جامعه‌شناسی مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی برای طراحی در برنامه درسی آموزش و پرورش ایران

مطالعات جامعه شناسی

مقاله 5، دوره 11، شماره 40، آبان 1397، صفحه 85-99   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

نرگس کشتی‌آرای¹؛ مصطفی عمادزاده¹؛ ابوالفضل یزدانی²

¹دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، اصفهان- ایران.

²دانشجوی دکترای برنامه‌ریزی درسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، اصفهان- ایران (نویسنده مسئول).

چکیده

هدف این پژوهش، اعتباربخشی برنامه درسی مبتنی بر مؤلفه­های اقتصاد مقاومتی برای آموزش و پرورش ایران می‌باشد که با روش کیفی (سنتزپژوهی) انجام شده است. حوزه پژوهش کلیه مقالات و متون مرتبط با مولفه‌های اقتصاد مقاومتی بوده که از بانک‌های اطلاعات علمی الکترونیک دریافت و با روش نمونه­گیری هدف­مند انتخاب شدند. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات، کدگذاری باز، محوری و جایگزینی بود. یافته‌ها در مرحله اول نشان می‌دهد، مؤلفه‌های اصلاح الگوی مصرف، تکیه بر‎ظرفیت‌های داخلی، دانش­ محوری، فسادستیزی، تامین امنیت اقلام راهبردی و خودکفایی، مردم محوری اقتصاد مقاومتی جهت بسترسازی آموزش در برنامه‌های درسی در آموزش و پرورش مناسب می‌باشند. در مرحله ‌دوم، هریک از مؤلفه‌های شناسایی شده، با بهره­گیری از روش سنتزپژوهی، تبیین شدند که مفاهیم و زیر مؤلفه‌های هریک از مؤلفه‌های اساسی اقتصاد مقاومتی در قالب جداول ارائه شده است. در مرحله سوم با استفاده از روش ضریب روایی محتوا، مؤلفه‌هایی که قابلیت بسترسازی در نظام آموزشی را دارند مورد شناسایی قرارگرفت. با توجه مفاهیم و زیر مؤلفه‌های مرتبط با برنامه درسی استخراج شده، پیشنهاد می‌گردد، در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی در آموزش و پروش، برنامه ‌درسی مبتنی بر اقتصاد مقاومتی طراحی گردد.

کلیدواژه‌ها

برنامه‌ درسی؛ اقتصاد مقاومتی؛ آموزش و پرورش؛ جامعه‌شناسی

اصل مقاله

 

«مطالعات جامعه‌شناسی»

سال دهم، شماره چهلم، پائیز 1397

ص ص 99-85

 

 

 

                                          

 

جامعه‌شناسی مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی برای طراحی در

برنامه درسی آموزش و پرورش ایران

نرگس کشتی­آرای^[1]

مصطفی عمادزاده^[2]

ابوالفضل یزدانی^[3]

تاریخ دریافت مقاله:13/4/1397

تاریخ پذیرش نهایی مقاله:10/7/1397

چکیده

هدف این پژوهش، اعتباربخشی برنامه درسی مبتنی بر مؤلفه­های اقتصاد مقاومتی برای آموزش و پرورش ایران می‌باشد که با روش کیفی (سنتزپژوهی) انجام شده است. حوزه پژوهش کلیه مقالات و متون مرتبط با مولفه‌های اقتصاد مقاومتی بوده که از بانک‌های اطلاعات علمی الکترونیک دریافت و با روش نمونه­گیری هدف­مند انتخاب شدند. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات، کدگذاری باز، محوری و جایگزینی بود. یافته‌ها در مرحله اول نشان می‌دهد، مؤلفه‌های اصلاح الگوی مصرف، تکیه بر‎ظرفیت‌های داخلی، دانش­ محوری، فسادستیزی، تامین امنیت اقلام راهبردی و خودکفایی، مردم محوری اقتصاد مقاومتی جهت بسترسازی آموزش در برنامه‌های درسی در آموزش و پرورش مناسب می‌باشند. در مرحله ‌دوم، هریک از مؤلفه‌های شناسایی شده، با بهره­گیری از روش سنتزپژوهی، تبیین شدند که مفاهیم و زیر مؤلفه‌های هریک از مؤلفه‌های اساسی اقتصاد مقاومتی در قالب جداول ارائه شده است. در مرحله سوم با استفاده از روش ضریب روایی محتوا، مؤلفه‌هایی که قابلیت بسترسازی در نظام آموزشی را دارند مورد شناسایی قرارگرفت. با توجه مفاهیم و زیر مؤلفه‌های مرتبط با برنامه درسی استخراج شده، پیشنهاد می‌گردد، در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی در آموزش و پروش، برنامه ‌درسی مبتنی بر اقتصاد مقاومتی طراحی گردد.

 واژگان کلیدی:برنامه­ درسی، اقتصاد مقاومتی، آموزش و پرورش، جامعه­شناسی.

مقدمه

فعالیت­های افراد به نوعی با دانش اقتصاد مرتبط است ازاین نظر آگاهی اقتصادی، در ارتقاء بهره‌وری فردی و سازمانی مؤثر می­باشد. ریکاردو^[4] (1823-1773) از اقتصاددانان معروف قرن هیجده اظهار می­کند که افراد متخصص پیش از آن که برای فرزندان خود پرستار استخدام کنند از آنان در مورد این که آیا می­توانند علم اقتصاد را به کودکان تدریس کنند، می­پرسیدند(سنجابی، 1370؛ به نقل از پیغامی، 1390).

از ویژگی­های اساسی مدیریت اقتصادی داشتن الگوهاست. در ایران مسئله فقدان الگوی مشخص برای مدیریت اقتصادی، به ویژه در برخورد با شرایط چالش و بحران به سادگی قابل درک است. تحولات جهانی اقتضا می­کندکه کشورها الگویی موفق و مستقل از مدیریت اقتصادی را به نمایش بگذارند. الگوی اقتصاد مقاومتی^[5] که الگویی مبتنی بر فعال­سازی ظرفیت­های داخلی می­باشد بهترین سکوی پرتاب برای شرایط پس از چالش می­باشد به گونه­ای­که با رفع این چالش­ها، ظرفیت اقتصادی به صورتی کامل­تر آزاد و موجب شتاب در پیشرفت بشود(سیف، 1391).

