طبقه متوسط و نقش آن در توسعه سیاسی ایران در دوران پهلوی دوم

مجله پژوهش های سیاسی و بین المللی

مقاله 5، دوره 9، شماره 35، شهریور 1397، صفحه 103-123   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

چکیده

طبقه متوسط و نقش آن در توسعه سیاسی ایران در دوران پهلوی دوم[1]
سعید جهانگیری[2]- دکتر ابوالقاسم طاهری[3]- دکتر علیرضا ازغندی[4]- دکتر احمد ساعی[5]
تاریخ دریافت:30/10/1396- تاریخ پذیرش:14/9/1396
چکیده:
توسعه سیاسی یکی از شاخه­های توسعه است با هدف رسیدن به پیشرفت، صنعتی شدن، رفع فقر، رفع وابستگی، .... و گذار از حالت نامطلوب زندگی گذشته به شرایط بهتر. توسعه سیاسی با جایگاه و نقش طبقه متوسط در جامعه رابطه دارد. چرا که، جایگاه طبقه متوسط یک جایگاه ساختاری است که با قدرت سیاسی گره خورده است. هویت این طبقه مستلزم وجود طبقه حاکم و طبقه پایین جامعه می­­­­باشد. در یک تقسیم­بندی این طبقه به سنتی و جدید تقسیم می­شود که طبقه متوسط سنتی شامل؛ خرده بورژوازی، تجار و خرده مالکان دهقانی است در حالی­که طبقه متوسط جدید شامل مزدبگیران متخصص، تکنوکرات­ها و اقشار تحصیل کرده بالای جامعه می­باشد. در دوره پهلوی دوم علی­رغم همه فشارها، طبقه متوسط به ­ویژه طبقه متوسط سنتی یعنی روحانیت و بازار در مبارزه علیه حکومت و مدرنیزاسیون و سکولاریزه کردن شاه به ­طور فعّال حضور داشتند. در مواردی که طبقه حاکم برخلاف باورهای دینی و سنت­های اعتقادی و ملی گام بر می‌داشت، این طبقه در مقابل آن ایستادگی می‌کرد. از سویی، تضاد دولت و ملت که محصول ورود تجدد به ایران بود، دغدغه اصلی طبقه متوسط جدید به­ ویژه قشر روشنفکر بود.
واژگان کلیدی: توسعه، توسعه سیاسی، نیروهای اجتماعی، طبقه متوسط، پهلوی دوم



[1] - مقاله مستخرج از رساله دکتری نویسنده است با راهنمایی دکتر ابوالقاسم طاهری


[2]- دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، مسائل ایران، دانشکده حقوق ،الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
[e-mail]


[3]- استاد تمام و عضو هیئت علمی، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران: نویسنده مسئول
[e-mail]


[4]- استاد تمام و عضو هیئت علمی، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
[e-mail]


[5]- دانشیار و عضو هیئت علمی، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
[e-mail]

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: توسعه؛ توسعه سیاسی؛ نیروهای اجتماعی؛ طبقه متوسط؛ پهلوی دوم

مراجع