تبیین خوارق عادت مشروع از نگاه مفسّران و فلاسفه در تطبیق با خوانش عارفان مسلمان

عرفان اسلامی

مقاله 2، دوره 12، شماره 45، دی 1394   

نویسنده

علی فتح الهی

دانشیار گروه ادیان و عرفان، واحد خرم‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم‌آباد، خرم‌آباد، ایران.

چکیده

برخی از انسان­ها با انگیزه­های مادی و اغواگرانه توانایی­های خارق­العاده­ای را بروز می­دهند؛ برخی دیگر با موهبت الهی و گروه سیم از راه ترویض نفس مبتنی بر شریعت همین توانایی­ها را از خود نشان می­دهند. اهل نظر این ظرفیت و توانایی­های انسانی را «خوارق عادت» می­خوانند. خرق عادت انجام امری فراتر از عادت نظام عمومی و طبیعی و اظهار اتصال به نیرویی فراتر از حد بشری است که همه­ی ادیان و مکاتب دینی و غیردینی بدان اذعان کرده­اند.
هر خرق­ عاداتی که به اذن و تأیید خداوند، توأم با تحدّی و ادعای نبوت بر دست انبیای کرام ظاهر شود «معجزه»، و آنچه مقرون به تحدی و دعوی نباشد و بر دست اولیا ظاهر شود، «کرامت»خوانده می­شود. البته خوارق عاداتی که غیر متشرعانه بر دست غیر موحدین و ارباب ریاضات انجام گردد، «مخرقه» و «استدراج» نامیده می­شود. با وجود آنکه شناخت حقانیت و بطلان این امور چندان ساده­ نیست، اما تحلیل شواهد وحیانی و شاخص­های مشروعِ قرآنی، فلسفی و عرفانی خوارق، از راه­های تبیین آنها است.

کلیدواژه‌ها

خوانش مفسران؛ خوارق عادات؛ کرامات؛ مخرقه و استدراج