ارزیابی میزان تحقق‌‌پذیری طرح‌های توسعه و عمران ناحیه‌ای در ایران (مورد مطالعاتی: طرح توسعه و عمران ناحیه‌ای ساوه)

آمایش محیط

مقاله 4، دوره 11، شماره 41، شهریور 1397، صفحه 71-92   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

هاشم داداش پور¹؛ نگین حاجی وندی^{* 2}

¹(دانشیار، گروه برنامه ریزی منطقه‌ای، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، ایران)

²(دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه برنامه ریزی منطقه ای، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، ایران)

چکیده

هدف اصلی مقاله حاضر، ارزیابی میزان تحقق پیشنهادهای طرح ناحیه‌ای ساوه (تهیه شده در سال 1375)؛ بر اساس اسناد موجود در وزارت راه و شهرسازی در ارتباط با طرح ناحیه ساوه، طرح آمایش استان مرکزی و نتایج سرشماری­ها و اطلاعات سازمان آمار ایران است. به این ترتیب، در این تحقیق با بهره­گیری از رویکرد ارزشیابی و با استفاده از ارزیابی چندمعیاری و ابزار تحلیل سلسله مراتبی AHP و دوقطبی فاصله­ای به ارزیابی میزان تحقق مؤلفه‌های پیشنهادی طرح ناحیه‌ای ساوه پرداخته شده است. بر اساس مدل تحلیل تحقیق سه مؤلفه اجتماعی-جمعیتی، اقتصادی و کالبدی-فضایی به عنوان معیارهای اصلی بررسی تحقق پذیری طرح انتخاب و شاخص‌های ارزیابی بر اساس این سه مؤلفه تدوین گردیدند. ارزیابی میزان تحقق پیشنهادها نشان می­دهد در بین مؤلفه‌های ذکر شده به ترتیب حوزه کالبدی-فضایی، اقتصادی و اجتماعی-جمعیتی تأثیر بیشتری در محقق شدن پیشنهادهای طرح ناحیه‌ای ساوه داشته‌اند؛ در رابطه با مؤلفه‌های اجتماعی-جمعیتی بر اساس پیشنهادات طرح ناحیه‌ای ساوه وضعیت شاخص "جمعیت شهری"، در رابطه با شاخص‌های اقتصادی، "میزان شاغلین بخش خدمات" و در رابطه با شاخص‌های کالبدی-فضایی، شاخص‌هایی چون" مراکز شهری"، "مراکز روستایی"، "راه‌های چهارخطه"، "آموزش عالی"،"خانه بهداشت"، "بیمارستان"، "پهنه کشاورزی" و" پهنه صنعتی" بهترین وضعیت تحقق را داشته‌اند. در مجموع می‌توان گفت با وجود آنکه هنوز چند سال از افق طرح ناحیه‌ای ساوه باقی مانده پیشنهادهای طرح تا حد مطلوبی محقق شده است.

کلیدواژه‌ها

تحقق پذیری؛ ارزیابی؛ طرح توسعه و عمران ناحیه‌ای؛ روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)؛ ناحیه ساوه

مراجع

 

1. آذر، ع و معماریانی، ع. 1373. «AHP تکنیکی نوین برای تصمیم گیری گروهی». مجله دانش مدیریت، شماره: 27 و 28.
2. ثابتی منش، ج. 1381. «ارزیابی طرح جامع شهر کرمانشاه با تاکید بر ابعاد فضایی – کالبدی آن»، دانشگاه تربیت معلم.
3. حسین زاده دلیر، ک. 1380. برنامه ریزی ناحیه‌ای، تهران: انتشارات سمت.
4. رضایی، ر. 1379. «ارزیابی جغرافیایی طرح جامع شهر مرند»، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه شهید بهشتی.
5. زبردست، ا. 1380. «کاربرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در برنامه ریزی شهری و منطقه‌ای»، مجله هنرهای زیبا، شماره: 10، 21-13.
6. زبردست، ا. 1388. جزوه روش‌های ارزیابی در شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
7. سایت استان مرکزی، ostan-mr.ir، 1392.
8. سایت فرمانداری زرندیه، zarandieh.ostan-mr.ir، 1392.
9. سایت فرمانداری ساوه، saveh.ostan-mr.ir، 1392.
10. سیف الدینی، ف. 1383. ارزشیابی طرح‌ها و برنامه‌ها. تهران: نشر آییژ.
11. شیعه، ا. ١٣٧٩. مقدمه‌ای بر مبانی برنامه ریزی شهری. تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت.
12. قدرتی، م. «ارزیابی طرح جامع شهر شیروان با تاکید بر ابعاد فضایی-کالبدی آن»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت معلم.
13. کمیلی، ح. 1387. جزوه درسی روش شناسی ارزیابی طرح‌ها، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه علامه طباطبایی.
14. کیامنش، ع. 1379. ارزشیابی آموزش. تهران: انتشارات پیام نور.
15. مرکز آمار ایران، www.amar.org.ir، 1392.
16. معاونت امور فنی دفتر امور فنی و تدوین معیارها. 1376. قرارداد همسان تیپ 19 تهیه طرح توسعه و عمران (جامع) ناحیه، انتشارات سازمان برنامه و بودجه.
17. مهندسان مشاور بعد تکنیک. 1376. طرح توسعه و عمران جامع ناحیه ساوه، وزارت راه و شهرسازی.
18. مهندسان مشاور سامان. 1389. مطالعات آمایش سرزمین استان مرکزی، استانداری مرکزی.
19. مهندسین مشاور شارمند. 1379. شیوه‌های تحقق طرح‌های توسعه شهری. جلد اول، مرکز مطالعات برنامه ریزی شهری، انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور
20. ویکیپدیا، www.wikipedia.org، 1392.
21. Dekker, Crees. (2012). Performance Evaluation of Sustainable Regional Development Plans, A Comparison Between the Utrecht Region and the Vasta Gotaland Region, Universiteit Utrecht.
22. Federal Ministry for Economic Cooperation and Development. (2004). Country Case Study Area Development Programme (ADP) West Pasaman, Indonesia.
23. Federal Ministry for Economic Cooperation and Development. (2004). Evaluation of Mais Centro Implementation-regional Operational Programme of the Centro, Centro.
24. Oliveira Vitor and Pinho Paulo. (2010). Measuring success in planning, Developing and Testing a Methodology for Planning Evaluation, Portuguese foundation for science and technology, Lisbon.