رویکرد اقتصاد مقاومتی در سال­های اخیر با دانش کامل از تمرکز دشمن بر مسائل اقتصادی و توسعه مردم ایران ارائه گردیده است(زین­العابدینی و دهقان­پور، 2014). اقتصاد مقاومتی درصدد است با محوریت توسعه منابع انسانی، انضباط و قانون­مندی رشد و پایداری اقتصادی را برقرارکند(خلیلی، 1391). در تحقق چنین اقتصادی، فرهنگ‌سازی از طریق آموزش و پرورش و همکاری همه­ی قوای کشور لازم و ضروری است، زیرا عملی کردن اقتصاد مقاومتی امری فقط اقتصادی نیست(نوگورانی و اصفهانی، 1392). اسقف جیمز مدیسون^[6] اولین مدرس و طراح برنامه آموزش اقتصادی است که دانش اقتصاد را به عنوان عنصری مهم و بنیادین در طراحی برنامه­های درسی در نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی معرفی کرده است (لمیر^[7]، 1950؛ به نقل از پیغامی، 1390). تفکر اقتصادی از آموزش و پرورش نشأت می­گیرد. به همین منظور، برنامه­های درسی و رشته­های تحصیلی باید طوری تدوین شود که دانش­­آموزان و معلمان نیز با چهارچوب و اصول اقتصادی کشور آشنا شوند. از این رو، آن­ها مهارت­های مختلف را در امور مربوط به اقتصاد (به عنوان مثال، تولید، تقاضا، عرضه و توزیع کالاها و خدمات) فرا می­گیرند. در این راستا، مصرف بهینه و استفاده از کالاها و خدمات داخلی نیز ترویج می­شود. شایان بحث است که تحقیقات در مورد برنامه درسی براساس اقتصاد مقاومتی در حال گسترش است، ولی پرداختن به تمامی ابعاد آن مستلزم تحقیقات بیشتر و کاربردی­تر می­باشد تا برای اجرا در اختیار دست­اندرکاران آموزش و پرورش قرار گیرد.

 

 

هدف تحقیق 

-         شناسایی و تعیین مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی دارای قابلیت بسترسازی آموزشی و فرهنگی در برنامه درسی آموزش و پرورش ایران.

 

سوال پژوهشی

-         مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی دارای قابلیت بسترسازی آموزشی و فرهنگی در برنامه درسی آموزش و پرورش ایران کدامند ؟

 

تعریف متغیراصلی

اقتصاد مقاومتی به عنوان یک اقتصاد پایدار به شرایط اجتماعی و سیاسی بستگی دارد و هدف از آن، کاهش واردات و توجه به تولید داخل و افزایش صادرات و هم­چنین افزایش اشتغال و حمایت از تولید داخل می­باشد. آن، راهکاری برای سر و سامان دادن به وضعیت اقتصادی ایران بوده و تبیین آن بر عهده متخصصان و دست­اندرکاران است(حسین­زاده ­بحرینی، 1392).

 

مبانی نظری و تجربی

اقتصاد مقاومتی یک چشم­­انداز بلندمدت پیش روی اقتصاد ایران است تحقق عدالت اجتماعی، کسب اقتدار بین­المللی و بقای کشور، اثبات عملی و کارآمدی نظام دینی و اسلامی، مرجعیت بین­المللی و ... مهم­ترین اهداف در اقتصاد مقاومتی به شمار می‌رود. اقتصاد مقاومتی ماهیتاً اقتصادی مردمی است و نهادهای اقتصادی مردمی و سازمان­های مردم نهاد می­توانند نقش بسیار تعیین­ کننده­ای درآن داشته باشند (تراب­زاده جهرمی و همکاران، 1392). در ادبیات جهانی، اقتصاد مقاومتی دیده نمی­شود و بیشتر از اصطلاح فنریّت اقتصادی^[8] استفاده شده است. بریگاگلیو و استفن^[9](2006)، فنریت اقتصادی را «از برعهده بر آمدن» معنی کرده است؛ یعنی قادر بودن یک کشور به ایستادگی پس از شوک­ها تعریف کرده است. آیجینجر^[10] آن را به توان یک اقتصاد به کاهش احتمال عمیق­تر شدن بحران یا حداقل بهبود آثار یک بحران می­داند(ناکانو و فوجی^[11]، 2011؛ به نقل از سیف، 1391). به طور کلی فنریت اقتصادی عبارت است از توان یک سیستم برای بهبود از شوکی پایدار(رز^[12]، 2008). بر اساس این رویکرد، خطر تخریب شدن اقتصاد بر اثر شوک­های خارجی از دو عامل تأثیر می­پذیرد؛ عامل اول میزان آسیب­پذیری ذاتی اقتصاد کشور است و عامل دوم توان روبرو شدن اقتصاد با شوک­های خارجی یا فنریت اقتصادی است. تفاوت این دو، میزان خطرکشور را تعیین خواهند کرد(بریگاگلیو و دیگران، 2008؛ به نقل از سیف، 1391). آموزش و یادگیری مباحث اقتصادی، به صورت تجربی از خانواده آغاز می­شود اما یادگیری عملی و ارزشی موضوعات اقتصادی، در نظام آموزش و پرورش و متعاقب آن در آموزش عالی امکان­پذیر است. متولی رسمی رشد همه جانبه اقتصادی، اجتماعی، اخلاقی، سیاسی و فرهنگی خردسالان، جوانان و نوجوانان در درجه اول نهاد آموزش و پرورش است(فخری، 1389). با توجه وضعیت بحرانی کشورها از لحاظ اقتصادی، پرداختن به موضوع اقتصاد در تعلیم و تربیت و آموزش مفاهیم اقتصادی به دانش­آموزان از جمله ضروریات جهان امروز می­باشد(بوشارت و واتسن^[13]، 1990؛ به نقل از پیغامی و تورانی، 1390). آموزش و پرورش نقش مهمی در رفتار فردی و اجتماعی و رشد فرایند اقتصادی دارد(عمادزاده، 1382). ساز و کارهای تحصیل و یادگیری در طول زندگی افراد را باید برنامه­ریزی شود (عصاریان­نژاد و همکاران، 1386). دانش اقتصادی باید در همه شاخه­ها و رشته­های نظام آموزش و پرورش حفظ و ارتقاء یابد(فخری، 1389). در آمریکا بالغ بر دویست و پنجاه مرکز غیر انتفاعی آموزشی و فرهنگی در زمینه تعلیم و تربیت اقتصادی به کار مشغول هستند(بوشارت و واتسن، 1990؛ به نقل از پیغامی و تورانی، 1390). نیاز به تربیت اقتصادی و آموزش­های اقتصادی در جای جای برنامه درسی و سرفصل­های آن ضرورت دارد(فخری، 1389). هم­چنین، توجه به بحث اقتصادی در برنامه درسی موجب درک سیاست‌های اقتصادی کشور، قضاوت و رفتارهای مستدل و عقلایی افراد می­گردد(پیغامی و تورانی، 1390).

در این رابطه مطالعات متعددی صورت گرفته است که مؤید اهمیت پرداختن به ابعاد مختلف اقتصاد مقاومتی و نقش آن در برنامه ­درسی آموزش و پرورش می­باشد. نتایج تحقیق فخری(1389)، نشان می‌دهد که 74 درصد دانش­آموزان از دانش اقتصادی پایه به روز برخوردار نیستند. بر اساس یافته­های تحقیق عرب­نژاد(1391)، از طریق اقتصاد مقاومتی می­توان به توسعه اقتصادی و اهداف سند چشم­انداز 1404 و مقام نخست اقتصاد منطقه دست یافت.

نتایج تحقیق اصغری(1392)، نشان می­دهد بین تربیت دینی و اقتصاد مقاومتی پیوند وثیقی برقرار است تا جایی­که تربیت دینی با تأثیرگذاری بر مؤلفه­ها و ارکان اقتصاد مقاومتی از جمله در بخش مصرف، از طریق بهینه­سازی مصرف افراد و در نتیجه مدیریت بازار مصرف، به خوبی می­تواند سه بازار دیگر که عبارتند از بازار سرمایه، بازار کار و بازار تولید را مدیریت نماید در نتیجه بستری مناسب برای اقتصاد مقاومتی ایجاد کند.

