بررسی تطبیقی عرش در عرفان اسلامی و عرفان یهود

عرفان اسلامی

مقاله 9، دوره 10، شماره 37، دی 1393   

نویسندگان

فریبا تاج میرعالی¹؛ حمید محمودیان²؛ علی‌اکبر افراسیاب‌پور³

¹دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دهاقان، دانشجوی کارشناسی ارشد عرفان اسلامی، دهاقان، ایران

²دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شیراز، استادیار گروه عرفان، شیراز، ایران

³عضو هیات علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

چکیده

یکی از ویژگی‌های مشترک در دین اسلام و یهود موضوع عرش می‌باشد که در این تحقیق به شناخت و تشابهات و تفاوت آن در این دو دین می‌پردازیم. در عرفان اسلامی موضوع عرش، بسیار دقیق در آموزه‌های قرآنی روشن گردیده است و دیدگاه برخی از بزرگان صوفیه درباره عرش بدانجا رسید که عرش را قلب مؤمن می‌دانند و استوای الهی را بر این عرش حضور خداوند در دل مؤمن می‌انگارند و قلب انسان کامل را عرش الرحمن معرفی می‌کنند. عرفان مرکبه (عرفان عرشی) قدیمی‌ترین نوع عرفان بوده است که روح برای بازگشت به اصل خدایی باید از هفت آسمان یا هفت قصر یا هفت فلک عبور کند که نهایتاً شهود خداوند بر عشر یا «ارابه» می‌انجامد. سالک در جستجوی خدا مانند شاهد درگاه شاهانه باید از راه‌ها و تالارهای باشکوه عبور کند تا به شهود عرش الهی نایل شود. کسی که مشتاق ورود به عرش و قصرهای ملائکه است می‌بایست روزهای متوالی روزه‌دار باشد و سرش را بین دو زانو قرار دهد، و مزمورات و ادعیه روحانی و سروده‌های ربّانی تلاوت کند و در عرفان یهود توصیف انسان‌وار پروردار در آن بسیار مشهود است.

کلیدواژه‌ها

 عرش؛ عرفان؛ اسلام؛ یهود؛ مرکبه؛ قبّالا؛ حسیدیسم