نقش ویژگی‌های ظاهری معشوق در تبیین مقاصد عرفانی حافظ

عرفان اسلامی

مقاله 12، دوره 13، شماره 48، شهریور 1395   

نویسندگان

مسعود پاکدل¹؛ ناهید بهرامی²

¹دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رامهرمز، استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، رامهرمز، ایران.

²دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رامهرمز، کارشناسی ارشد گروه زبان و ادبیات فارسی، رامهرمز، ایران.

چکیده

حافظ بلبل عاشق‌ نغمه‌خوان گلزار هستی ما، قرن­هاست که در دل ­ها و در خانه­ های ما جا خوش کرده و غم‌زدای پریشانی­ ها و شوررسان شادی‌های ماست. عشق و معشوق در اشعار و غزلیات حافظ به علت پیچیدگی و تنیدگی هر کسی را به تفکر و تدبر وامی­دارد، که حافظ کدام معشوق را جستجو می‌کند و هدفش از ایـن معشوق چیست؟ هر کـس هم از ظن خود یار او شده است و همراه حافظ پا در این بحر مواج و خون‌فشان نهاده تا کجا سربرآورد؟ همة حافظ‌ پژوهان و شارحان از گذشته تا حال، تلاش‌های فراوانی برای شرح و بیان مضامین عاشقانه و نکته­ یابی و موسیقی و زیبایی­ های ادبی و معنای ظاهری ابیات حافظ نموده ­اند و هر کدام حافظ را با آیینة خود تماشا کرده و نامی به او داده­ اند. در این که معشوقِ حافظ سیمای زمینی دارد یا آسمانی، اتفاق نظر ندارند. به نظر می­رسد معشوق حافظ فراتر از مرزهای خاکی و زمینی است و آن نشانـه­ هایی که در مورد معشوق می ­دهد، نوری است که از چهرة برافروختة مـعشوق واقـعی بـه عاشقان می­ دهد تا آسان­تر دلبر جانان خود را درک کنند. در این مقال به بررسی برخی از ویژگی ­های ظاهری معشوق در تبیین اهداف والای عرفانی حافظ پرداخته می‌شود.

کلیدواژه‌ها

معشوق؛ حافظ؛ ویژگی­های ظاهری؛ مقاصد عرفانی