یافته­های تحقیق رحمان­پور و همکاران(1395)، حاکی است که برنامه درسی ملی دلالت­هایی برای تحقق مضامین اقتصاد مقاومتی می­باشد. برنامه درسی پیشنهادی در قالب اهداف، محتوا، روش آموزش و روش­های ارزشیابی ارائه گردیده است. سونداک و کرمپوتیک^[14](2011)، هدف از تحقیق خود را ارائه برنامه درسی آموزش اقتصاد برای مدارس راهنمایی در مدارس بیان کرده­اند.

به نظر می­رسد که یکی از راه­های دست­یابی به هدفی به نام اقتصاد مقاومتی، برنامه­های درسی آموزش و پرورش در ایران می­باشد. بر این اساس الگوی برنامه درسی مبتنی بر اقتصاد مقاومتی برای آموزش و پرورش ایران طراحی شد و در این تحقیق محقق به دنبال اعتباربخشی به این الگوی برنامه درسی می­باشد.

 

روش­شناسی

در این پژوهش برای شناسایی مؤلفه‌هایی که قابلیت بسترسازی آموزشی و فرهنگی در آموزش و پرورش را دارند از روش دلفی استفاده گردید. در این مرحله مولفه‌های ده­گانه اقتصاد مقاومتی به متخصصان حوزه اقتصاد و برنامه ‌درسی داده شد که در نتیجه شش مؤلفه اصلاح الگوی مصرف، تکیه بر ظرفیت‌های داخلی، دانش محوری (اقتصاد دانش بنیان)، فسادستیزی، تامین امنیت اقلام راهبردی و اساسی مردم و خودکفایی در اقلام راهبردی، مردم محوری انتخاب شدند.

جهت تبیین هریک از مؤلفه‌های شناسایی شده اقتصاد مقاومتی از روش کیفی سنتزپژوهی (روش تلفیقی)^[15] استفاده شده است. در این روش دانش و یافته‌های موجود درمطالعات و گزارش‌های منفرد حوزه اقتصاد مقاومتی مورد مطالعه و در قالبی جدید متناسب با نیازهای برنامه درسی مورد سازماندهی و تفسیر قرار گرفتند. معمولاً برای استفاده مستقیم در تصمیم‌گیری مناسب نیست این دانش باید با دانش تولید شده در دیگر مطالعات مربوط پیوند یابد و کل مجموعه دانش حاصل در قالبی متناسب با نیاز‌های کنونی به دانش مورد ارزیابی، سازماندهی مجدد و تفسیر قرار گیرد. حوزه پژوهش کلیه مقالات و متون مرتبط با مولفه‌های اقتصاد مقاومتی که از بانک­های اطلاعات علمی الکترونیک و جستجو در پایگاه‌های اطلاعاتی مگیران، ایرانداک، نورمگز و مجلات معتبر علمی پژوهشی داخلی و خارجی دریافت و مبتنی بر روش نمونه­گیری هدف­مند انتخاب شدند. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات، کدگذاری باز محوری و جایگزینی استفاده شد. در این پژوهش برای تعیین باورپذیری نتایج به دست آمده در اختیار صاحب­نظران حوزه اقتصاد و اقتصاد مقاومتی و برنامه درسی قرار گرفت و پس از اخذ نظرات آن ها اقدامات اصلاحی انجام و تجدنظرهایی به عمل آمد.

برای بررسی اعتبار محتوایی به شکل کمی از دو ضریب نسبتی روایی محتوا و شاخص روایی محتوا^[16] استفاده شد که تصمیم گیری در مورد CVR، در جدول شماره (1) نمایش داده می‌شود.

 

 

 

 

جدول شماره (1): جدول تصمیم‌گیری در مورد CVR

تعداد افراد پانل متخصصان	حداقل روایی
5	99/0
6	99/0
7	99/0
8	85/0
9	78/0
10	62/0
15	49/0
20	42/0
25	37/0
30	33/0
40	29/0

 

درمرحله اول جهت شناسایی مؤلفه­هایی­که قابلیت بسترسازی در آموزش و پرورش دارند همه مؤلفه­- ‌های ده­گانه اقتصاد مقاومتی از صاحب­نظران و نخبگان از طریق ابزار پرسشنامه نظرخواهی به عمل آمد که برای تجزیه و تحلیل آن از روش ضریب نسبی روایی محتوا استفاده گردید و برای تصمیم­گیری درباره مؤلفه­ها از جدول شماره (1) که یک جدول استاندارد و تعریف شده برای ضریب روایی محتوایی می­باشد، استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل تحقیق یعنی تبیین هر یک از مؤلفه­های شش­گانه اقتصاد مقاومتی، از روش کدگذاری استفاده شد. زیر مؤلفه­های، مؤلفه­های شناسایی شده مورد ارزیابی قرار گرفت. در نهایت در مرحله سوم جهت ارائه طرح برنامه درسی مبتنی بر اقتصاد مقاومتی، مفاهیم و زیرمؤلفه‌های دو مؤلفه شناسایی شده از طریق پرسشنامه در اختیار صاحب­نظران قرار گرفت. پس از محاسبه ضریب روایی محتوایی هر یک از مفاهیم، مفاهیمی که با توجه به جدول تصمیم­گیری روایی محتوایی بالاتر از 37/0 بودند، به عنوان مفاهیم و زیر مؤلفه­ها جهت بسترسازی آموزشی و فرهنگی در آموزش و پرورش انتخاب شدند.

 

یافته­ها

 جهت شناسایی مؤلفه­هایی که نیاز به بسترسازی آموزشی دارند با بهره­گیری از روش دلفی، از نظرات متخصصان استفاده شده­است. ابزار مورد استفاده دراین قسمت پرسشنامه و روش تجزیه و تحلیل، ضریب نسبی روایی محتوایی می­باشد. نتایج بررسی­ها در قالب جدول زیر ارائه می­گردد:

 

 

 

جدول شماره (2): ضریب نسبی اعتبار محتوایی، مؤلفه­های اقتصاد مقاومتی از نظر متخصصان

مؤلفه­های اقتصاد مقاومتی	ضروری	مفید اما غیرضروری	غیرضروری	CVR	ملاک >37/0
اصلاح الگوی مصرف	21	3	1	68/0	*
تکیه بر ظرفیت­های داخلی	21	2	2	68/0	*
دانش محوری (اقتصاد دانش بنیان)	20	3	2	6/0	*
فسادستیزی	19	2	4	52/0	*
تامین امنیت اقلام راهبردی و اساسی مردم و خودکفایی در اقلام راهبردی	19	4	2	52/0	*
مردم محوری	18	2	5	44/0	*
توانایی مقاومت در برابر عوامل تهدید	17	6	2	36/0
کاهش وابستگی به درآمد نفت	14	6	5	12/0
ایجاد تحرک و پویایی در اقتصاد کشور و بهبود شاخص­های کلان اقتصادی	15	3	7	2/0
رویکرد جهادی داشتن در حوزه اقتصادی	13	6	6	04/0

