تحلیل داستان دقوقی بر پایة آرای روان شناختی یونگ

عرفان اسلامی

مقاله 14، دوره 15، شماره 55، خرداد 1397   

نویسندگان

زیبا اسماعیلی¹؛ خدیجه بهرامی رهنما²

¹استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی،تهران،ایران

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

Normal0falsefalsefalseEN-USX-NONEAR-SA
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt;
mso-para-margin:0in;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
text-align:justify;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:10.0pt;
font-family:"Times New Roman","serif";}
>نظریه­ های یونگ،ﺗﺄثیر بسزایی در علوم روان­شناسی و متون ادبی داشته و او را در زمرة یکی از اندیشمندان بزرگ قرن20م، قرار داده است، این پژوهش، از میان نظریه­ های متفاوت یونگ، به بررسی نظریه کهن الگوها و تطبیق آن با عناصر داستان دقوقی در مثنوی پرداخته است، کهن الگوها، در عمیق ترین لایه­ های ناخودآگاه جمعی انسان قرار گرفته است که بیان­گر تصاویر ذهنی جهان شمولی است که در تعادل روانی شخص اهمیّت بسیاری دارد، این مقاله، با روش توصیفی- تحلیلی، ﻣﺴﺄلة انواع کهن الگوها را در این داستان مورد بررسی قرار داده است، نتایج تحقیق بیان­گر آن است که دقوقی، کهن الگوی قهرمان و سمبل «خودآگاهیِ من» است و تلاش او در سراسر داستان، نشان‌گر تکامل و رشد روانی او است، کهن الگوی سفر، شامل 3 مرحله؛ جست­وجو، پاگشایی و بلاگردانی است که دقوقی توانست با موفقیّت مراحل صعب و دشوار گذار را طی سازد،شکوفایی نفس او، در گرو شناخت سایه یا منبع عظیم نیروی غرایز است؛ مردم داخل کشتی، وجه منفی ضمیر دقوقی هستند که او توانست، بر سایة خویش تسلّط بیابد، قرار گرفتن کشتی بر روی آب، تجدید حیات یا نوزایی را برای او به همراه دارد، دیدار با مادینه منفی، در قالب شب که با اصل زنانه مرتبط است، بر او فرافکنی شده،دیدار با پیران خردمند، در سیر صعودی او موثّر واقع گشته وسیر آفاقی و انفسی او، در 3 ماندالا قابل ترسیم است، بدین ترتیب او توانست، از مرحله جهل و کودکی گسسته شود و به بلوغ و انکشاف خویشتن نایل گردد

کلیدواژه‌ها

کهن الگو؛ دقوقی؛ قهرمان؛ سایه؛ آنیما؛ ماندالا؛ خویشتن