جغرافیای دیکتاتوری در جهان (مطالعه موردی خاورمیانه، شمال آفریقا کشور لیبی)

فصلنامه جغـرافیا

مقاله 1، دوره 6، شماره 25، اسفند 1392، صفحه 9-48   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد اخباری¹؛ سیده خدیجه جعفری²؛ مینا آزمون مساعد²

¹هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران

²دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

چکیده

 تحولات رخ داده در خاورمیانه و شمال آفریقا در سال 2010 زمینه ای شد برای سقوط نظامهای دیکتاتوری در این مناطق، کشور لیبی نیز که سالها نظام دیکتاتوری را با وجود سرهنگ معمر قذافی تجربه نموده بود، در جرگه این تحول قرار گرفت. هر  چند که جغرافیای کل منطقه با نظامهای دیکتاتوری عجین شده است، ولی در این تحقیق لیبی بعنوان مطالعه موردی انتخاب شد تا بصورت علمی و به روش توصیفی تحلیلی علت و روند شکل گیری جغرافیای دیکتاتوری در آن مورد بررسی قرار گیرد. بر این اساس فرضیه های تحقیق بر مبنای تأثیر مؤثر عوامل ژئوپلیتیک، ژئواکونومیک و ژئوکالچر در شکل گیری نظام دیکتاتوری و ادامه این روند در دوره قذافی مطرح شد. درهمین رابطه آزمون فرضیات نشان داد که تمامی عوامل ذکر شده توانسته است در دوام دیکتاتوری قذافی و قدرت مطلقه وی نقش داشته و باعث ثبات 42 ساله حکومت دیکتاتوری وی شود. حال با توجه به سرنگونی رژیم تمامیت خواه و خلاء قدرت مشکلات زیادی برای لیبی پیش بینی می شود، که از دلایل اصلی آن می توان مداخلۀ قدرت های غربی (ناتو) در سرنگونی قذاقی، درگیری های قومی و قبیلگی که نتیجه شکاف قومی دیرپای بین قبایل شرقی و غربی برجامانده از دورۀ قذافی و همچنین نبود احزاب که خود نتیجه نظام دیکتاتوری است، نام برد. از اینرو بنظر می رسد روند شکل گیری حکومت جدید در لیبی با مشکلات زیادی درگیر خواهد بود و رسیدن به حکومت مردم سالار، نسبت به دیگر کشورهای منطقه، سخت تر و با موانع بیشتری روبه رو خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

جغرافیای دیکتاتوری؛ رژیم های دیکتاتور؛ شمال آفریقا؛ لیبی