«تجلّی اشارات عرفانی حضرت آدم(ع) در آثار عطّار»

عرفان اسلامی

مقاله 8، دوره 12، شماره 43، دی 1394   

نویسندگان

زهراالسادات موسوی¹؛ عبدالحسین فرزاد²

¹دانشجوی دکتری رشته زبان وادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران ، ایران.

²عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

در قرآن مجید، بخش زیادی از مفاهیم در قالب نماد و تمثیل بیان شده است. وجود این تمثیل‌ها در حقیقت نزدیک کنندۀ هر چه بیشتر مفهوم به ذهن مخاطب است. داستان‌های عرفانی نیز که غالباً صورتی تمثیلی یا تأویلی دارند، از این سبک قرآن به ویژه در تأویل داستان‌های قرآنی بهره برده‌اند. یکی از داستان‌های رمزی در قرآن کریم، داستان حضرت آدم (ع) است که عرفا در آثار خویش به اشارات آن توجه کرده‌اند و به‌طور صریح یا غیر صریح به رمز‌گشایی از آن پرداخته‌اند. هدف اصلی این مقاله، پژوهش پیرامون تجلّی اشارات عرفانی حضرت آدم در آثار عطّار است. دراین پژوهش به داستان آدم (ع) در قرآن و تورات پرداخته ایم؛ همچنین چگونگی این داستان در مقولاتی چون آفرینش آدم، کارنامۀ شیطان، میوۀممنوع، و توبۀ آدم همراه با شواهد شعری بررسی شده است. تحلیل داده های پژوهش   نشان داده‌است که آدم رمز عقل کل و حوا رمز نفس کل است و در این داستان مار، شیطان و طاوس از موانع سیر و سلوک‌اند که به تفصیل بدان پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

قرآن؛ آدم؛ حوا؛ گندم؛ مار؛ ابلیس؛ توبه؛ عطّار