بررسی تطبیقی شخصیت زن در آثار فهیمه رحیمی و دانیل استیل مطالعه موردی: رمان پنجره و رمان طلوع عشق

روان‌شناسی فرهنگی زن

مقاله 4، دوره 10، شماره 36، تیر 1397، صفحه 55-74   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

شورانگیز مرتضوی^{* 1}؛ بیژن ظهیری²؛ رامین محرمی²

¹دانشگاه محقق اردبیلی، گروه زبان و ادبیات تطبیقی، اردبیل، ایران.

²دانشگاه محقق اردبیلی، گروه زبان و ادبیات فارسی، اردبیل، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی شخصیّت پردازی زن در آثار فهیمه رحیمی و دانیل استیل با توجه به متفاوت بودن شرایط فرهنگی- مذهبی دو نویسنده بود. ادبیات داستانی به ویژه رمان­نویسی یکی از زمینه ­های جالب توجه و مهم در عرصه پژوهش­های تطبیقی است. شخصیت ها نه فقط به خاطر جاذبه ذاتی­شان، بلکه به این دلیل انتخاب می­شوند که معرف طبقات خاصی از افراد یک فرهنگ هستند. «فهیمه رحیمی» نویسنده ایرانی و «دانیل استیل» نویسنده آمریکایی از جمله ادیبانی هستند که در رمان هایشان به بیان احساسات زنان و مسائل و مشکلات آنان پرداختند و اندیشه های خود را منعکس نمودند. این پژوهش بر آن است که به روش توصیفی- تحلیلی، وجوهی از شخصیّت زن در رمان «پنجره» نوشته­ی فهیمه رحیمی و رمان «طلوع عشق» نوشته­ی دانیل استیل را بررسی نماید. یافته ­ها نشان داد که داستان پنجره، رئالیستی و داستان طلوع عشق، ناتورالیستی می­باشد. هم­چنین رمان پنجره فهیمه عامه پسند بوده که یک داستان ایرانی خالی از هر گونه تصاویر غربی که در بستر یک زندگی اجتماعی با فرهنگ ایرانی شکل گرفته است. در رمان طلوع عشق، کلیشه­ های جنسیتی در شخصیت­های مرد و زن آن دیده می­شود و توانایی هایی متفاوت مردان و زنان را مطرح می­سازد. شخصیت ­های اول در رمان پنجره، شخصیتی ایستاست ولی در رمان طلوع عشق شخصیت اول زن، شخصیتی پویا است.

کلیدواژه‌ها

دانیل استیل؛ فهیمه رحیمی؛ رمان طلوع عشق؛ رمان پنجره

مراجع

- آتش سودا، محمد علی؛ حریری جهرمی، امیر. (1389). شخصیّت­پردازی در رمان همسایه­ها. پژوهش­های نقد ادبی و سبک­شناسی. پیش شماره ی 1:  28-9.

- استیل، دانیل. (2013). سفرعشق، ترجمه سعید درودی. (1376). تهران: انتشارات مهتاب بهزاد.

- استیل، دانیل. (1948) طلوع عشق، ترجمه سعید درودی. (1377). تهران: انتشارات مهتاب بهزاد.

- اسکات کارد، اورسون. (1951). شخصیّت­پردازی و زاویه­ی دید در داستان، ترجمه پریسا خسروی سامانی. (1386). اهواز: انتشارات رسش.

- اکبری، فاطمه. (1397). شمیم نرجس. نبشتن زگفتن مهم­تر شناس (شخصیت و شخصیت­پردازی). فصلنامه بین المللی و فرهنگی- هنری.  شماره 26:  14- 12.

- پراپ، ولادیمیر. (1926). ریخت­شناسی قصه­های پریان، ترجمه فریدون بدره­ای. (1386). تهران: انتشارات توس.

- حسینی، مریم. (1384). ماه ادبیات و فلسفه (روایت زنانه در داستان نویسی زنانه)، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

- دهقانپور، مهدیه؛ صادق زاده، محمود؛ و حیدری نیا، هادی. (1389). بررسی شخصیت زن در کتاب پنجره فهیمه رحیمی. پایان­نامه کارشناسی­ ارشد، دانشکده ادبیات علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد.

- رحیمی، فهیمه. (1372). زخم خوردگان تقدیر، چاپ سوم، تهران: نشر چکاوک.

