الگویی راهبردی از محله پایدار شهر اسلامی – ایرانی (محله بنیاد شهر قم )

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 22، دوره 10، شماره 3 - شماره پیاپی 39، شهریور 1397، صفحه 361-381   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

محمد محیط آرا¹؛ عباس ملک حسینی²؛ مجید شمس³

¹مدرس دانشگاه فرهنگیان و علمی –کاربردی هلال احمر قم، قم، ایران

²دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی ایران، ملایر، ایران

³استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی ایران، ملایر، ایران

چکیده

چکیده
در شهرهای اسلامی فضای اجتماعی – کالبدی بر اساس قوانین و احکام اسلامی شکل‌گرفته و ساحت عینی و رفتاری آن معرف میزان اسلامی بودن آنهاست. با ورود اسلام به ایران و تغییر فضای فکری و رفتاری شهرها به نفع دین اسلام فضای کالبدی شهرها، به‌صورت تدریجی متحول شده و متناسب با اصول و فروع دین اسلام تغییر کردند. با ورود مهاجرین به مدینه و تقسیم زمین به‌وسیله پیامبر (ص) بین قبایل در مدینه محله‌هایی شکل گرفتند و با ورود سپاهیان اسلام در شهرهای ایران و فروریختن نظام طبقاتی و دیوارشارستان نیز محله‌هایی بر مبنای قوم و قبیله و مذهب در اطراف شهرهای ایران به وجود آمدند که طی قرن‌ها روبه تکامل نهاده و در عصر صفوی به اوج رسیدند؛ و تا دوران قاجار از پویایی و رونق برخوردار بودند؛ تا اینکه دریک صدسال اخیر محلات سنتی شهرهای اسلامی-ایرانی با تغییرات اساسی روبرو شده و در حال از دست دادن هویت، مفهوم و یا از بین رفتن کامل، و در وضعیت بهتر با جایگزینی واحدهای همسایگی در بافت‌های جدید و آپارتمانی هستند. با شناخت  مجدد اصول حاکم بر محله‌های سنتی می‌توان بر بسیاری از مشکلات اجتماعی و فضایی شهرها همچون، کاهش تعاملات اجتماعی و روابط همسایگی ، کاهش احساس تعلق، آشفتگی و بی مرزی در نظم فضایی شهرها، به علت نبود سلسله‌مراتب و مرکزیت فرهنگی در بافت‌های جدید غلبه کرد. این پژوهش با روش پیمایشی و توصیفی – تحلیلی و با انتخاب یکی از محله‌های قم ‌به بررسی  پایداری آن و رسیدن به الگویی نظری و عینی از محله  ، در این زمینه گردیده است.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی؛ شهر اسلامی - ایرانی؛ الگوی محله؛ شهر پایدار اسلامی؛ پایداری اجتماعی

مراجع

منابع

Ansariqomi, M. (2013). Qom in Sourse pertion. Qom.

Arabzadeh, A. (2004). Historical Geography Qom. Qom: Zaer.

Asadi, R. (2013). Comparative study of Islamic criteria in Qom. Qom City Available Qom desirable city (pp. 555-569). Qom: Academic Jihad.

Azizi, M. (2006). Sustainable residential neighborhood [In Persian]. Fine Arts magazine No. 27, 35-46.

Bahraini, s. (1997). Sustainable Development & Urbanism[In Persian]. Rahyaft.

Barnett, J. (1974). Urban Design as Public Policy:Paractical Methods for Improving Cities ,McGraw Hill,NewYork.

Behtash, m. &. (2015, 9 7). An Introduction to understanding the model of the negotiations of the twentieth century and its perspective in the current century [In Persian]. Tehran: Center for Study and planing city of tehran.

Bemaniyan, M. (2011). High building and city [In Persian]. Tehran: Publishing and City Institute.

Broadbent, G. (1990). Emerging Concepts in Urban Space Design, Van Nostrand Reinhold International. London.

Daneshpoor, M. (2013). The necessity of paying attention to identity as a basis for modeling the formation of the Iranian-Islamic city [In Persian]. Design of Islamic-Iranian Architectural Patterns (pp. 354-370). Qom: Academic Jihad.

