تأثیر نظام طبقاتی عهد ساسانیان بر نهضت مزدک

فصلنامه تاریخ

مقاله 1، دوره 12، شماره 45، تیر 1396، صفحه 10-34   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

پریسا گنجی¹؛ محمد کریم یوسف جمالی^{* 2}؛ بهزاد معینی سام³؛ نادره نفیسی³

¹دانشجوی دکترا تاریخ ، واحد نجف آباد دانشگاه آزاد اسلامی ، نجف آباد ایران

²استاد گروه تاریخ. واحد نجف آباد.دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد. ایران )نویسنده مسوول

³گروه تاریخ ، واحد نجف آباد ، دانشگاه آزاد اسلامی ، نجف آباد ، ایران

چکیده

جنبش مزدکیان از سال 494میلادی در زمان سلطنت قباد ساسانی آغاز شد و تا سال 524میلادی یعنی 30سال ادامه داشت. این جنبش در طول
سه دهه دامنه ای شگرف یافت و در اثر عمق نفوذ و گسترش خویش، پادشاه ساسانی قباد را به سازش و مدارای با خود واداشت . راز بسط سریع و
اقتدار جنبش را باید در شرایط ویژه ی اجتماعی آن روز جامعه ساسانی که یک جامعه محافظه کار اشرافی مبتنی بر نظامات و مقررات جابرانه بود،
دانست. در چنین اوضاع اجتماعی و در دوران سلطنت پیروز، قحطی بزرگی در گرفت که هفت سال بطول انجامید . قطحی همراه با خراج های سنگین
حکومتی مردم را به ستوه آورد . علت خالی شدن خزانه علاوه بر غارتگری دربار اشراف جنگهای متعدد با هیاطله و بیزانس و پرداخت غرامات کمر
شکن بود در اثر همه ی این عوامل استیصال مردم به حدی رسیده بود که تحمل ناپذیر بود . بدینسان در آستانه ی جنبش مزدکی در ایران شرایط عینی
برای انفجار از هر جهت فراهم بود . در چنین شرایطی مزدک پسر بامداد از مردم پارس که مردی روحانی بود موفق شد با فصاحت لسان و قدرت فکر
و منطق خود تعالیم خویش را در افکار عامه رسوخ داده و سر منشأ جنبشی شگرف شود. قباد که به دلیل قدرت موبدان و بزرگان قلباً از این وضع
ناراضی بود فرصت را غنیمت شمرده و از مزدک حمایت کرد توانست با تکیه بر پشتیبانی مزدکیان و توده ی مردم از قدرت زمینداران و موبدان و
اشراف بکاهد اظهار علاقه ی پادشاه به مزدک و یارانش فرصت داد که به نهضت خود شکل انقلابی ببخشند. سرانجام با ولیعهدی انوشیروان که از
مخالفان سرسخت نهضت مزدکی بود. و نفوذ فوق العاده ای بر پدرش قباد ، او را مجاب کرد که آئین مزدکی را قلع و قمع کند .گفته شده که سی هزار
مزدکی به فرمان انوشیروان قتل عام شدند

مراجع