- رحیمی، فهیمه. (1392). پنجره، چاپ 22، تهران: نشر چکاوک.

- زرین کوب، عبدالحسین. (1374). نقش بر آب، چاپ سوم، تهران: انتشارات سخن.

- سید حسینی، رضا. (1384). مکتب­های ادبی، چاپ سیزدهم، تهران: انتشارات نگاه.

- سیّد حسینی، سیما. (1375). فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ دوم، تهران: انتشارات مروارید.

- شمیسا، سیروس. (1386). انواع ادبی، چاپ دوم، تهران: نشر میترا.

- عبدی، صلاح الدین؛ زمانی، شهلا. (1390). شخصیّت پردازی زن در ادبیات داستانی نجیب گیلانی ( بررسی موردی سه رمان: لیال ترکستان، عذراء جاکرتا و عمالقمه الشمال). زن در فرهنگ و هنر (پژوهش زنان)، دوره ی دوم، شماره ی 3، صص 116-97.

- فرانکفورد، ریچارد ؛ نچمپا، دیوید. (2008). روش­های پژوهش در علوم اجتماعی. ترجمه فاضل لاریجانی و رضا فاضل. (1381). تهران: انتشارات سروش.

- قلندرزاده دریایی، فاطمه. (1390). کلیشه­های جنسیتی در رمان­های عامه پسند با تحلیل سه رمان از پر فروش­ترین آثار دهه­های 1370 و 1380. پایان­نامه کارشناسی ارشد، رشته ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه هرمزگان.

- کریمی، محمد؛ بابازاده اقدم، عسگر. (1391). بررسی شخصیت­پردازی زن و خصوصیات اجتماعی وی در رمان­های تاریخی جرجی زیدان (عنوان عربی: طریقه رسم شخصیه المرأه و خصائصها الاجتماعیه فی روایات جرجی زیدان التاریخیه). فصل نامه­ی علمی- پژوهشی نقد ادب معاصر عربی. سال دوم. شماره سوم: 161-141.   

- کاظمیان فرد، مریم. (1389). پژوهشی در رمان­های عامه پسند با تحلیل ساختاری از نسرین ثامنی، فهیمه رحیمی و م. مؤدب پور، پایان­نامه کارشناسی ارشد، رشته ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه هرمزگان.

- کهدویی، محمد کاظم؛ شیروانی، مرضیه. (1388). شخصیّت­پردازی قهرمان زن در رمان­های شوهر آهوخانم و سووشون. بهار و تابستان. شماره 48:  86- 71.

- مرادی، فاطمه؛ سمیع زاده، رضا. (1392). ضرورت تعلیم و تربیت زنان در اندیشه قاسم امین مصری و پروین اعتصامی. فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی. دوره 7. شماره 28: 126- 101.

- محمودیان، محمد رفیع. (1382). نظریه رمان و ویژگی­های رمان فارسی، تهران: انتشارات فروزان.

- مرّوت، منصور. (1385). آشنایی با مکتب­های ادبی، چاپ اول، تهران: انتشارات سخن.

- مستوری، مصطفی. (1387). مبانی داستان کوتاه، چاپ چهارم، تهران: نشر مرکز.

- مقدادی، بهرام. (1393). دانشنامه­ی نقد ادبی از افلاتون تا به امروز، چاپ اول، تهران: نشر چشمه.

- میرصادقی، جمال. (1385). عناصر داستان، چاپ پنجم، تهران: نشر سخن.

- میرصادقی، جمال. (1395). راهنمای رمان نویسی، چاپ دوم، تهران: انتشارات سخن.

- ناظمیان، رضا؛ طباطبایی، سمیه السادات. (1391). بررسی تطبیقی شخصیت اصلی و شخصیت­پردازی آن در استان حادثه شرف یوسف ادریس و سنگ-های شیطان منیرو روانی پور. کاوش­نامه ادبیات تطبیقی (مطالعات تطبیقی میان عربی- فارسی) دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه رازی کرمانشاه. سال دوم. شماره 7: 151- 131.

- نوروزی، زینب؛ اسلام، علیرضا؛ جعفری، علیرضا. (1393). تحلیل جامعه شناختی شخصیّت در رمان بادبادک باز. دوره 18، شماره ی60، صص173-145.

- یوحنان، جان. (1977). گستره­ی شعر پارسی در انگلستان و آمریکا، ترجمه احمد تمیم­داری. (1386). تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.