آموزه‌های عرفانی پیران در الهی‌نامة عطار

عرفان اسلامی

مقاله 5، دوره 14، شماره 51، خرداد 1396   

نویسندگان

هاجر خادم¹؛ تورج عقدایی²

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان، گروه زبان و ادبیات فارسی، تهران، ایران

²دانشیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.

چکیده

الهی‌نامه، پس از منطق‌الطیر یکی از ارجمند‌ترین مثنوی‌های عطار است. این مثنوی، یک داستان بلند است که از 22 مقاله و با بهره‌گیری از عنصر «گفت‌وگو»، میان پدری با شش پسر خود، که هر یک آرزویی دارد، تشکیل شده است.آرزوهایی که برای ارجاع به حقایقشان تأویل می‌شوند و پدر آن‌ها را تأویل می‌کند.
عطار برای بیان اندیشه‌های عرفانی خویش، از حکایت‌های تمثیلی بسیاری استفاده کرده است. بخشی از این حکایت‌ها که از زبان عارفان نقل می‌شود، مفیدترین ابزار برای تجسّم آموزه‌های عرفانی عطار به شمار می‌آید.
این مقاله سر آن دارد که پس از معرفی الهی‌نامه، حکایت عارفان را، برای ردیابی اندیشه‌های عطار، که حاوی مقوله‌هایی مشخص نظیر معنی گرایی، ترک و بی توجهی به خیال اندیشی، دنیا، کم‌خواری، پاکبازی و مرگ است را دسته‌بندی نماید.
این پژوهش که از رهگذر باز خوانی حکایات عارفان شکل می‌گیرد، نشان می‌دهد که عطار کما بیش به تمام آن چه سالک برای طی طریق با همرهی پیر نیازمند است، اشاره کرده و در تمام این مسیر به گذر دادن مخاطب از نقص به کمال کوشیده است.

کلیدواژه‌ها

عطار؛ الهی‌نامه؛ عقل؛ نفس؛ عشق