معناشناسی شهود و کارکردهای آن از دیدگاه شیخ اشراق

عرفان اسلامی

مقاله 11، دوره 13، شماره 50، دی 1395   

نویسندگان

شهناز شایان فر¹؛ مهناز امیرخانی²؛ سیده زهرا حسینی³

¹استادیار دانشگاه الزهرا (س).

²استادیار دانشگاه الزهرا (س)

³کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه الزهرا (س)

چکیده

شیخ شهاب‌الدین سهروردی با طرح شهود در عرصه‌ فلسفه توانست نظامی بدیع را به نام حکمت اشراق تأسیس نموده و در پی چنین اقدامی فلسفه‌ رو به انحطاط را در قالبی جدید احیا نماید. این جستار در صدد است تا با بررسی تعریف شهود، اقسام، جایگاه و کارکردهای آن در فلسفه سهروردی اقدام ابتکاری سهروردی را بیش از پیش تبیین کند. پرسش اساسی این جستار نیز به کارکردهای شهود در فلسفه سهروردی و رابطه میان شهود و تعقل مرتبط است: آیا ورود شهود به عنوان ابزار شناخت عرفانی در عرصه­ای تعقلی امکان­پذیر خواهد بود؟ در صورت امکان، کارکرد شهود در فلسفه چیست؟ دستاورد این جستار عبارتند از: کاربرد شهود در یک نظام فلسفی بدون آسیب‌رسانی به ساحت تعقلی فلسفه امکان‌پذیر است و شهود به نحوی توانمند در حل معضلات فکری و فلسفی راهگشا است. از جمله کارکردهای شهود درنظام فلسفی حکمت اشراق عبارتند از: 1- انتخاب مسأله در پی اهمیت یافتن آن در پرتو شهود؛ 2- مقدمه‌ای برای دستیابی به حد وسط برهان؛ 3- تحلیل بهتر مسأله.

کلیدواژه‌ها

شیخ اشراق؛ حکمت بحثی؛ حکمت ذوقی؛ فلسفه‌ شهودی؛ شهود