بررسی محتوای کتاب ریاضی 1 پایه دهم دوره متوسطه بر اساس الگوی خلاقیت گیلفورد

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

مقاله 6، دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 29، شهریور 1397، صفحه 143-164   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

نویسندگان

مهتاب اسکندری¹؛ حمیدرضا رضازاده بهادران^{* 2}

¹‏کارشناسی ارشد برنامه ریزی درسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استادیار، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

هدف: هدف اصلی این تحقیق بررسی محتوا کتاب ریاضی (1) پایه دهم دوره دوم متوسطه بر اساس الگوی خلاقیت گیلفورد است روش تحقیق در این پژوهش از نوع تحلیل محتوا و کاربردی است.
روش: جامعه آماری این پژوهش شامل محتوای کتاب درسی ریاضی (1) پایه دهم دوره دوم متوسطه در سال تحصیلی 95-1396 است. حجم نمونه برابر با حجم جامعه آماری انتخاب شده است. ابزار این تحقیق فرم تحلیل محتوای محقق ساخته با توجه به الگوی عوامل خلاقیت گیلفورد است. برای تحلیل محتوای کتاب درسی ریاضی (1) پایه دهم دوره دوم متوسطه از یک طرح کد گذاری استفاده شده است. این کار در سه مرحله انجام شده است. در مرحله اول محتوای کتاب به سه قسمت(کار در کلاس، فعالیت ها و تمرینات) تقسیم شده؛ در مرحله دوم کلیه واحدها در تمامی قسمت ها با طبقه مورد نظر، از نظر شاخص های خلاقیت گیلفورد مطابقت داده شده و در جداول مربوطه ثبت شده؛ و در مرحله سوم واحدهایی که در سطح بالای عوامل خلاقیت گیلفورد قرار داشتند شناسایی و شمارش شده اند.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان دادند که کتاب درسی ریاضی (1) پایه دهم دوره دوم متوسطه تأکید زیاد به سطح حافظه شناختی و تفکر همگرا دارد و به تفکر واگرا و تفکر ارزشیاب در حد ضعیفی توجه نموده است.
نتیجه گیری: درمحتوای کتاب درسی ریاضی (1) پایه دهم دوره دوم متوسطه بین سطوح گوناگون خلاقیت گیلفورد تعادل مناسبی وجود ندارد و بایستی در این زمینه تمهیداتی اندیشیده شود.
کلید واژه‌ها: تحلیل محتوا، محتوا، خلاقیت، عوامل خلاقیت گیلفورد.

کلیدواژه‌ها

تحلیل محتوا؛ محتوا؛ خلاقیت؛ عوامل خلاقیت گیلفورد

مراجع

آروین، بهرام و محمدی لعل آبادی، سارا. (۱۳۹۶). ایجاد تفکر منطقی و پرورش تخیل عمیق در ریاضیات، اولین کنفرانس آموزش و کاربرد ریاضی، کرمانشاه، انجمن علمی آموزشی معلمان ریاضی کرمانشاه، بازیابی شده در تاریخ 29/01/97  از:

 https://www.civilica.com/Paper-MATH01-MATH01_044.html

اسفندیاری مهنی، اسما.( ۱۳۹۶). بررسی راه کارهای علاقه مندن کردن دانش آموزان پایه دهم به درس ریاضی، اولین کنفرانس آموزش و کاربرد ریاضی، کرمانشاه، انجمن علمی آموزشی معلمان ریاضی کرمانشاه، بازیابی شده در تاریخ 29/01/97  از:

 https://www.civilica.com/Paper-MATH01-MATH01_094.html

اسلامی کلیجی، مسعود و ابراهیمی مته کلایی، رضا.( ۱۳۹۴). تحلیل محتوای کتاب درسی ریاضی پنجم ابتدایی از دیدگاه الگوی خلاقیت گیلفورد، سومین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، تهران، تحقیقات اسلامی سروش مرتضوی، مرکز راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار، بازیابی شده در تاریخ 29/01/97  از:

 https://www.civilica.com/Paper-EPSCONF03-EPSCONF03_234.html

دانشور، میترا؛ غلامحسینی، احمد؛ اسپیدکار، محبوبه؛ روشندل، علی اکبر؛ حمزه بیگی، طیبه و صفاری نظری، مهدخت. (1395). کتابمعلم (راهنمایتدریس)تفکروپژوهشششمدبستان، تهران: اداره کل چاپ و توزیع کتاب های درسی.

دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش. (1390). آیین نامه های اجرایی مدارس، تهران: مدرسه.

درتاج،  فریبرز؛ فرخی،  نورعلی و کریم خانی، امیرمهدی(1394).  تحلیل محتوا و مقایسه ‏کتب درسی جدیدالتألیف و قدیم پایه چهارم ابتدایی بر اساس شاخص های خلاقیت، پایان‌نامه ‏کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی. ‏‎ ‎

دلاور، علی. (1390). روش تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی،تهران: نشر ویرایش.

دیده بان علم ایران. (1394). جزئیات هشداردهنده آزمون تیمز ۲۰۱۵:افت نمره دانش‌آموزان ایرانی در علوم و سبقت نظام آموزشی کشورهای همسایه از ایران ، بازیابی شده در تاریخ 21/01/ 97 از: http://www.isw.ir

زاد مهر، مجتبی. (1393). بررسی و تحلیل محتوای کتاب تفکر و پژوهش ششم ابتدایی از دیدگاه خلاقیت گیلفورد، وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری، دانشگاه پیام نور: دانشگاه پیام نور استان تهران.

سلیمی، لیلا و عصاره، علیرضا.(1392). تحلیل محتوای کتاب درسی علوم تجربی سال دوم راهنمایی بر اساس عوامل خلاقیت گیلفورد، فصل نامه علمی، پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، دوره دوم، شماره چهار، بهار 1392، 73-102.

شایان، مریم و یافتیان، نرگس. (۱۳۹۶). ارزیابی عملکرد سواد ریاضی دانش آموزان پایه نهم در آزمون مطالعه پیزا، اولین کنفرانس آموزش و کاربرد ریاضی، کرمانشاه، انجمن علمی آموزشی معلمان ریاضی کرمانشاه، بازیابی شده در تاریخ 29/01/97  از:

        https://www.civilica.com/Paper-MATH01-MATH01_126.html

شعبانی، حسن. (1388). مهارت های آموزشی (روش ها و فنون تدریس)، تهران: سمت.

‏شعبانی،حسن. (1390). مهارت های آموزشی،تهران: سمت، جلد دوم.

شیرازی، رضا؛ حیدری، محمد و شمس آبادی، صادق. (1395). تحلیل محتوای کتاب درسی جدیدالتالیف ریاضی نهم بر اساس عوامل خلاقیت گیلفورد. کنفرانس های آموزش ریاضی ایران. بازیابی شده در تاریخ 29/01/97 از : http://uimecedu.ir/browse.php

صاحبی، محمدباقر؛ حسینی، سیدحسن.(1389). تحلیل محتوای کتاب ریاضی2 جدیدالتألیف. یازدهمین کنفرانس آموزش ریاضی ایران، ساری.

صافی، احمد .(1386). آموزش و پرورش ابتدائی، راهنمایی و متوسطه. تهران: سمت.

غریبی، حسن. (1392). تفکر و کودک، اثربخشی راهبردی تفکر بر تفکر انتقادی، تحول اخلاقی و پرسشگری دانش آموزان پایه پنجم دبستان. پژوهشگاهعلومانسانیومطالعاتفرهنگیسالچهارم، شمارة اول، 79-92.

غفوری آثار، مریم و میرهاشمی، مالک و حمزه گنجی.(1395). سهم هوش هیجانی، ویژگی های شخصیتی و عوامل جمعیتی با میانجی گری انگیزش پیشرفت در تبیین خلاقیت دانش آموزان دوره متوسطه، فصل نامه علمی، پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، دوره ششم، شماره یک تابستان 1395، 91-108.

قاسمی، فرشید؛ مهاجری، احمد؛ اسکندری، شهره؛ و آب روشن، حسن .(1392). بررسی و مقایسه مهارت تفکر انتقادی فرهنگیان دوره های ابتدایی، راهنمایی، متوسطه و پیش دانشگاهی استان بوشهر و ارائه راهکارهایی جهت ارتقای تفکر انتقادی. فصلنامه علمی – پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، جلد 4، شماره 3، 193-215.

