پهنه‌بندی مناطق مستعد وقوع بیماری فوزاریوم خوشه گندم با استفاده از مدل فازی و سیستم اطلاعات جغرافیایی در استان گلستان

گیاهپزشکی کاربردی

مقاله 6، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 18، شهریور 1395، صفحه 117-127   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

هانیه نادری¹؛ میرمسعود خیرخواه زرکش^{* 2}؛ مسعود گودرزی³

¹دانشجوی کارشناسی ارشد سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²گروه RS-GIS دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

در این پژوهش، نقشه پهنه­بندی مناطق مستعد وقوع بیماری بلایت فوزاریومی خوشه گندم مورد مطالعه قرار گرفت و مدل حاصل با نقشه پهنه­بندی به­دست آمده از گزارشات ایستگاه­های تحقیقاتی گیاه­پزشکی در استان گلستان با روش منطق فازی مقایسه شد. به این منظور میانگین معیار­های رطوبت، دما و بارش به مدت 45 روز در بازه زمانی رشد گندم پاییزه در مرحله 65 مقیاس زادوکس تعیین شد. با توجه به نظر بیماری شناسان گیاهی و زمان وقوع بیماری بلایت فوزاریومی خوشه گندم در استان گلستان، در بازه زمانی اواسط فروردین تا اواخر اردیبهشت ماه برای هر سه روز یک پهنه­بندی تهیه شد. در مجموع 15 نقشه پهنه­بندی ارایه و مناطق مستعد بیماری در این مدل مشخص گردید. پهنه­بندی در چهار طبقه بی­‌خطر (25%-0)، کم‌­خطر (50%-26%)، خطرناک (75%-51%) و پرخطر (100%-76%) طبقه‌­بندی شد و نتایج با استفاده از روش کاپا مورد اعتبار­سنجی قرار گرفت. نتایج نشان داد که وقوع و شیوع بیماری از نیمه دوم فروردین تا اواسط اردیبهشت ماه در صورت قـرار داشتن خوشه­ها در مرحله رشدی حسـاس به بیماری در مناطـق تعییـن شده با اعتبار­سنجـی بیش از 76 درصد قابل پیش­بینی است. این درحالی است که در این بازه زمانی علایم بیماری در خوشه­ها قابل تشخیص نیستند. نتایج تحقیق حاضر، برای محققین و کارشناسان امر در زمینه پیش آگاهی و تصمیم­گیری به موقع برای اعمال بهترین روش­های مدیریت بیماری مفید خواهد بود

کلیدواژه‌ها

سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)؛ روش منطق فازی؛ فوزاریوم خوشه گندم (FHB)

مراجع