لحن حماسی در اشعار دکتر مظاهر مصفّا

مطالعات نقد ادبی

مقاله 1، دوره 13، شماره 47، شهریور 1397، صفحه 9-34   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فرامرز احمدی¹؛ مهدی ماحوزی^{* 2}؛ محمود طاووسی³

¹دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن

²دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن

³استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن

چکیده

لحن از لوازم مهم تأثیرگذار انتقال مفاهیم و عواطف شاعر است که منشأ آن را می‌توان در ویژگی‌های اخلاقی، روحی و روانی، اعتقادات و باورهایی دانست که با ویژگی‌های سبکی و فرم و ساختار شعر شاعر تنیده است. این جستار کوشیده است تا با روش توصیفی و تأییدی، لحن مصفّا را لحن حماسی معرفی نماید. تلخ‌کامی فردی و اجتماعی، آزردگی و زودرنجی، کیفیت رشد و بالندگی شاعر در محیط، به همراه منش‌های عارفانه، استغنا، مناعت طبع و آزادگی در کنار مفاخره سبب شکل‌گیری زمینة حماسی شعر شاعر گردیده و حماسة شخصی او را شکل داده است. در آینة شعر مصفّا می‌توان از همة انواع مصائب از جبرگرایی طبیعی، دردهای شخصی و دردهای اجتماعی با زبان روایی تلخ و گزنده جست‌وجو کرد. در کنار محتوای تلخ و سرکشی‌های خاص و روحیة دلیری، محتوای بیان اعتراضی و حماسی خود را در واژه‌ها، ترکیب‌ها، صور خیال و ویژگی‌های سبکی هماهنگ می‌کند.

کلیدواژه‌ها

لحن؛ درون‌مایه؛ ویژگی‌های سبکی؛ عناصر حماسی؛ مظاهر مصفّا

مراجع

آبان افتلتی، محمدعلی.(1387). «شاعران دانشگاهی یا استادان شاعر»، شعر، شمارة 57، صص 10-16.

آبرامز، م.ه.(1384). فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی، ترجمة سعید سبزیان مرادآبادی، تهران: رهنما.

اسکویی، نرگس.(1393). «لحن حماسی در شعر خاقانی»، زبان و ادب فارسی دانشگاه تبریز، دورة 67، شمارة 230، صص 1-24.

برگ‌بیدوندی، سهراب.(1386). «مظاهر مصفا، اندیشه‌ها، آثار و اشعار وی»، زبان و ادبیات دانشگاه آزاد اسلامی اراک، سال سوم، شماره 12، صص 66-41.

خالدیان، محمدعلی.(1384). «دمی با صفا یا مصفا»، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شماره 92، صص 79-74.

دشتی، مریم و صادقیان، محمدعلی.(1388). «لحن حماسی در قصاید عنصری»، نامة پارسی، شمارة 38 و 39، صص 150- 174.

دهخدا، علی‌اکبر.(1373). لغت نامه دهخدا. جلد 11، زیر نظر محمّد معین و سیّدجعفر شهیدی، تهران: دانشگاه تهران و روزنه.

دلیری مالوانی، ابراهیم.(1375). ادبیّات معاصر ایران، جلد 2، قم: دارالنّشر اسلام.

زرّین­کوب، عبدالحسین.(1372). شعر بی‌دروغ شعر بی‌نقاب، تهران: علمی.

شفیعی کدکنی، محمدرضا.(1376). موسیقی شعر، تهران: آگاه.

شمیسا، سیروس.(1369). انواع ادبی، تهران: دانشگاه پیام نور.

عمران‌پور، محمدرضا.(1384). «عوامل «ایجاد»، «تغییر و تنوع» و «نقش» لحن در شعر». پژوهش‌های ادبی، شمارة 9 و 10، صص 127-150.

مباشری، محبوبه.(1387). «جولان گرد میدان عشق جستاری در باب بازتاب عناصر حماسی در شعر سنایی»، پژوهش‌های ادبی، شمارة 22، صص 121-154.

محمدی، سایر.(1380). هر اتاقی مرکز جهانی است و گفت و گو با اهل قلم، تهران: نگاه.

مصفّا، مظاهر.(1340). سی پاره، تهران: موسسه مطبوعاتی اشرفی.

همو.(1350). «قصیده کید شغاد»، هلال، شمارة 121، ص 22.

همو.(1387). گزینه اشعار دکتر مظاهر مصفا، چاپ اول، تهران: مروارید.

همو.(1388). «گو به چند»، بخارا، شمارة 73 و 72، ص 243.

همو.(1389). در شهر خالی از مرد، چاپ اول، به کوشش شاهرخ حکمت، اراک: نویسنده.

همو.(1395). نسخة اقدم، چاپ اول، تهران: نشر نو.

ملاح، حسینعلی.(1363). حافظ و موسیقی، تهران: هیرمند.

یوسفی، غلام­حسین.(1374). چشمه روشن، تهران: علمی.

امیرحسین ماحوزی، رونمایی از مجموعه شعر «نسخه اقدم» (ایسنا، 4 اسفند 1395، ساعت 21:33) [دسترسی 17 مرداد 1396]              www.isna.ir/news/95120403244

محمّدعلی آبان افتلتی، مردی از همیشه و هرگز، (جام جم آنلاین، 2 تیر 1388، ساعت 00:28) [دسترسی 2 خرداد 1396].                http://jamejamonline.ir/online/670347812157373717