کامکاری، کامبیز و افروز، غلامعلی. (1390). مبانی روان شناختی هوش و خلاقیت: تاریخچه، نظریه‌ها و رویکردها، تهران: مؤسسه انتشارات، چاپ دوم.

ملکی، حسن. (1386). برنامه ریزیدرسی،راهنمایعمل، مشهد: پیام اندیشه.

ملکی، حسن. (1388). مقدمات برنامه ریزی درسی، تهران: سمت.

میرزا بیگی، علی. (1380). برنامه ریزی درسی و طرح درس. تهران: یسطرون.

نادری، عزت الله و سیف نراقی، مریم.(1388). روش های تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی، تهران: ارسباران.

یارمحمدیان، محمد حسین. (1390). اصول برنامه ریزی درسی، تهران: یادواره کتاب.

یافتیان، نرگس، بشیر، آرزو. (1395). تحلیل فصل جبر و معادله کتاب ریاضی پایه هفتم بر اساس پنج الگوی مختلف، فناوری آموزش، جلد 11 ، شماره 2، زمستان 1395، 101 – 117.

هراتی، حدیث؛ ولی منش، نگار و شفیعی نجفی، سیده فاطمه.(1395). تحلیل محتوای کتاب درسی ریاضی دوم ابتدایی بر اساس عوامل خلاقیت گیلفورد، پنجمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی. تهران، مرکز راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار موسسه آموزش عالی مهر اروند، بازیابی شده از:

https://www.civilica.com/Paper-EPSCONF05-EPSCONF05_100.html

 

DeWaelsche, S. A. (2015). Critical thinking, questioning and student engagement in Korean University English courses. Linguistics and Education, 1-17. URL:

Dondlinger. M. J & Wilson, D. A (2012). Creating an alternate reality: Critical, creative, and empathic thinking generated in the Global village Playground capstone experience. Thinking skills and Creativity, 7(3), 153-164.

Hamburg, Maryanna. (2009). Financial mathematical task in a middle school mathematics textbook. Doctor of philosophy, university of Akron. Available at: www.rave.ohiolink.edu

Hwang, Hye Jeang. (2004). A comparative analysis of mathematics Curricula in Korea and England focusing on the content of the algebra domain. Chosun University, Korea.

Lpray, C. Karakaya E and Yilmaz S. (2015).Contextual Teaching and learning: what it is and why it’s here to stay, United Kingdom, Corwin press.

Monteiro, C. Mattos, A, Margaret, G (2009). “Improving Critical Thinking and Clinical Reasoning with a Continuing Education Course”, Journal of Continuing Education in Nursing, Vol 40, No 3, pp 121-127

Nadeem, Masood, Sadaf, Bushra, Parveen, Abida, and Iqbal, Sadia. (2015). Representation of science in curriculum related Primary school text books. Asian journal of social science & humanities. Vol. 2 No. 2,380-387.

Ozgeldi, M. Esen, Y.( 2012). Analysis of mathematical tasks in Turkish

elementary school mathematics textbooks. Procedia Social and Behavioral Sciences 2, 2277–2281.

Rancho, M. A., & Jaeger, G. J. (2012). The standard definition of creativity. Creativity Research Journal, 24, 92–96.

Tzng Hsu, Yu. (2008). The content analysis of Algebra material concept in the Elementary Mathematics Textbooks in Taiwan, Hong Kong, and China. Unpublished Master's Thesis China. Available at: www.etd.npue.edu.tw 

Xiao, F., Wang, L., Chen, Y., Zheng, Z., & Chen, W. (2015). Dispositional and situational autonomy as moderators of mood and creativity. Creativity Research Journal, 27(1), 76–86

Yeping li. (2000). A comparison of problems that selected content presentation in American and Chinese mathematics textbooks. Journal for research in mathematics education, vol.31, pp. 234-241. http://www.west.asu.edu/cmw/pme/resrepweb/PME-rr-Li.htm