تحلیل انواع موسیقی میانی در اشعار نو و نیمه سنتی نیمایوشیج

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 2، دوره 10، شماره 36، تیر 1397، صفحه 31-50   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمود صادق زاده¹؛ نیلا نوربلین²

¹دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلام واحد یزد

²دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد،ایران

چکیده

یکی از مشخصات اصلی شعر نیمایی، در مقایسه با شعر کلاسیک ،تحول در انواع موسیقی کلام به ویژه کاربرد موسیقی میانی و درونی است که در اشعار نیمایوشیج قابل توجه و بررسی است.
در این مقاله به شیوة توصیفی، تحلیلی و کمی به بررسی کاربرد انواع موسیقی درونی در اشعار نو و نیمه سنتی نیما پرداخته می‌شود. ابتدا به طور کوتاه به اهمیت موسیقی درونی توجه شده و سپس انواع موسیقی میانی شامل سجع، جناس و اقسام تکرار،تکرار واج، واژگان و عبارت با شواهد و نمونه‌هایی تحلیل و ارزیابی شده است. باتوجه به بررسی صورت گرفته، تکرار صامت و مصوت بیش از موارد دیگر به کار رفته است؛ در این میان مصوت (آ) بیش تر تکرار شده و آن اغلب ناله و فریاد را تداعی می‌کند، که بیانگر روحیه بیدارگر شاعر است. پس از آن در بین انواع جناس، جناس لاحق، بیش‌ترین بسامد را دارد. تکرار جمله و عبارت و جناس لفظ، کمترین بسامد را دارند. آنچه مشخص است، نیما با آگاهی از موسیقی درونی در شعر بهره برده است، تا بتواند کمبود وزن را جبران کند.

کلیدواژه‌ها

نیمایوشیج؛ موسیقی کلام؛ موسیقی درونی؛ سجع و جناس؛ انواع تکرار

مراجع

کتاب ها

1. آل احمد، جلال. (1357). هفت مقاله، تهران: انتشارات امیرکبیر.
2. بیوپاز، اوکتاد. (1388). رنگین کمان تغزل، ترجمه: سیصد هنرمند، تهران: نشر جوان.
3. خانلری، پرویز. (1367) . وزن شعر فارسی، تهران: انتشارات توس.
4. راستگو، سیدمحمد.(1382). هنرسخن‌آرایی، تهران: انتشارات سمت.
5. زرین کوب، حمید. (1358). چشم انداز شعر نو فارسی، تهران انتشارات توس.
6. شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1391). موسیقی شعر، تهران: انتشارات آگاه.
7. شمسیا، سیروس . (1381) . نگاهی تازه به بدیع، تهران: انتشارات فردوس.
8. طاهباز، سیروس. (1383). مجموعة کامل اشعارنیما، تهران: انتشارات آگاه.
9. طهماسبی، طغرل. (1380). موسیقی در ادبیات، تهران : انتشارات رهام.
10. علی پور، مصطفی. (1378) . ساختار زبان شعر امروز، تهران : انتشارات فردوسی.
11. قزوانچاهی، عباس. (1379) . نیما و شعر امروز گفتگو با محمد مختاری، تهران: انتشارات توس.
12. کرازی، میرجلال الدین. (1373).زیباشناسی سخن پارسی، تهران: کتاب ماد.
13. موسوی، میرنعمت ا.... (1382). فرهنگ بدیعی، تبریز؛ انتشارات احرار.
14. همایی، جلال الدین. (1379). فنون بلاغت وضاعات ادبی، تهران: نشرهما.

مقاله‌ها

1. روحانی، مسعود، (1290)؛ «بررسی کارکرد، تکرار در شعر معاصر» مجله بوستان ادب«دانشگاه شیراز» س 3، ش 2: 168-145
2. فیاض منش،‌پرند (1384)؛ « نگاهی دیگر به موسیقی شعر و پیوند آن با موضوع تخیل و احساسات شاعرانه» فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، ش 4 :189-163.