کتابشناسی فرقه اهل حق «یارسان»

عرفان اسلامی

مقاله 6، دوره 13، شماره 49، آذر 1395   

نویسندگان

مهری رحیمی¹؛ امیر اسماعیل آذر²

¹دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.

²دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

فرقه‌ «اهل حق» یا «یارسان» که در قرن هفتم هجری به وسیله‌ سلطان اسحاق (صحاک) بنیان نهاده شد، از کهن‌ترین فرقه‌های تصوف است که از لحاظ تخلیط مذاهب اساطیری و گنوسی کهن نظیر بودایی، برهمایی، مانوی، یزیدی، زروانی، مزدکی، زردشتی، خرمدینی و...با آیین ترسایی و داستان‌های اسراییلی و صوفیگری و درویشی و عرفان و فتوت و تعالیم باطنی فاطمی و صباحی و فرهنگ دروزی و حروفیگری و نقطویان و بکتاشی و نصیری و غالیگری شیعی، آیینی التقاطی به شمار می‌رود. تفکر غالب و مشترک آن ها با مذاهب اساطیری و باطنی آن است که در مورد خداوند، قایل به حلول و تجسد هستند و سیر تکامل صعودی و نزولی روح بشر را بعد از مرگ به صورت گردش‌های متوالی (تناسخی) و هزار و یک گانه در اجساد مختلف انسان و حیوان می‌دانند که اصطلاحاً به آن دونادون می‌گویند. این فرقه به «علی اللهی» نیز مشهورند چون به الوهیت امام علی(ع) معتقدند و در مراکزی به اسم «جم خانه» طی آداب و رسوم خاصی تشکیل جم می‌دهند و وجه مشخصه ظاهری آن ها داشتن «شارب» (سبیل)‌های پرپشت و آویخته روی لب است. مقاله حاضر تلاش دارد فهرستی از کلام‌ها و کتاب‌های چاپ و منشر شده اهل حق را به پژوهشگران معرفی نماید.

کلیدواژه‌ها

اهل حق؛ یارسان؛ سروده؛ کتاب؛ کلام؛ دفتر؛ سرانجام؛ نسخه خطی؛ متون