خودشفقت ورزی، بازخورد به دین و اضطراب مرگ: پیش بین های بهزیستی روان شناختی در سالمندان

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 7، دوره 14، شماره 56، تیر 1397، صفحه 445-460   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

پیام ورعی¹؛ خدامراد مؤمنی^{* 2}؛ آسیه مرادی³

¹کارشناس ارشد دانشگاه رازی

²دانشیار دانشگاه رازی

³استادیار دانشگاه رازی

چکیده

این پژوهش با هدف تعیین رابطۀ بهزیستی روانشناختی با دینداری، خودشفقتورزی و اضطراب مرگ در سالمندان انجام شد. به این منظور از مردان سالمند در
مرکز نگهداری نیمهوقت سالمندان مهرگان شهرکرمانشاه، 300 نفر به عنوان نمونه به روش غیرتصادفی داوطلبانه انتخاب شدند و به مقیاس بهزیستی روانشناختی
(ریف، 1989 )، فرم کوتاهمقیاس خودشفقتورزی (ریس، پومیر، نف و ون گوچت، 2011 )، مقیاس بازخورد مسلمانان به دین (وایلد و جوزف، 1997 ) و مقیاس
اضطراب مرگ (تمپلر، 1970 ) پاسخ دادند. برای تحلیل دادهها از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گامبهگام استفاده شد. نتایج نشان داد که بهزیستی
روانشناختی با خودشفقتورزی و دینداری رابطۀ مثبت و با اضطراب مرگ رابطۀ منفی دارد. نتایج تحلیل رگرسیون گامبهگام نیز نشان داد که بهترتیب اهمیت
بیشهمانندسازی، کمک شخصی، ذهنآگاهی، انزوا، اضطراب مرگ، خودقضاوتی و مناسک اسلامی قادر به پیشبینی 59 درصد از تغییرات بهزیستی روانشناختی
است؛ بنابراین با تقویت خودشفقتورزی و دینداری در کنار توجه به راهکارهای کاهش اضطراب مرگ میتوان بهزیستی روانشناختی در سالمندان را افزایش
داد.

کلیدواژه‌ها

واژه های کلیدی: سالمندان؛ بهزیستی روانشناختی؛ اضطراب مرگ؛ دین؛ خودشفقت ورزی

مراجع

آقابابائی، ن. و بلچنیو، آ. (1393). رابطه میان مدل شخصیتی هگزاکو، دین‌داری و بهزیستی فاعلی در دانشجویان ایرانی و لهستانی. روان‌شناسی معاصر، 9(1)، 28- 17.

آقابابائی، ن.، سهرابی، ف.، اسکندری، ح.، برجعلی، ا. و فرخی، ن. (1395). تدوین مدل علی بهزیستی ذهنی بر پایه جهت‌گیری دین با واسطه‌گری امیدواری، اضطراب مرگ و معنای زندگی. پژوهش‌نامه روان‌شناسی اسلامی، 1(2)،60- 32.

آقابابائی، ن. (1394). تدوین مدل علی بهزیستی ذهنی بر پایه جهت‌گیری دین با واسطه گری امیدواری، اضطراب مرگ و معنای زندگی در دانشجویان. پایان نامه دکترای تخصصی. دانشگاه علامه طباطبائی. دانشکده علوم انسانی.

خاکی، س.، خالصی، ز.، فرج زاده، م.، دالوند، س.، مسلمی، ب. و قانعی‌قشلاقی، ر. (1396). ارتباط بین افسردگی و اضطراب مرگ باکیفیت زندگی در زندگی سالمندان. مجله حیات،23(2)،161- 152.

خانجانی، م.، شهیدی، ش.، فتح‌آبادی، ج.، مظاهری، م. و شکری، ا. (1393). ساختار عاملی و ویژگی‌های روان‌سنجی فرم کوتاه (18 سؤالی) مقیاس بهزیستی روان‌شناختی ریف در دانشجویان دختر و پسر. مجله اندیشه و رفتار 8(32)،36- 27.‎

رجبی، غ. و بحرانی، م. (1380). تحلیل عاملی سؤال‌های مقیاس اضطراب مرگ. مجله روا‌ن‌شناسی،5 (4)، 344- 331.

شفایی، م.، پیامی، م.، امینی، ک. و پهلوان‌شریف، س. (1395). بررسی ارتباط بین اضطراب مرگ و کیفیت زندگی در بیماران تحت درمان با همودیالیز. مجله حیات،22(4)، 338- 325.

شهبازی، م.، رجبی، غ.، مقامی، ا. و جلوداری، آ. (1394). ساختار عامل تأییدی نسخه فارسی مقیاس درجه‌بندی تجدیدنظر شده شفقت خود در گروهی از زندانیان. فصلنامة علمی-پژوهشی روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 19(6)،46- 31.

فروغان، م.، جعفری، ز.، شیرین‌بیان، پ. و قائم‌مقام‌فراهانی، ض. (1387). هنجاریابی معاینه مختصر وضعیت شناختی سالمندان شهر تهران. تاز‌ه‌های علوم شناختی، 38(10)، 37- 29.

