مقایسه ی کاربرد معنایی سیمرغ در منطق الطیرعطار و مثنوی معنوی مولانا با تکیه بر عرفان عملی

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 1، دوره 10، شماره 35، فروردین 1397، صفحه 13-34   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمدیوسف نیری¹؛ امیرمحمد اردشیرزاده²

¹استاد، بخش زبان و ادبیات فارسی ،دانشگاه شیراز،شیراز،ایران

²دانشجوی دانشکده زبان و ادبیات فارسی،دانشگاه شیراز، شیراز

چکیده

موضوع این مقاله «مقایسه ی کاربرد معنایی سیمرغ در منطق الطّیر عطّار و مثنوی معنوی مولانا» می‌باشد. عطار و مولانا سیمرغ را در چند معنای گوناگون به کاربرده اند؛ تا به کمک آن اندیشه های عارفانه ی خود را به خوبی القا کنند. در این مقاله به معرفی سیمرغ به عنوان پرنده ای افسانه ای که در ادبیات عرفانی جایگاه ویژه ای دارد،پرداخته شده است. سیمرغ و کوه قاف در منطق الطّیر و مثنوی از کنایات معروف عرفانی هستند. هم عطّار و هم مولانا،سیمرغ را برای ذکر اندیشه های والای معنوی و عرفانی خود که در ذهن داشته اند؛ با تکیه بر رموز عرفانی در کتب خویش به کار می برند.
در این مقاله کوشش شده است تا به معرّفی،تحلیل،کاربرد معنایی و مقایسه ی سیمرغ منطق الطّیربا مثنوی پرداخته شودو به رموز و نهادهای نهفته در به کارگیری سیمرغ از جانب هر دو شاعر در کتب مهم خویش و هم چنین به نقش سیمرغ در سلوک عملی اشاره شود.

کلیدواژه‌ها

سیمرغ؛ سیمرغ در منطق الطّیر؛ سیمرغ در مثنوی؛ عرفان عملی

مراجع

1.اسلامی ندوشن ،محمدعلی(2536).داستان داستان ها.تهران: طوس.

2. اشرف زاده،رضا(1373).تجلی رمز و روایت در شعر عطار نیشابوری .تهران: اساطیر.

3.پورنامداریان، تقی(1391).رمز و داستان های رمزی در ادب فارسی .تهران : علمی و فرهنگی .

 4.__________،______(1390). دیدار با سیمرغ.تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. 

5 . جرجانی،میرسید شریف(1394). تعریفات. ترجمه حسن سید عرب و سیما ساذات نوربخش،تهران،فرزان .

6.دهخدا،علی اکبر(1373). لغت نامه. تهران : دانشگاه تهران.

  7. روحی،نزهت(1393).مرغان گویا .تهران: باد .

8 . روزبهان بقلی شیرازی(1958). عبهرالعاشقین. به تصحیح هانری کربن و محمد معین.

9. ________________.(1394). شرح شطحیات.تصحیح و مقدمه هنری کوربن،ترجمه دکتر محمدعلی معزّی، تهران: طهوری .

10. زرین کوب،عبدالحسین(1386). صدای بال سیمرغ.تهران: سخن.

11. ستاری،جلال(1392).مدخلی بر رمز شناسی عرفانی.تهران : مرکز .

12.سجادی،سیدجعفر(1362).فرهنگ معارف اسلامی. تهران: شرکت مولفان و مترجمان .

13.سهروردی،شهاب الدین(1348). مجموعه ی آثار فارسی شیخ اشراق.به تصحیح سید حسین نصر،تهران: انستیتوفرانسوی پژوهشهای علمی در ایران.

14.صارمی،سهیلا(1389).مصطلحات عرفانی و مفاهیم برجسته در زبان عطار.تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

15.عطار،فریدالدین(1388).منطق الطیر .محمدرضا شفیعی کدکنی،تهران: سخن .

16._____،_______ (1372). منطق الطیر. سید صادق گوهرین، تهران: علمی و فرهنگی .

17. عین القضات همدانی(1387). نامه های عین القضات همدانی.علینقی منزوی،عفیف عسیران،تهران: اساطیر.

18.لاهیجی،شمس الدین محمد(1374).مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز.محمدرضابرزگر خالقی و عفّت کرباسی،تهران: زوّار .

19. مولوی،جلال الدین محمد(1372).مثنوی.محمد استعلامی،تهران: زوّار .

20. _____،_____________ (1372).مثنوی . کریم زمانی،تهران: اطلاعات.

21.مولف ناشناخته(1391).مرآت عشاق.مرضیه سلیمانی،تهران: علمی فرهنگی .

22. نیّری،محمد یوسف(1391).قاف عشق.تهران: افراز.

23. __ ، ________ (1392). نرگس عاشقان. شیراز: دانشگاه شیراز.

23.وزین پور،نادر(1365).آفتاب معنوی.تهران : امیرکبیر .

24.هدایت،رضاقلی خان(1288). انجمن آرای ناصری.تهران: کتابفروشی اسلامیه.