 

با توجه به جدول شماره (2) پس از اخذ نظر 25 متخصص حوزه اقتصاد جهت بررسی اعتبار محتوایی ازضریب نسبی اعتبار محتوا استفاده گردید. با توجه به جدول شماره (1) تصمیم­گیری ضریب نسبی روایی محتوا و با در نظر گرفتن این که تعداد متخصصان 25 نفر بودند ملاک 37/0 برای تصمیم­گیری در خصوص اعتبار محتوای مؤلفه­ها در نظر گرفته شد (با توجه به جدول شماره تصمیم­گیری ضریب نسبی روایی محتوایی). در نتیجه بررسی­ها، به ترتیب اصلاح الگوی مصرف، تکیه بر ظرفیت­های داخلی، دانش­محوری (اقتصاد دانش بنیان)، فسادستیزی، تأمین امنیت اقلام راهبردی و اساسی مردم و خودکفایی در اقلام راهبردی، مردم­محوری بالاتر از ملاک تصمیم­گیری قرار گرفتند. بنابراین، اعتبار محتوایی 6 مؤلفه از 10 مؤلفه اقتصاد مقاومتی جهت بسترسازی در آموزش و پرورش از نظر متخصصان تأیید شد. به عبارت دیگر، شش مؤلفه ذکر شده از بین مؤلفه­های اقتصاد مقاومتی قابلیت بسترسازی آموزشی را در آموزش و پرورش دارند مطلوب است در برنامه­های درسی در آموزش و پرورش به این مؤلفه­ها پرداخته شود. بر اساس نتایج برای مؤلفه­های ایجاد تحرک و پویایی در اقتصاد کشور و بهبود شاخص­های کلان اقتصادی، مؤلفه توانایی مقاومت در برابر عوامل تهدید، مؤلفه رویکرد جهادی داشتن در حوزه اقتصادی و مؤلفه­کاهش وابستگی به درآمد نفت مقدار ضریب اعتبار محتوایی کوچک­تر از مقدار ضریب روایی محتوایی جدول شماره (37/0) بود،  بنابراین 4 مولفه­ ایجاد پویای در اقتصاد کشور و بهبود شاخص­های کلان اقتصادی، توانایی مقاومت در برابر تهدید، رویکرد جهادی داشتن، عدم تکیه بر درآمدهای نفتی در این مرحله از نظر متخصصان دارای اعتبار محتوایی پایین بودند و حذف شدند.

 

 

جدول شماره (3): ضریب نسبی اعتبار محتوایی، زیرمولفه­های شناسایی ­شده از نظر متخصصان

مؤلفه­های اقتصاد مقاومتی	زیر مؤلفه­­ها	ضروری	مفید اما غیرضروری	غیرضروری	CVR	ملاک >37/0
اصلاح الگوی مصرف	آثار سوء اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی مصرف	23	1	1	84/0	*
	اصول اصلاح الگوی مصرف	23	1	1	84/0	*
	مبانی اصلاح الگوی مصرف	22	2	1	76/0	*
	هداف اصلاح الگوی مصرف	21	2	2	68/0	*
	روش­های جلوگیری از مصرف بی­رویه	21	2	2	68/0	*
	صرفه­جویی(تبیین و آموزش)	20	4	1	6/0	*
	راهبردهای اصلاح الگوی مصرف	18	4	3	44/0	*
	عوامل افزایش مصرف بی­رویه	14	6	5	12/0
تکیه بر ظرفیت­های درونی	تقوای ملی و پای­بندی با ارزش­های دینی و قرانی	23	2	0	84/0	*
	اقتدار اقتصادی (اقتصاد قوی و مقاوم)	23	1	1	84/0	*
	تقویت درونی و استحکام قدرت ملی	20	2	3	6/0	*
	اقتدار علمی	18	5	2	44/0	*
	اقتدار سیاسی	13	8	4	04/0
دانش ­محوری	ویژگی اقتصاد دانش بنیان	22	1	2	76/0	*
	چالش­های دانش محوری	23	1	1	84/0	*
	نوآوری	21	2	2	68/0	*
	شاخص اقتصاد دانش بنیان	20	3	2	6/0	*
	عوامل پایداری و رشد شرکت­های دانش بنیان	14	4	7	12/0
	تقویت، ارتقاء و نگهداری کارکنان دانش محور	13	8	4	04/0
	متغیرهای اقتصاد دانایی	22	1	2	76/0	*
	دستاوردهای دانش محوری	18	5	2	44/0	*
	رهبری توان­مند در دانش محوری	15	6	4	2/0
	بهبود توسعه دانش محوری	14	8	3	12/0
	ویژگی اقتصاد دانش بنیان	16	4	5	28/0
فسادستیزی	ابعاد فساد	13	7	5	04/0
	متغیر های فساد	23	1	1	84/0	*
	کنترل فساد شیوه­های بین­المللی کنترل فساد	22	1	2	76/0	*
	متغیر عوامل اجتماعی کنترل فساد	15	8	2	2/0
	نقش رسانه در کنترل فساد	16	4	5	28/0
	راهبرد مبارزه با فساد	19	2	4	52/0	*
	پیامد مبارزه با فساد	21	3	1	68/0	*
	تاثیرات مخرب فساد در جامعه	20	2	3	6/0	*
	زمینه­های بروز فساد (گذرگاه بروز فساد)	21	3	1	68/0	*
تامین اقلام راهبردی و خودکفایی	ارکان امنیت غذایی	18	3	5	44/0	*
	عوامل افزایش امنیت غذایی	19	1	5	52/0	*
	عوامل ناامنی غذایی	19	2	4	52/0	*
	راهبرد تحقق امنیت غذایی	21	4	0	68/0	*
	عوامل مؤثر بر عرضه مواد غذایی	18	2	5	44/0	*
	عناصر بین­المللی امنیت غذایی	14	6	5	12/0
	متغیرهای امنیت وناامنی غذایی	22	2	1	76/0	*
	توجه به خودکفایی اقلام راهبردی	19	4	2	52/0	*
	شاخص­های عدم تحقق خودکفایی	15	5	5	2/0
	معیار ارزیابی امنیت غذایی	20	3	2	6/0	*
مردم محوری	مبانی مردم محوری	13	6	6	04/0
	مسئولیت و نقش اقتصادی مردم	21	2	2	68/0	*
	اصول تحقق مردم محوری	22	2	1	76/0	*
	مردمی کردن اقتصاد	19	3	3	52/0	*
	رهیافت برنامه­ریزی مردم محور (مشارکتی)	14	5	6	12/0
	آثار راهبرد تعاونی تلفیقی (راهبرد الگوی ­آزادی اقتصادی مردم­سالار)	21	2	2	68/0	*

 

جدول شماره (3) نشان می­دهدکه زیرمؤلفه­ها و مفاهیم مؤلفه­های شناسایی ­شده از طریق ابزار پرسشنامه در اختیار صاحب­نظران و متخصصان قرار گرفت. پس از استخراج ضریب اعتبار محتوایی هر یک از زیر مؤلفه­ها با استفاده روش میانگین وزنی بین زیرمؤلفه­ها و نظر متخصصان دو مؤلفه اصلاح الگوی مصرف و تکیه برظرفیت­های درونی دارای بیشترین میانگین بودند استخراج شدند. بنابراین، از دیدگاه متخصصان دو مؤلفه اصلاح الگوی مصرف و تکیه به ظرفیت­های درونی قابلیت بسترسازی در برنامه درسی در آموزش و پرورش را دارند.