Dou, K. (2003). Fuzzy Evaluation of Urban Environmental Quality.

Dunny,A& Plater_Zyberk. (2010). The Neihborhood,The District and thecorridor.in peter ,Katz The New Urbanism:Toward an Architecture of Community,. McGtawHill,NewYork.

Enifar, a. (2013). in desing neighborhoods The Predominant role of primitive general patterns [In Persian]. Journal beautiful arts .No: 32, pp.39-50.

Freestone, r. (1898). Model Community:The Garden Cit Movement in Australia. Melbourne: Thomas,Nelson.

Gholamreza, L. (2014, 5 14). Rebuilding the Concept of Neighborhood in Iranian Islamic Cities [In Persian]. Journal of Urban Studies, pp. 3-12.

Habiby, S. (2000). How to model & reforms the neighborhood organizatio [In Persian]. beatifull arts .no.12, 32-39.

Hajinejad, A. (2009). )Investigating the Effective Individual Variables on Quality of Life in Iran's Negative Satisfaction (Case Study: Comparison of Old Tissue and New) [In Persian]. Geography and Development Quarterly, 64-82.

Heshm, J. (2008). Islamic city birth. Astanqodsrazavi.

Hodsani, H. (2004). Spatial improvment of urban neighborhoods[in persian]. Masters.

Jacobs, A. B. (1987). Toward an Urban Design Manifesto,Journal of American Planning Association, 53: 112-20.

Katz, P. (1994). The New Urbanism: Toward an Architecture Of Communit,McGraw Hill,New York.

Kazemiyan, g. (2011). Assessment of Urban Management Performance in Neighborhood Sustainability [In Persian]. Journal of Applied Geosciences Research No. 21.

Kokabi, A. (2005). Planning the quality of urban life in urban centers [In Persian]. 1QueriesUrban Planning, No. 12 -WWW-Urban Management.ir.

Madanipoor, A. (2008). The transformation and continuity of the city concept [In Persian]. Seven cities number 25-26, 33.

Marsosi, N. (2011). Sustainable urban development [In Persian]. Tehran: Payam Noor university.

Mirreh, M. (2005). Informal settlement Index. Geographic research, 132.

Mohitara, M. (2016, 7 8). explanation pattern quarter of the city - the Iranians in the framework of social- stability the space (study, the city of Qom). phd.

Mosakazemi, S. (1999). Evaluation of Sustainable Development in Urban Development Case Study of Qom.

Mosavi, S. (1998). Urban Neighborhood Of Tehran:The Social Relatons Of Residents and Their Living place,Unpublished Thesis,Newcastle University.

Mozafar, A. &. (2011). The role of social and cultural patterns in organizing open spaces in residential complexes [In Persian]. Urban studies, 3-12.

Okhovvat, H. P. (2009). Traditional architecture & urban design in islamic countries [In Persian]. Tehran: Hala.

Pakzad, J. (2012). History of the city and the Urbanization in Iran from the beginning to the Qajar. Tehran: Armanshahr.

papoliyazdi, m. (2004). City Theories of the & arond [In Persian]. Tehran: samt.

Rafieyan, m. (2011). Urban regeneration and d approach to developing Traditional Urban Neighborhoods TND [In Persian]. Journal Renovattion No: 8, yeard,2, pp.6-7.

Ragabisanajerdi, H. (2003). Theories of the city and aroun [In Persian]. Tehran: samt.

Sara, A. (2010). Proposed principles of new urbanism planning in urban neighborhoods [In Persian]. Housing and rural environment, 50-63.

Schaffer, D. (1992). The American garden city ,Lost ideal,in ward,s. The Garden city,past,peresent and futher London:E&FN spon.

Schaffer, D;. (1992). The American garden city: Lost ideal, in ward,S. The Garden city, past, peresent and future. London: E& FN Spon.

Stein, C. (1957). Toward New Towns for America,Reinhold,New York.

Yazdani, M. (2015). Neighborhood [In Persian]. Tehran: Tisa.

Ziyari, K. (1999). Planning new cities [In Persian]. Tehran: Samt.