باستان گرایی (آرکائیسم) در اشعار نصرت رحمانی و علی موسوی گرمارودی

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 2، دوره 10، شماره 35، فروردین 1397، صفحه 35-50   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

رضا کشتگر¹؛ سید احمد حسینی کازرونی^{* 2}؛ سید جعفر حمیدی³

¹دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر

²استاد و عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر

³استاد گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد بوشهر،دانشگاه آزاد اسلامی،بوشهر،ایران.

چکیده

یکی از شیوه های آشنایی زدایی و برجسته سازی کلام در نظر منتقدان فرمالیسم، استفاده از واژه ها و عبارات کهن است که در نقد ادبی به باستان گرایی (آرکائیسم) معروف است. کاربرد بجا و مناسب باستان گرایی، علاوه بر تعالی شعر، باعث اعجاب و التذاذ مخاطب نیز می شود. نصرت رحمانی و علی موسوی گرمارودی از این شگرد زبانی به نحو چشمگیری استفاده نموده و علاوه بر زیبایی، زبان شعر خود را نیز تشخص بخشیده اند. گفتنی است بسامد این نوع آشنایی زدایی در شعر گرمارودی- به دلیل آشنایی و مطالعه عمیق در اشعار کلاسیک فارسی- بسیار بالاتر از رحمانی است و می توان آن را یکی از ویژگی های سبکی وی به شمار آورد. هدف این پژوهش بررسی و کاربرد باستان گرایی در اشعار این دو شاعر است که به تشخص زبان و بیان شاعرانۀ آنها منجر شده است.

کلیدواژه‌ها

آشنایی زدایی؛ باستان گرایی؛ نصرت رحمانی؛ موسوی گرمارودی؛ شعر معاصر

مراجع

1. انوری، حسن و احمدی گیوی، حسن (1367)، دستور زبان فارسی، چاپ سوم، تهران: فاطمی
2. بهار، ملک الشعرا (1373)، سبک شناسی نثر، چاپ دوم، تهران: امیر کبیر
3. پهلوان نژاد، محمدرضا (1388)، بررسی هنجارگریزی در شعر شفیعی کدکنی بر مبنای الگوی لیچ، مجلۀ پژوهش های علوم انسانی، سال دهم، شماره 25، ص 118
4. پورنامداریان، تقی(1381)، سفر در مه(تأملی در شعر شاملو)، تهران: نگاه
5. حسینی ، سارا و دانشگر، آذر (1395)، کارکرد شاعرانۀ آرکائیسم در اشعار شفیعی کدکنی، نشریه زیبایی شناسی ادبی، دوره 6، شماره 28، ص 102
6. داد، سیما (1372)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ هشتم، تهران: مروارید
7. رحمانی، نصرت (1389)، مجموعه اشعار، چاپ سوم، تهران: نگاه
8. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380)، صور خیال در شعر فارسی، چاپ هشتم، تهران: آگاه
9. صفوی، کورش (1390)، از زبان شناسی به ادبیات ، جلد یک، چاپ سوم، تهران: سورۀ مهر
10. علی پور، مصطفی (1378)، ساختار زبان شعر امروز، تهران: فردوس
11. فتوحی، محمود (1390)، بلاغت تصویر، ، چاپ سوم، تهران: سخن
12. قاسم زاده، محمد و دریایی، سحر(1370) ناگه غروب کدامین ستاره، تهران: بزرگمهر
13. مدرسی، فاطمه و احمدوند، غلامحسین، (1384) بازتاب باستان گرایی در اشعار نیمایی اخوان ثالث، مجله علمی پژوهشی، دانشگاه اصفهان دوره دوم، شماره41، ص46
14. مستعلی پارسا، غلامرضا و میدعلی، حجت الله (1390)، نگاهی سبک شناسانه به اشعار نصرت رحمانی، فصل نامه تخصصی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، سال چهارم، شماره دوم، ص 221
15. موسوی گرمارودی، سیدعلی (1389)، صدای سبز(برگزیدۀ اشعار شاعر)، چاپ سوم، تهران: قدیانی
16. ناتل خانلری، پرویز (1373)، دستور تاریخی زبان فارسی، به کوشش عفت مستشارنیا، چاپ سوم، مشهد: توس
17. نورپیشه، محسن (1388)، فراهنجارهای دستوری در شعر معاصر، فصلنامه ادبیات فارسی، خوی، سال پنجم، شماره 130، ص 170.
18. یوشیج، نیما (1363)، حرف های همسایه، چاپ پنجم، تهران: دنیا