پس از استخراج ضریب اعتبار محتوایی هریک از زیر مؤلفه­های، مؤلفه­های شناسایی ­شده، میانگین وزنی هریک از مؤلفه­ها محاسبه گردید. نتایج آن در جدول زیر ارائه شده است:

 

جدول شماره (4): میانگین وزنی هر یک از مؤلفه­های شناسایی ­شده

ردیف	مؤلفه­ها	میانگین وزنی
1	اصلاح الگوی مصرف	59/0
2	تکیه بر ظرفیت­های درونی	55/0
3	فسادستیزی	51/0
4	تأمین اقلام راهبردی و خودکفایی	48/0
5	دانش محوری	47/0
6	مردم محوری	46/0

  با توجه به جدول شماره (4) از میان مؤلفه­های شناسایی­شده دو مؤلفه­ اصلاح الگوی مصرف و تکیه بر ظرفیت­های درونی میانگین بیشتری نسبت به بقیه مؤلفه­ها دارند. با توجه به نتیجه به دست آمده و نظر متخصصان این حوزه دو مؤلفه­ اصلاح الگوی مصرف و تکیه به ظرفیت­های درونی به عنوان مؤلفه­هایی که قابلیت بسترسازی در آموزش و پرورش را دارند شناسایی گردید.

در این بخش جدول شماره ضریب روایی محتوایی دو مؤلفه اصلاح الگوی مصرف و تکیه به ظرفیت­های درونی با زیر مؤلفه­ها و مفاهیم مربوط به هر یک ارائه می‌گردد:

 

جدول شماره (5): ضریب نسبی اعتبار محتواییشاخص­های زیرمؤلفه اصلاح الگوی مصرف

مؤلفه اصلاح الگوی مصرف	گویه­های مرتبط با زیرمؤلفه­ها	ضروری	مفید اما غیرضروری	غیرضروری	CVR	ملاک >37/0
صرفه­جویی	درست مصرف کردن	2	1	22	76/0	*
	به جا مصرف کردن	2	2	21	68/0	*
	ضایع نکردن مال	3	2	20	6/0	*
	دوری از روش­های غلط در مصرف	3	3	19	52/0	*
	مصرف کارآمد و ثمربخش	5	3	17	36/0
اهداف اصلاح الگوی مصرف	ایجاد فرهنگ مسؤلیت در برابر مصرف	1	1	23	84/0	*
	ترغیب مردم به استفاده از تولیدات داخلی	1	1	23	84/0	*
	رعایت اصل اعتدال و نفی اسراف	2	1	22	76/0	*
	مبارزه با مصرف­گرایی	2	2	21	68/0	*
	تاکید بر احترام به اموال عمومی	5	2	18	44/0	*
	تعادل بین تولید و مصرف	5	5	15	2/0
	دقت در وقت و هدر ندادن آن	7	4	14	12/0
مبانی اصلاح الگوی مصرف	حفظ محیط زیست	2	2	21	68/0	*
	نیازمندی	1	1	23	84/0	*
	عزت و استقلال	2	2	21	68/0	*
	برقراری عدالت اجتماعی	2	2	21	68/0	*
	ایمان	5	4	16	28/0
	پیشرفت و امنیت	4	5	16	28/0
	اندیشه­ورزی	3	7	15	2/0
	تفاوت افراد و جوامع مختلف	5	5	15	2/0
اصول اصلاح الگوی مصرف	هدف متعالی در مصرف و اعتدال	1	1	23	84/0	*
	نهی از اسراف	1	3	21	68/0	*
	آینده­نگری	2	5	18	44/0	*
	نیازسنحی	2	8	15	2/0
	آخرت­گرایی و دیگرگرایی	4	6	15	2/0
	توجه به تعقل و تفکر	3	9	13	04/0
راهبردهای اصلاح الگوی مصرف	راهبردهای دینی و اسلامی	2	1	22	76/0	*
	راهبرد فرهنگی	2	2	21	68/0	*
	مدیریت منابع	2	2	21	68/0	*
	بهره­گیری از انرژی تجدیدپذیر و ...	2	3	20	6/0	*
	یادآوری محرومیت­ها	4	3	18	44/0	*
	تبدیل و پالایش	6	5	14	12/0
	احیای شیوه­های سنتی	7	4	14	12/0
روش­های جلوگیری از مصرف بی­رویه	نمایش آثار زیانبار مصرف­زدگی	2	1	22	76/0	*
	افزایش سواد رسانه­ای مردم	2	2	21	68/0	*
	بهره­گیری از معارف دینی	5	5	15	2/0
	نظارت بر تبلیغات بازرگانی	3	7	15	2/0
	برنامه­ریزی متناسب با شرایط جامعه	4	7	14	12/0
	جریمه پر مصرف­ها	0	11	14	12/0
	روش­های تدریجی (بدون آثار تورمی)	10	1	14	12/0
	حذف یارانه­ها	3	9	13	04/0
آثار سوء اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی	آثار اجتماعی	2	3	20	6/0	*
	آثارمحیط زیستی	3	3	19	52/0	*
	آثار اقتصادی	5	2	18	44/0	*

 

با توجه به جدول شماره (5) برای هریک از زیرمؤلفه­های مؤلفه اصلاح الگوی مصرف مفاهیمی که ضریب اعتبار محتوایی بالاتر از 37/0 بودند در بخش زیر ارائه گردید:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول  شماره (6): ضریب نسبی اعتبارمحتواییشاخص­های زیرمولفه­های تکیه بر ظرفیت­های درونی

مؤلفه تکیه بر ظرفیت­های درونی	گویه­های مرتبط با زیرمؤلفه­ها	ضروری	مفید اما غیرضروری	غیرضروری	CVR	ملاک >37/0
اقتدار علمی	تقویت فکری	2	1	21	68/0	*
	حرکت علمی	1	4	20	6/0	*
	به کارگیری استعدادها	2	6	17	36/0
	جستجو و شناسایی ظرفیت­ها و استعدادها	3	6	16	28/0
	برنا­مه­ریزی درست و صحیح به استعدادها	6	5	14	12/0
تقویت درونی و استحکام قدرت ملی	حضور مردم عامل پیشرفت	2	1	22	76/0	*
	حفظ روحیه انقلا­بی­گری	1	3	21	68/0	*
	مشارکت همگانی	0	6	19	52/0	*
	جهاد	5	2	18	44/0	*
	بیداری مردم	4	7	14	12/0
اقتدار اقتصادی	استخراج گنجینه­ها و معادن	2	2	23	84/0	*
	استفاده و بهره­برداری از امکانات داخلی	1	3	21	68/0	*
	توجه به امکانات طبیعی	2	3	20	6/0	*
	توجه به امکانات جغرافیایی و منطقه­ای	4	4	17	36/0
	تک بعدی نبودن در تولید	6	3	16	28/0
	توجه به مسئله تولید	2	8	15	2/0
تقوای ملی و پای­بندی به ارزش­ها	حفظ انگیزه­های ایمانی مردم	0	3	22	76/0	*
	انس با قرآن	3	1	21	68/0	*
	توکل به خدا و به کارگیری صبر	3	2	20	6/0	*
	عزم راسخ	2	4	19	52/0	*
	عقل و معنویت و حرکت و عمل	5	7	13	04/0

