بررسی تطبیقی اندیشه های مشترک در غزلیات غالب دهلوی و حافظ شیرازی

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 5، دوره 10، شماره 36، تیر 1397، صفحه 97-124   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

زهره ولیخانی

استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خراسان رضوی. خراسان،ایران

چکیده

 ادبیات تطبیقی به جهانی بودن ادبیات می اندیشد و بی تردید نقشی سازنده و موثر در غنی سازی ادبیات هر ملتی ایفا می­کند، چرا که ارزش آثار ادبی یک ملت از رهگذر ادبیات تطبیقی و نشان دادن میزان تأثیر و بازتاب آن در ادبیات دیگر ملت ها و غنا بخشیدن به ادبیات جهانی بهتر و دقیق تر نمایان می­شود. داد و ستد ادبیات فارسی در سرزمین ایران و هند نیز دیرینه و دارای اهمیت است.در میان شاعران فارسی،تأثیر حافظ بر شاعران و ادیبان هند،قابل ملاحظه و بی نظیر است و از این میان،بررسی تأثیر حافظ بر غالب دهلوی، شاعر، متفکر و پیامبر صلح که با وجود فاصلۀ زمانی پانصد ساله و تفاوت سرزمین و فرهنگ دارای وجوه اشتراک بسیار هستند، اهمیت خاصّ خود را دارد. این پژوهش، سعی دارد تأثیر پذیری غزلیات غالب از برخی اندیشه های موجود در غزلیات حافظ را اثبات نماید.                                                                                                                                      
  کاوش پیش­رو در نظر دارد که بر اساس مکتب فرانسوی در پژوهش های ادبیات تطبیقی و با روش تحلیلی-توصیفی، به بررسی و تحلیل  اندیشه های مشترک دو شاعر بپردازد، آن گاه با آوردن شواهد شعری، نزدیکی این اندیشه ها ار به طور عینی به نمایش بگذارد

کلیدواژه‌ها

حافظ شیرازی؛ غالب دهلوی؛ اندیشه ها؛ ادبیات تطبیقی

مراجع

)کتاب ها

1. اسلامی ندوشن،محمدعلی.1368.ماجرای پایان ناپذیر حافظ.تهران: یزدان.
2. بابایی،پرویز.1386.مکتب های فلسفی از دوران باستان تا امروز.تهران:موسسه انتشارات نگاه.
3. بقلی شیرازی.روزبهان.1344.شرح شطحیات.به تصحیح پرفسور هانری کربن.  تهران :انستیتوی ایران وفرانسه.
4. بلاکهام،ه.جی.1387.شش متفکر اگزیستانسیالیست.ترجمه محسن حکیمی.چاپ ششم.تهران:مرکز.
5. حافظ شیرازی،شمس الدین محمد.1376.دیوان خواجه حافظ شیرازی.به اهتمام سیّدابوالقاسم انجوی شیرازی.چاپ نهم.تهران:جاویدان.
6. حائری،محمد حسن،1371،میخانه آرزو.چاپ اول.تهران: مرکز
7. خرمشاهی،بهاء الدین،1367؛ذهن و زبان حافظ.چاپ سوم،تهران:نشر نو
8. خرمشاهی،بهاء الدین،1373.حافظ.چاپ اول.تهران:طرح نو
9. رحیمی،مصطفی،1371،حافظ اندیشه .چاپ اول،تهران:نشر نور
10. روح الأمینی،محمد،1375،نمود های فرهنگی و اجتماعی در ادبیات فارسی،چاپ اول،تهران:نشر آگاه
11. ریاحی،محمد امینی،1368،گلگشت در شعر و اندیشه حافظ،چاپ اول،تهران:نشر علمی
12. زرین کوب،عبدالحسین.1363  .سیری در شعر فارسی.چاپ اول.تهران:نوین.
13. سجادی،سید ضیاءالدین،1372،مبانی عرفانی و تصوف.چاپ دوم،تهران،نشر سمت
14. سعدی شیرازی ،شیخ مصلح الدین.1368.گلستان.به تصحیح غلام حسین یوسفی.چاپ اول.تهران:خوارزمی
15. شبلی نعمانی،محمد.1362.شعرالعجم.ترجمه محمدتقی فخرداعی گیلانی.چاپ دوم . تهران:دنیای کتاب.
16. شمیسا،سیروس .1390. مکاتب ادبی . تهران:قطره.
17. صاعدی،عبدالعظیم.1369.باحافظ تاکهکشان عرفان واخلاق.چاپ سوم.شیراز:نویدشیراز.
18. طغرل،خسرو.1381.مه خورشیدکلاه(تأملی نو در شعرواندیشۀ حافظ) .چاپ اول.تهران:آتیه.
19. عطارنیشابوری،فریدالدین محمدبن ابراهیم.1376.تذکره الاولیاء.به تصحیح محمد استعلامی.چاپ ششم. تهران:زوار.
20. غالب،میرزا اسدالله.1969.پنج آهنگ.تصحیح سید وزیرالحسن عابدی.لاهور:دانشگاه پنجاب.
21. غالب،میرزا اسدالله.1386.دیوان غالب دهلوی.مقدمه وتصحیح وتحقیق محمد حسن حائری.چاپ دوم.تهران:میراث مکتوب.
22. فلین،توماس. 1391 .اگزیستانسیالیسم. ترجمه حسین کیانی.تهران: بصیرت.
23. قاسم نژاد،علی.1376.فرهنگنامه ادبی فارسی.به سرپرستی حسن انوشه.تهران:سازمان چاپ وانتشارات وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی.ذیل« مقاله ادبیات تطبیقی»
24. قنبری،محمدرضا  .1384. سی قصیده ناصرخسرو .تهران:جامی.
25. کاپلستون،فردریک. 1387. تاریخ فلسفه.ترجمه داریوش آشوری. جلد هفتم .چاپ چهارم.تهران : علمی و فرهنگی.
26. کاشانی،عبدالرزاق.1376.اصطلاحات الصوفیه.ترجمه محمدعلی مودودلاری.به کوشش گل بابا سعیدی.چاپ اول.تهران:انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی.
27. کزازی،میرجلال الدین.1378.پندوپیوند.گزارش بیست غزل حافظ بر پایه زیبا شناسی وباورشناسی.تهران:قطره.
28. مصلح،علی اصغر.1387.فلسفه های اگزیستانس.چاپ دوم.تهران:پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی.
29. ملاح،حسین علی.(؟).حافظ وموسیقی.چاپ(؟).بی جا:هیرمند.
30. منوّر،محمد.1987.غزل علامه اقبال.ترجمه وتحشیه شهین دخت کامران.لاهور:اقبال آکادمی پاکستان.
31. ندا،طه .1991 . الادب المقارن.  الطبعه الاولی.  بیروت:دارالنهضه الادبیه.
32. نیاز کرمانی،سعید.1366.حافظ شناسی.چاپ دوم.تهران:پاژنگ.