کوئنیگ، ه. (۲۰۰۵). ایمان و سلامت روان (منابع مذهبی جهت شفا جستن). ترجمه ن. طهماسبی‌پور و م. شعبانی تهران: آوای نور (تاریخ انتشار اثر اصلی، 1394).

Abdel-Khalek, A. M. (2007). Love of life and death distress: Two separate factors. OMEGA-Journal of Death and Dying, 55(4), 267-278.

Allen, A. B., & Leary, M. R. (2013). Self-com-passionate responses to aging. The Gerontologist, 54(2), 190-200.

Allen, A. B., Goldwasser, E. R., & Leary, M. R. (2012). Self-compassion and well-being among older adults. Self and Identity, 11(4), 428-453.

Athar, S. (1993). Islamic perspective in medicine. Indianapolis7 American Trust Publications.

Brown, P. H., & Tierney, B. (2009). Religion and subjective well-being among the elderly in China. The Journal of Socio-Economics, 38(2), 310-319.

Dezutter, J., Soenens, B., & Hutsebaut, D. (2006). Religiosity and mental health: A further exploration of the relative importance of religious behaviors vs. religious attitudes. Personality and Individual Differences, 40(4), 807-818.

Dickstein, L. S. (1972). Death concern: Measurement and correlates. Psychological Reports, 30(2), 563-571.

Diener, E., Suh, E. M., Lucas, R. E., & Smith, H. L. (1999). Subjective well-being: Three decades of progress. Psychological Bulletin, 125(2), 276.

Ebrahim, A. F. M. (1993). Biomedical Issues: Islamic Perspectives. Kuala Lumpur: A.S.

Ellis, L., & Wahab, E. A. (2013). Religiosity and fear of death: A theory-oriented review of the em-pirical literature. Review of Religious Research, 55(1), 149-189.

Francis, L. J., Elken, A., & Robbins, M. (2012). The affective dimension of religion and personal happiness among students in Estonia. Journal of Research on Christian Education, 21(1), 84-90.

Ghorbani, N., Watson, P. J., Ghramaleki, A. F., Morris, R. J., & Hood Jr, R. W. (2000). Muslim attitudes towards religion scale: Factors, validity and complexity of relationships with mental health in Iran. Mental Health, Religion & Culture, 3(2), 125-132.

Holder, M. D., Coleman, B., & Wallace, J. M. (2010). Spirituality, religiousness, and happiness in chil-dren aged 8–12 years. Journal of Happiness Studies, 11(2), 131-150.

Homan, K. J. (2016). Self-compassion and psy-chological well-being in older adults. Journal of Adult Development, 23(2), 111-119.

Imtiaz, S. (2016). Rumination, Optimism, and Psychological Well-Being among the Elderly: Self-Compassion as a Predictor. Journal of Be-havioural Sciences, 26(1), 32.

Ivtzan, I., Chan, C. P., Gardner, H. E., & Prashar, K. (2013). Linking religion and spirituality with psychological well-being: Examining self-actualisation, meaning in life, and personal growth initiative. Journal of Religion and Health, 52(3), 915-929.

Jafari, F. (2016). The role of Perception of God and Attitude to Death in Psychological Well-being of students. International Journal of Humanities and Cultural Studies 1 (1), 2356-5926.

Kamp Dush, C. M., Taylor, M. G., & Kroeger, R. A. (2008). Marital happiness and psychological well‐being across the life course. Family Relations, 57(2), 211-226.

Keyes, C. L., Shmotkin, D., & Ryff, C. D. (2002). Optimizing well-being: the empirical encounter of two traditions. Journal of Personality and Social Psychology, 82(6), 1007.

Koenig, H. G. (2009). Faith and mental health: Re-ligious resources for healing. Templeton Foun-dation Press.

Krauss, S. W., & Hood Jr, R. W. (2013). A new approach to religious orientation: The commitment-ref-lectivity circumplex. Amsterdam: Rodopi.

Leary, M. R., Tate, E. B., Adams, C. E., Batts Allen, A., & Hancock, J. (2007). Self-compassion and reactions to unpleasant self-relevant events: the implications of treating oneself kindly. Journal of Personality and Social Psychology, 92(5), 887.

Maureen, M. (1999). Mini-mental state examination. Galter Health science's library. Last updated: June, 6.

McKenzie, E. L., Brown, P. M., Mak, A. S., & Chamberlain, P. (2017). ‘Old and ill’: Death anxiety and coping strategies influencing health professionals' well-being and dementia care. Aging & Mental Health, 21(6), 634-641.

Nations, U. (2013). World population ageing. Department of Economic and Social Affairs PD.

Neff, K. (2003). Self-compassion: An alternative conceptualization of a healthy attitude toward oneself. Self and Identity, 2(2), 85-101.

Neff, K. D., Rude, S. S., & Kirkpatrick, K. L. (2007). An examination of self-compassion in relation to positive psychological functioning and per-sonality traits. Journal of Research in Personality, 41(4), 908-916.