 

باتوجه به جدول شماره تصمیم­گیری ضریب نسبی روایی محتوا و با درنظر گرفتن این­که تعداد متخصصان در این مرحله 25 نفر بودند. ملاک 37/0 برای تصمیم­گیری در خصوص اعتبار محتوای مؤلفه­ها در نظر گرفته شد. بر اساس نتایج با توجه به این که عناصر مقدار ضریب نسبی اعتبار محتوا شاخص جستجو و شناسایی ظرفیت­ها و استعدادها، برنامه­ریزی درست و صحیح به استعدادها و شاخص به کارگیری استعدادها زیر مؤلفه اقتدار علمی؛ شاخص بیداری مردم زیر مؤلفه تقویت درونی و استحکام قدرت ملی؛ شاخص­های تک­ بعدی نبودن در تولید، توجه به مسئله تولید و شاخص توجه به امکانات جغرافیایی و منطقه­ای زیر مؤلفه اقتدار اقتصادی، و شاخص عقل و معنویت و حرکت و عمل زیر مؤلفه تقوای ملی و پای­بندی به ارزش­ها از حداقل مقدار (37/0) کمتر بودند، از نظر متخخصان تأیید محتوا نشدند و از شاخص­های زیر مولفه­های تکیه بر ظرفیت­های درونی حذف شدند. با توجه به جداول (7 و 8) برای هریک از زیر مؤلفه­های، مؤلفه تکیه بر ظرفیت­های درونی مفاهیمی که ضریب روایی محتوایی بالاتر از 37/0 بودند در بخش زیر ارائه می‌گردد.

 

جدول  شماره (7): زیر مؤلفه‌ها و مفاهیم شناسایی شده مؤلفه اصلاح الگوی مصرف جهت بسترسازی آموزشی

زیر مؤلفه­های مؤلفه اصلاح الگوی مصرف اقتصاد مقاومتی	مفاهیم مرتبط با زیر مؤلفه­های استخراج شده از مؤلفه اصلاح الگوی مصرف
صرفه­جویی	درست مصرف کردن،  به جا مصرف کردن، ضایع نکردن مال، دوری از روش­های غلط در مصرف، مصرف کارآمد و ثمربخش
اهداف اصلاح الگوی مصرف	تاکید بر احترام مضاعف به اموال عمومی، ترغیب مردم به استفاده از تولیدات داخلی، مبارزه با مصرف­گرایی، رعایت اصل اعتدال و نفی اسراف، ایجاد فرهنگ مسؤلیت در برابر مصرف
مبانی اصلاح الگوی مصرف	حفظ محیط زیست، نیازمندی، عزت و استقلال، برقراری عدالت اجتماعی
اصول اصلاح الگوی مصرف	هدف متعالی در مصرف و اعتدال، نهی از اسراف، آینده­نگری
راهبردهای اصلاح الگوی مصرف	راهبرد فرهنگی (آموزش عمومی و تخصصی، تشویق،  آگاهی­بخشی و شناخت)، راهبردهای دینی و اسلامی (قناعت، میانه­روی، انفاق، امر به معروف و نهی از منکر)، مدیریت منابع، بهره­گیری از انرژی تجدیدپذیر، یادآوری محرومیت­ها
روش­های جلوگیری از مصرف بی­رویه	مفاهیم افزایش سواد رسانه­ای مردم،  نمایش آثار زیانبار مصرف­زدگی
آثار سوء اجتماعی، اقتصاد و محیط زیستی	آثار اجتماعی (ظلم، فقر، عقب­ماندگی، گسترش شهرنشینی)، آثار اقتصادی (هدررفت منابع، افزایش قیمت، کم شدن قدرت خرید)، آثار محیط زیستی (افزایش آلاینده­های جوی، تغییر محیط زیست)

 

 

جدول شماره (8): زیر مؤلفه­ها و مفاهیم شناسایی شده مؤلفه تکیه بر ظرفیت داخلی جهت بسترسازی آموزشی

زیر مؤلفه­های مؤلفه تکیه بر ظرفیت­های درونی	مفاهیم مرتبط با زیر مؤلفه­های استخراج شده از مؤلفه اصلاح الگوی مصرف
اقتدار علمی	تقویت فکری، حرکت علمی
تقویت درونی و استحکام قدرت ملی	مشارکت همگانی، جهاد، حضور مردم عامل پیشرفت، حفظ روحیه انقلابی­گری
اقتدار اقتصادی	استخراج گنجینه­ها و معادن،توجه به امکانات طبیعی، استفاده و بهره­برداری از امکانات داخلی
تقوای ملی و پای­بندی به ارزش­ها	انس با قرآن، حفظ انگیزه­های ایمانی مردم، توکل به خدا و به کارگیری صبر، عزم راسخ

 

 

 

 

 

بحث و نتیجه­گیری

دراین تحقیق سعی برآن بود تا مؤلفه­های شناسایی شده اقتصاد مقاومتی برای طراحی الگوی برنامه درسی مورد سنجش و ارزیابی قرار گیرند. جهت شناسایی زیر مؤلفه­هایی­که قابلیت بسترسازی آموزشی دارند، همه زیر مؤلفه­های استخراج شده،  پس از تجزیه و تحلیل با روش ضریب نسبی اعتبار محتوایی، زیر مؤلفه‌هایی که قابلیت بسترسازی آموزشی دارند استخراج شدند. پس از طی این مراحل با نظر متخصصین حوزه اقتصاد و با استفاده از محاسبه میانگین وزنی هر یک از زیر مؤلفه­های، مؤلفه­های شش­گانه شناسایی شده در مرحله اول دو مؤلفه اصلاح الگوی مصرف و تکیه بر ظرفیت­های داخلی به عنوان مؤلفه­هایی که دارای میانگین وزنی بالاتری نسبت به بقیه مؤلفه­ها بودند جهت بسترسازی آموزشی در آموزش و پرورش شناسایی شدند. یافته­های تحقیق با تحقیق سیدی و همکاران(1390)، و محمدی و همکاران(1392)، همسو بود. سیدی و همکاران در سال 1390 درتحقیق خود به این نتیجه رسیده­اندکه نظم خاص در ارائه پیام­های اقتصادی در پایه­های مختلف حاکم نبوده است در نتیجه­ای بررسی­ها می­توان گفت­که نتایج این تحقیق می­تواند در نظم­دهی به ارائه پیام­های اقتصادی در کتاب­های درسی کمک فراوانی بنماید. نتایج تحقیق محمدی و همکاران در سال1392 نشان می­دهدکه بین اقتصاد مقاومتی و گرایش­کارآفرینانه و مدیریت دانش رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. یافته­های آن با یافته تحقیق حاضر (به عنوان مثال در مؤلفه دانش ­محوری بر مفاهیمی هم­چون ایده محوری و اختراع و کارآفرینی و خلاقیت) مرتبط می­باشد. با توجه به تحقیق فخری(1389)، که در آن اشاره به برخوردار نبودن 74/0 درصد دانش­آموزان از دانش اقتصادی شده بود و پیغامی و تورانی(1390)، نیز در پژوهش خود تأکید داشته­اند که به برنامه­های درسی مغفولی چون اقتصاد در برنامه درسی ملی به طور ویژه اهتمام لازم صورت گیرد. در نتیجه، نتایج و یافته­های این تحقیق می­تواند درنظام آموزش و پرورش مورد استفاده سیاست­گذاران و برنامه­ریزان قرار گیرد.

