arberrys the legacy of Persia, Oxford: Clarendon Oxford.
    4. Smith, A. (1993). National identity. USA: University of Nevada Press.