ویژگی‌های سبکی دیوان گلشنی بردعی

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

مقاله 6، دوره 9، شماره 31، خرداد 1397، صفحه 125-152   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

حسن شعبانی آزاد¹؛ احمدرضا یلمه ها^{* 2}

¹دانش‌آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران.

²استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران.

چکیده

ابراهیم گلشنی بردعی یکی از عارفان بزرگ طریقۀ خلوتیه است که شخصیت ادبی و عرفانی وی در نزد اهل تحقیق و ادب چندان شناخته نیست. گلشنی در عرفان صاحب طریقت خاص بود و مریدان زیادی داشت چنان­که طریقۀ گلشنی در سرزمین­های عثمانی و مصر، منسوب به اوست. او در سرودن انواع شعر به فارسی و ترکی دست داشت. نسخۀ خطی دیوان وی که در کتابخانۀ فاتح استانبول به شمارۀ 3866 نگه­داری می­شود، مشتمل بر اشعاری در قالب قصیده و غزل می­باشد. بررسی اشعار دیوان گلشنی نشان می­دهد که تأثیر­پذیری وی در سبک شعری و مضامین از مولوی تأثیر پذیرفته و از پیروان وی به شمار می­آید. مسئله اصلی این پژوهش تعیین مختصّات عمدۀ سبکی در دیوان گلشنی بردعی است. نتایج پژوهش ثابت می­کند که در شعر گلشنی بردعی استفاده از لغات کهن فارسی، ابداع ترکیبات نو، تأثیرپذیری گسترده از آیات و احادیث و مضامین عرفانی بسامد بالایی دارد. شعر گلشنی به دلیل وجود واژگان و ترکیبات کهن و تأثیرپذیری از زبان ترکی و عربی شعری دشوار بوده ولی از تعقید و پیچیدگی معنوی بدور است. کاربرد هنری ردیف را نیز می­توان به عنوان یکی از ویژگی­های بارز شعر وی دانست.

کلیدواژه‌ها

گلشنی بردعی؛ نسخۀ خطی دیوان؛ بررسی ویژگی‌های سبکی؛ مضامین؛ تأثیرپذیری

مراجع