 

منابع

اصغری، محمود. (1392). تربیت دینی و تأثیر آن بر اقتصاد مقاومتی، پژوهش­های اجتماعی اسلامی. دوره 19، شمارة 4: صص 160-137.

پیغامی، عادل؛ و تورانی، حیدر. (1390). نقش برنامه درسی اقتصاد در برنامه تعلیم و تربیت رسمی و عمومی دنیا، ارائه یک برنامه عمل برای یک برنامه درسی مغفول، فصلنامه نوآوری های آموزشی. شماره 37.

پیغامی، عادل؛ سمیعی­نسب، مصطفی و سلیمانی، یاسر. (1395). جستارهایی در اقتصاد مقاومتی: مدل مفهومی مقاو­م­سازی اقتصادی مبتنی بر ادبیات متعارف در تطبیق با اندیشه مقام معظم رهبری. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).

تراب­زاده جهرمی، محمدصادق؛ سجادیه، سیدعلیرضا و سمیعی­نسب، مصطفی. (1392). بررسی ابعاد مولفه­های اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در اندیشه حضرت آیت­ا.. خامنه­ای، فصلنامه علمی– پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی. دوره 2، شماره 32.

تیرگر، آرام؛ و آقالری، زهرا. (1394). بررسی برونداد علمی مجالت علوم انسانی در خصوص اقتصاد مقاومتی، مجله علم­سنجی کاسپین. دوره 2، شماره 2، صص 23-16.

حاتمی. (1396). نقش تدابیر امام خامنه­ای در اعتلای، اقتصاد مقاومتی با تأکید بر ضرورت خرید اجناس ایرانی.اولین کنگره بین­المللی پژوهش­های علوم میان رشته­ای در شهرسازی و معماری.

حسین زاده بحرینی، محمدحسین. (1392). اقتصاد مقاومتی راهکاری برای توسعه، مجله مشکوه. شماره 118.

خلیلی، حسام الدین. (1391). مقاومت اقتصادی در پرتو اقتصاد مقاومتی، فصلنامه کارآگاه. دوره 5، شماره 20.

خزایی، حامد. (1396). اقتصاد مقاومتی از منظر امام خامنه­ای. کنفرانس ملی پژوهش­های نوین در مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی.

دری نوگورانی، حسین؛ و صالح اصفهانی، اصغر. (1392). اقتصاد مقاومتی در جمهوری اسلامی ایران تحلیل مبنایی و برخی اصول راهنمایی کاربردی. تهران: انتشارات راه فردا.

رحمان­پور، محمد؛ حسن­پور، عصمت و نصراصفهانی، احمدرضا. (1395). بررسی برنامه درسی ملی در ارتباط با مؤلفه­های اقتصاد مقاومتی از دیدگاه صاحب­نظران، مطالعات ملی. شماره 65.

سیدی، بتول؛ درتاج، فریبرز و جلایی، سیدعبدالمجید. (1390). بررسی پیام­ها و مفاهیم اقتصادی در کتاب­های درسی دوره ابتدایی، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی ایران. دوره 16، شماره 49، صص 69-35.

سیف، اله مراد. (1391). الگوی پیشنهادی اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه آفاق امنیت. دوره 5، شماره 16.

عرب­نژاد، حسین. (1391). از جهاد اقتصادی تا اقتصاد مقاومتی، فصلنامه مکاتب و اندیشه. دوره 12، شماره 45.

عصاریان­نژاد، حسین. (1386). چالش­ها و الزامات اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در برتری منطقه­ای در آسیای جنوب غربی، فصلنامه نگرش راهبردی. شماره 87.

عمادزاده، مصطفی. (1382). اصول اقتصاد آموزش و پرورش. اصفهان: انتشارات جهاد دانشگاهی.

فخری، امام­جمعه. (1389). سنجش دانش اقتصادی دانش­آموزان، مجله رشد آموزش علوم اجتماعی. شماره 49.

فروتن، طلعت. (1391). اقتصاد دانش ­بنیان راهکاری برای میل به اقتصاد مقاومتی، ماهنامه امواج دانش. دوره 1، شماره 1، صص 15-12.

کشتی­آرای، نرگس. (1387). طراحی و اعتباربخشی الگوی برنامه درسی تجربه شده در آموزش عالی مبتنی بر رویکرد پدیدارشناسی – فمینیستی. رساله دکتری، دانشگاه خوراسگان اصفهان.

محمدی­مقدم، یوسف؛ ذوالفقاری، حسین؛ علی­پور، میثم و رسولیان، پریسا. (1392). بررسی رابطه اقتصاد مقاومتی، گرایش کارآفرینانه و مدیریت دانش، فصلنامه مدیریت سازمان­های دولتی. دوره 1، شماره 2، 120-108.

مهرمحمّدی، محمود. (1392). برنامه درسی: نظرگاه­ها، رویکردها و چشم­اندازها. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.

میرمعزی، سیدحسین. (1391). اقتصاد مقاومتی و ملزومات آن با تأکید بر دیدگاه مقام معظم رهبری، مجله اقتصاد اسلامی. شماره 47.

Briguglio, L. & Stephen, P. (2011). Growth and Resilience in East Asia and the Impact of the Global Recession. Available at: http://www. um. edu. Mt.

Glatthorn, A., A. (1994). Developing a quality curriculum. Virginia: Association for Supervision and Curriculum Development.

Goodlad, J. (1979). Curriculum inquiry: The study of curriculum practice.New York: Mc­Graw- Hill.

Ornstein A. C., & Hunkins, F., P. (2009). Curriculum foundations, principles and issues.(5th ed), Boston: Allyn and Bacon.

Posner, G., J. (1995). Analyzing the curriculum. (2nd Ed.), Cornell University, New York: Mc Graw- Hill Inc, (P.p: 10-12).

Rose, A. (2008). Defining and Measuring Economic Resilience to Disasters, Disasters Prevention and Management. 13, (4): Available at:http://insct.syr

Sundać, D., and Krmpotić, I. F. (2011). Knowledge economy factors and the development of knowledge-based economy, Croatia Economic Survey. 13 (1): P.p: 105-141.

Walker, D., F. (1990). Fundamentals of curriculum. Fort Worth: Harcourt Brace College.

Zinalabedini, P. & Dehghanpour, H. (2014). Investigation the Media's Role in Achieving theVision, and Strategy of Resistance Economy Mission, Iranain journal of business and economics.univercity Tehran, Volume 1, issues 3.

