آثارمقام عرفانی«صبر» بر نفس سالک از نظر خواجه عبدالله انصاری با تکیه بر کلام امام علی(ع)

عرفان اسلامی

مقاله 2، دوره 13، شماره 48، شهریور 1395   

نویسندگان

فاطمه (مهناز) توکلی¹؛ فاطمه حسن پور²

¹عضو هیأت علمی گروه ادیان و عرفان دانشگاه شهید بهشتی.

²کارشناس ارشد عرفان تطبیقی.

چکیده

از جمله مقامات عرفانی که سالک باید واجد آن گردد تا گرفتار رهزن‌ها و تنگناهای سلوک نشود «صبر» است. در بینش امام علی علیه‌السلام صبر در سیر انسان به سوی حق تعالی اهمیتی ویژه دارد، از همین‌روست که مسیر دستیابی به درجات و آثار آن را توصیف کرده‌اند تا از این طریق انگیزه‌های رسیدن به این مقام عرفانی تقویت شود. خواجه عبدالله انصاری نیز صبر را یکی از نخستین گام‌های رهروان به سوی حق و مقامی برای عوام و متوسطان می‌داند و با توجه به تاثیر «صبر» در سلوک از نقش آن در کمال نفس پرده بر می‌دارد. با بررسی دیدگاه امام علی علیه‌السلام و خواجه عبدالله انصاری به روش تحلیلی- توصیفی و بررسی اقسام سه‌گانه صبر بر معصیت، صبر بر مصیبت و صبر بر طاعت این نتیجه حاصل شد که تحقق درجات مختلف صبر در سالک باعث تربیت نفس او شده و او را در برابر وساوس و خواطر نفسانی مقاوم می‌کند تا آنجا که با ثبات قدم در سلوک، استعداد بهره‌مندی از مواهب الهی را پیدا کرده و به خداوند تقرب پیدا کند.

کلیدواژه‌ها

امام علی(ع)؛ خواجه عبدالله انصاری؛ مقام عرفانی؛ صبر؛ کمال نفس؛ سالک