Neff, K., & Germer, C. (2004). Self-compassion and psychological well-being. In The Oxford Handbook of Compassion Science.

Neimeyer, R. A. (1994), Death Anxiety Handbook. Washington D. C.: Taylor and Francis.

Neimeyer, R. A. (2005). From death anxiety to meaning making at the end of life: Recommendations for psychological assessment. Clinical Psychology: Science and Practice, 12(3), 354-357.

Neimeyer, R. A., & Moore, M. K. (1994). Validity and reliability of the Multidimensional Fear of Death Scale. In R. A. Neimeyer (Ed.), Series in death education, aging, and health care. Death anxiety Handbook: Research, instrumentation, and application (pp. 103-119). Philadelphia, PA, US: Taylor & Francis.

Pargament, K. I., Ensing, D. S., Falgout, K., Olsen, H., Reilly, B., Van Haitsma, K., & Warren, R. (1990). God help me: (I): Religious coping efforts as predictors of the outcomes to significant negative life events. American Journal of Community Psychology, 18(6), 793-824.

Pargament, K. I., Smith, B. W., Koenig, H. G., & Perez, L. (1998). Patterns of positive and negative religious coping with major life stressors. Journal for the Scientific Study of Religion, 37(4) 710-724.

Phillips, W. J., & Ferguson, S. J. (2012). Self-compassion: A resource for positive aging. Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 68(4), 529-539.

Raes, F., Pommier, E., Neff, K., D. & Van Gucht, D. (2011). Construction and factorial validation of a short form of the self‐compassion scale. Clinical Psychology & Psychotherapy, 18(3), 250-255.

Routledge, C., Ostafin, B., Juhl, J., Sedikides, C., Cathey, C., & Liao, J. (2010). Adjusting to death: the effects of mortality salience and self-esteem on psychological well-being, growth motivation, and maladaptive behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 99(6), 897.

Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2001). On happiness and human potentials: A review of research on hedonic and eudaimonic well-being. Annual Review of Psychology, 52(1), 141-166.

Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 57(6), 1069.

Ryff, C. D., & Keyes, C. L. M. (1995). The structure of psychological well-being revisited. Journal of Personality and Social Psychology, 69(4), 719.

Ryff, C. D., & Singer, B. H. (2006). Best news yet on the six-factor model of well-being. Social Science Research, 35(4), 1103-1119.

Salifu Yendork, J., & Somhlaba, N. Z. (2017). “I am happy because of God”: Religion and spirituality for well-being in Ghanaian orphanage-placed children. Psychology of Religion and Spirituality, 9(S1), S32.

Siedlecki, K. L., Salthouse, T. A., Oishi, S., & Jeswani, S. (2014). The relationship between social support and subjective well-being across age. Social Indicators Research, 117(2), 561-576.

Soleimani, M. A., Lehto, R. H., Negarandeh, R., Bahrami, N., & Nia, H. S. (2016). Relationships between death anxiety and quality of life in Iranian patients with cancer. Asia-Pacific Journal of Oncology Nursing, 3(2), 183.

Solomon, S., Greenberg, J., & Pyszczynski, T. (1991). A terror management theory of social behavior: The psychological functions of self-esteem and cultural worldviews. Advances in Experimental Social Psychology, 24, 93-159.

Steptoe, A., Deaton, A., & Stone, A. A. (2015). Subjective wellbeing, health, and ageing. The Lancet, 385(9968), 640-648.

Tabachnick, B. G. (2001). Clearing Up Your Act: Screening Data Prior to Analysis, Tabachnick, BG & Fidell, LS (eds), Using Multivariate Statistics.

Taghiabadi, M., Kavosi, A., Mirhafez, S. R., Keshvari, M., & Mehrabi, T. (2017). The association between death anxiety with spiritual experiences and life satisfaction in elderly people. Electronic Physician, 9(3), 3980.

Templer, D. I. (1970). The construction and validation of a death anxiety scale. The Journal of General Psychology, 82(2), 165-177.

Tiwari, S., Singh, R., & Chand, H. (2016). Spirituality and Psychological Wellbeing of Elderly of Uttarakhand: A Comparative Study Across Residential Status. Journal of Psychology, 7(2), 112-118..

Tomer, A. (1992). Death anxiety in adult life-theoretical perspectives. Death Studies, 16(6), 475-506.

Urien, B., & Kilbourne, W. (2008). On the role of materialism in the relationship between death anxiety and quality of life. ACR North American Advances.

Werner, P., & Carmel, S. (2001). Life-sustaining treatment decisions: Health care social workers' attitudes and their correlates. Journal of Gerontological Social Work, 34(4), 83-97.

Wilde, A., & Joseph, S. (1997). Religiosity and personality in a Moslem context. Personality and Individual Differences, 23(5), 899-900.

Yeung, D. Y. (2015). Aging and Psychological Well-Being. Encyclopedia of Geropsychology, 1-6.