ب)مجلات

1. اکبری بیرق،حسن وگلپایگانی،رسول.1390.گرایشهای اگزیستانسیالیستی در شعرخیام وحافظ.مجموعه مقالات ششمین همایش بین المللی انجمن ترویج زبان وادب فارسی.دانشگاه مازندران.شماره 6.صص4428-4452.
2. جان نثاری،ناصر.1378.اندیشه های عرفانی در شعر غالب دهلوی.کیهان فرهنگی.شماره  151.صص24-27.
3. حبیبی،عبدالحی.1348.خصایص وارزش های شعر فارسی غالب دهلوی.نشریه زبان وادبیات.یغما.شماره252.
4. داریوش،ح.1331.اسدالله غالب.مجله هلال.کراچی.شماره2.
5. ذاکری،احمد.1385. همسویی دیدگاه خیام وحافظ درباره جهان.مجله دانشکده ادبیات وعلوم انسانی دانشگاه تهران.شماره 178.صص165-185.
6. رحمدل،غلامرضا.1386. مقایسه اغتنام فرصت در اندیشه های حافظ وخیام.مجله ادب پژوهی.دانشگاه گیلان.شماره 2.صص118-141.
7. رضوی،یاسین.1349.میرزا اسدالله خان.مجله هلال.کراچی.شماره 109.
8. شهریار نقوی،زهرا.1348.سخن های گفتنی.مجله هلال.کراچی.شماره 98.
9. صرفی،محدرضا.1388. بررسی کارکردهای نمادین زمان در شعر عرفانی با تاکید بر دیوان حافظ.نشریه دانشکده ادبیات وعلوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان.شماره 25.صص93-113.
10. مشهدی،محمدامیر.1389.حافظ وغالب.فصلنامه مطالعات شبه قاره دانشگاه سیستان وبلوچستان.سال دوم.شماره 5.
11. نیکوبخت،ناصر.1378.غالب دهلوی وعلوم متداول در شعر.نامه پارسی.سال چهارم.شماره 4.صص104-119.
12. هاشمی،عبدالقادر.1386.غالب دهلوی وپیوندش باایران.نشریه اطلاعات.شماره 23641.