---

[1]. دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، اصفهان- ایران.

[2]. دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، اصفهان- ایران.

[3]. دانشجوی دکترای برنامه­ریزی درسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، اصفهان- ایران (نویسنده مسئول).

 

[4]^. Ricardo

[5]^. Resistive economy

[6]^. Madison

[7]^. Lemir

[8]^. Economics resilience

[9]^. Briguglio & Stephen

[10]^. Aiginger

[11]^. Nakano & Fuji

[12]^. Rose

[13]^. Watson

[14]^. Sundać & Krmpotić

^1. Integrative Inquiry or The Research Synthesis

2. content validity Index (CVI)

مراجع

اصغری، محمود. (1392). تربیت دینی و تأثیر آن بر اقتصاد مقاومتی، پژوهش­های اجتماعی اسلامی. دوره 19، شمارة 4: صص 160-137.

پیغامی، عادل؛ و تورانی، حیدر. (1390). نقش برنامه درسی اقتصاد در برنامه تعلیم و تربیت رسمی و عمومی دنیا، ارائه یک برنامه عمل برای یک برنامه درسی مغفول، فصلنامه نوآوری های آموزشی. شماره 37.

پیغامی، عادل؛ سمیعی­نسب، مصطفی و سلیمانی، یاسر. (1395). جستارهایی در اقتصاد مقاومتی: مدل مفهومی مقاو­م­سازی اقتصادی مبتنی بر ادبیات متعارف در تطبیق با اندیشه مقام معظم رهبری. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).

تراب­زاده جهرمی، محمدصادق؛ سجادیه، سیدعلیرضا و سمیعی­نسب، مصطفی. (1392). بررسی ابعاد مولفه­های اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در اندیشه حضرت آیت­ا.. خامنه­ای، فصلنامه علمی– پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی. دوره 2، شماره 32.

تیرگر، آرام؛ و آقالری، زهرا. (1394). بررسی برونداد علمی مجالت علوم انسانی در خصوص اقتصاد مقاومتی، مجله علم­سنجی کاسپین. دوره 2، شماره 2، صص 23-16.

حاتمی. (1396). نقش تدابیر امام خامنه­ای در اعتلای، اقتصاد مقاومتی با تأکید بر ضرورت خرید اجناس ایرانی.اولین کنگره بین­المللی پژوهش­های علوم میان رشته­ای در شهرسازی و معماری.

حسین زاده بحرینی، محمدحسین. (1392). اقتصاد مقاومتی راهکاری برای توسعه، مجله مشکوه. شماره 118.

خلیلی، حسام الدین. (1391). مقاومت اقتصادی در پرتو اقتصاد مقاومتی، فصلنامه کارآگاه. دوره 5، شماره 20.

خزایی، حامد. (1396). اقتصاد مقاومتی از منظر امام خامنه­ای. کنفرانس ملی پژوهش­های نوین در مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی.

دری نوگورانی، حسین؛ و صالح اصفهانی، اصغر. (1392). اقتصاد مقاومتی در جمهوری اسلامی ایران تحلیل مبنایی و برخی اصول راهنمایی کاربردی. تهران: انتشارات راه فردا.

رحمان­پور، محمد؛ حسن­پور، عصمت و نصراصفهانی، احمدرضا. (1395). بررسی برنامه درسی ملی در ارتباط با مؤلفه­های اقتصاد مقاومتی از دیدگاه صاحب­نظران، مطالعات ملی. شماره 65.

سیدی، بتول؛ درتاج، فریبرز و جلایی، سیدعبدالمجید. (1390). بررسی پیام­ها و مفاهیم اقتصادی در کتاب­های درسی دوره ابتدایی، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی ایران. دوره 16، شماره 49، صص 69-35.

سیف، اله مراد. (1391). الگوی پیشنهادی اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه آفاق امنیت. دوره 5، شماره 16.

عرب­نژاد، حسین. (1391). از جهاد اقتصادی تا اقتصاد مقاومتی، فصلنامه مکاتب و اندیشه. دوره 12، شماره 45.

عصاریان­نژاد، حسین. (1386). چالش­ها و الزامات اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در برتری منطقه­ای در آسیای جنوب غربی، فصلنامه نگرش راهبردی. شماره 87.

عمادزاده، مصطفی. (1382). اصول اقتصاد آموزش و پرورش. اصفهان: انتشارات جهاد دانشگاهی.

فخری، امام­جمعه. (1389). سنجش دانش اقتصادی دانش­آموزان، مجله رشد آموزش علوم اجتماعی. شماره 49.

فروتن، طلعت. (1391). اقتصاد دانش ­بنیان راهکاری برای میل به اقتصاد مقاومتی، ماهنامه امواج دانش. دوره 1، شماره 1، صص 15-12.

کشتی­آرای، نرگس. (1387). طراحی و اعتباربخشی الگوی برنامه درسی تجربه شده در آموزش عالی مبتنی بر رویکرد پدیدارشناسی – فمینیستی. رساله دکتری، دانشگاه خوراسگان اصفهان.

محمدی­مقدم، یوسف؛ ذوالفقاری، حسین؛ علی­پور، میثم و رسولیان، پریسا. (1392). بررسی رابطه اقتصاد مقاومتی، گرایش کارآفرینانه و مدیریت دانش، فصلنامه مدیریت سازمان­های دولتی. دوره 1، شماره 2، 120-108.

مهرمحمّدی، محمود. (1392). برنامه درسی: نظرگاه­ها، رویکردها و چشم­اندازها. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.

میرمعزی، سیدحسین. (1391). اقتصاد مقاومتی و ملزومات آن با تأکید بر دیدگاه مقام معظم رهبری، مجله اقتصاد اسلامی. شماره 47.

Briguglio, L. & Stephen, P. (2011). Growth and Resilience in East Asia and the Impact of the Global Recession. Available at: http://www. um. edu. Mt.

Glatthorn, A., A. (1994). Developing a quality curriculum. Virginia: Association for Supervision and Curriculum Development.

Goodlad, J. (1979). Curriculum inquiry: The study of curriculum practice.New York: Mc­Graw- Hill.

Ornstein A. C., & Hunkins, F., P. (2009). Curriculum foundations, principles and issues.(5th ed), Boston: Allyn and Bacon.

Posner, G., J. (1995). Analyzing the curriculum. (2nd Ed.), Cornell University, New York: Mc Graw- Hill Inc, (P.p: 10-12).

Rose, A. (2008). Defining and Measuring Economic Resilience to Disasters, Disasters Prevention and Management. 13, (4): Available at:http://insct.syr

Sundać, D., and Krmpotić, I. F. (2011). Knowledge economy factors and the development of knowledge-based economy, Croatia Economic Survey. 13 (1): P.p: 105-141.

Walker, D., F. (1990). Fundamentals of curriculum. Fort Worth: Harcourt Brace College.

Zinalabedini, P. & Dehghanpour, H. (2014). Investigation the Media's Role in Achieving theVision, and Strategy of Resistance Economy Mission, Iranain journal of business and economics.univercity Tehran, Volume 1, issues 3.