تحول گفتمانی «دولت – ملت» در گذار به ژئوپلیتیک پست‌مدرن (چشم‌انداز دولت پسا‌سرزمینی)

فصلنامه تخصصی علوم سیاسی

مقاله 1، دوره 14، شماره 43، تیر 1397، صفحه 1-30   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سیدهادی زرقانی¹؛ ابراهیم احمدی^{* 2}

¹دانشیار جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

از گذشته تا به امروز دگرگونی‌های عملی و نظری بسیاری در گفتمان‌های جغرافیای ساسی و ژئوپلیتیک رخ داده است. «دولت – ملت» که بحث هسته در مطالعات جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک است؛ به تبع این تحولات به طور طبیعی بی‌نصیب نمانده است. نوشتار حاضر با رویکرد تفسیری و بهره‌گیری از داده‌های کتابخانه‌ای به دنبال پاسخ به این سوال است که در گذار از ژئوپلیتیک مدرن به پسا‌مدرن، گفتمان «دولت- ملت» دچار چه تحول و تغییرات ماهیتی شده است؟ طبیعی است که در هر عصری گفتمانی با ویژگی‌های خاص خود حاکم باشد. مشخصه‌هایی چون: یکپارچگی، تک‌بعدی بودن، عینیت‌گرایی، قطعیت‌گرایی و مبنا‌گرایی که در گفتمان مدرنیته، باعث شده است که ‌دولت‌ مدرن، دولتی با ویژگی‌های خاص جغرافیایی، سیاسی، حقوقی، اجتماعی، هویتی و ... باشد. حال آنکه به تبع از ویژگی‌های پستمدرنیته ]و گفتمان‌های حاکم بر آن[ چون: تکثر‌گرایی و عدم اطلاق، نفی روایتی خاص و... ؛ دولت به‌ عنوان یک مرجع تام (حاکمیتی، امنیتی، قدرت و...)، به‌هیچ وجه پذیرفته شدنی نیست. اجمالاً هدف این پژوهش مقایسه و تببیین ابعاد و ارکان: اجتماعی (بعد ملت و ملی‌گرایی)، سیاسی‌ (بعد حکومت)، حقوقی (بعد حاکمیتی)، و اثرپذیری مرزهای کشور در گذار دولت مدرن و پست‌مدرن است. در پایان به چالش و تهدیدهای دولت پست‌مدرن (پساسرزمینی) در این گذار اشاره خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

دولت-ملت‌ "؛ مدرن "؛ پست مدرن "؛ ژئوپلیتیک مدرن "؛ ژئوپلیتیک پسا‌مدرن

مراجع