مطالعه میزان گرایش سرپرستان خانوار مناطق ده‌گانه شهرداری تبریز به گردشگری و رابطه آن با متغیرهای احساس امنیت اجتماعی‌، دین‌داری و عزت -نفس

مطالعات جامعه شناسی

مقاله 7، دوره 11، شماره 40، آبان 1397، صفحه 119-132   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

معصومه آفتابی¹؛ محمد عباس‌زاده²

¹کارشناسی ‌ارشد جامعه‌شناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز- ایران.

²دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه تبریز- ایران (نویسنده مسئول).

چکیده

بررسی نقش احساس امنیت اجتماعی­، دین­داری و عزت ­نفس در گرایش به گردشگری سلامت از مهم­ترین اهداف این پژوهش است. دراین پژوهش­که به روش پیمایشی انجام شده 400 نفر از سرپرستان خانوار تبریزی ازمناطق ده­گانه شهرداری تبریز با استفاده از شیوه نمونه­گیری ­خوشه­ای انتخاب و با کمک ابزار پرسشنامه مورد مطالعه قرار گرفتند. 31 درصد جامعه آماری این تحقیق را زنان و 69 درصد را مردان تشکیل داده­اند. نتایج نشان داد­، بین متغیراحساس امنیت اجتماعی و گردشگری سلامت سرپرستان خانوار تبریز رابطه مستقیم و معنی­داری وجود دارد.بین دین­داری و گرایش به گردشگری سلامت سرپرستان خانوار تبریز رابطه معنی­داری وجود دارد و بین متغیر عزت ­نفس و گرایش به گردشگری سلامت سرپرستان خانوار تبریز رابطه معنی­داری وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها

: احساس امنیت اجتماعی‌؛ دین‌داری‌؛ عزت ‌نفس و گردشگری سلامت

اصل مقاله

 

«مطالعات جامعه‌شناسی»

سال دهم، شماره چهلم، پائیز 1397

ص ص 132-119

 

 

 

                                          

 

مطالعه میزان گرایش سرپرستان خانوار مناطق ده­گانه شهرداری تبریز به گردشگری و رابطه آن با متغیرهای احساس امنیت اجتماعی­، دین­داری وعزت ­نفس

معصومه آفتابی[1]

دکتر محمد عباس­زاده[2]

تاریخ دریافت مقاله:21/9/1394

تاریخ پذیرش نهایی مقاله:17/9/1396

چکیده

بررسی نقش احساس امنیت اجتماعی­، دین­داری و عزت ­نفس در گرایش به گردشگری سلامت از مهم­ترین اهداف این پژوهش است. دراین پژوهش­که به روش پیمایشی انجام شده 400 نفر از سرپرستان خانوار تبریزی ازمناطق ده­گانه شهرداری تبریز با استفاده از شیوه نمونه­گیری ­خوشه­ای انتخاب و با کمک ابزار پرسشنامه مورد مطالعه قرار گرفتند. 31 درصد جامعه آماری این تحقیق را زنان و 69 درصد را مردان تشکیل داده­اند. نتایج نشان داد­، بین متغیراحساس امنیت اجتماعی و گردشگری سلامت سرپرستان خانوار تبریز رابطه مستقیم و معنی­داری وجود دارد.بین دین­داری و گرایش به گردشگری سلامت سرپرستان خانوار تبریز رابطه معنی­داری وجود دارد و بین متغیر عزت ­نفس و گرایش به گردشگری سلامت سرپرستان خانوار تبریز رابطه معنی­داری وجود ندارد.

واژگان کلیدی:احساس امنیت اجتماعی­، دین­داری­، عزت ­نفس و گردشگری سلامت.

 

بیان مسئله

گردشگری به عنوان یک صنعت بدون دود هم علت و هم پیامدی در روند جهانی­ شدن و نیروی محرکه­ای در توسعه جهانی است. گردشگری امروزه به یک رکن تجارت تبدیل شده است و درآمد سرشاری برای کشورهایی که جاذبه توریستی دارند به همراه دارد­. امروزه کشورهای مختلف دنیا با  بهره­گیری از مواهب طبیعی، آثار باستانی­، تمدن­کهن یا حتی تکنولوژی جدید، شهرک­های توریستی و امکانات تفریحی­، قطب گردشگری شده و هر ساله از نقاط مختلف جهان افرادی را به سوی خود فرا می­خوانند تا با فروش کالا و خدمات، سیل درآمد را به سمت کشورشان جاری کنند(الوانی، 1385: 13­). حال به دلیل تاثیرات چشمگیری که صنعت­گردشگری بر اقتصاد­، فرهنگ و جامعه مناطق پذیرنده گردشگران برجای می­گذارد، توجه فراوانی به این زمینه از فعالیت می­شود. صنعت گردشگری نه تنها گامی برای تقویت فرهنگ­هاست بلکه گامی به سوی پیشرفت و تحول اقتصادی و اجتماعی می­باشد. کشور ما ایران با توجه به بهره­مند بودن از جاذبه­های جهانگردی بسیار می­تواند با برنامه­ریزی در راستای این صنعت از اقتصاد تک­محصولی متکی بر نفت فاصله بگیرد­(پارساییان و اعرابی، 1377: 7). فرصت پیش روی صنعت گردشگری برای دست­یابی به منافع رشد، سرمایه اقتصادی و سرمایه اجتماعی به درک ماهیت صنعت­گردشگری درگذشته با اتخاذ بهترین تصمیمات ممکن برای وضعیت کنونی و در نظر داشتن روندهای فکری برای آینده این صنعت بستگی دارد. مسلم است­که باید برنامه­ها و رهنمودهای مشخصی را برای آینده صنعت گردشگری و جذب گردشگران تعریف کنیم؛ مگر این­که امیدوار باشیم همه چیز به صورت اتفاقی بر وفق مراد ما به وقوع بپیوندد. به عبارت دیگر، برای پایداری صنعت گردشگری در آینده، برنامه­ریزی و تعیین خط مشی موثر اهمیت ویژه­ای دارد، خط­مشی­گذاران و متصدیان برنامه­ریزی ذی­نفعان باید روندهای در حال ظهور صنعت گردشگری را شناسایی کنند و اقدامات لازمی را که منجر به رشد منظم و ارتقاء­کیفیت محصولات این صنعت و متعاقب آن منتفع شدن با گرایش گردشگران و جامعه محلی می­شود، انجام دهند(بذرافشان، 1392: 51). در این میان عاملی مهمی در گرایش به گردشگری مورد اهمیت است، آن هم امنیت گردشگر­ان و بدیهی است که توسعه و امنیت مکمل یکدیگرند و امنیت پایدار، مرهون توسعه پایدار است و توسعه پایدار تضمین­کننده امنیت ملی است. امروزه هر آن چیزی که از تعریف علمی برخوردار نبوده و قواعد منطقی بر آن حاکم نباشد شکست­ خورده و یا حالت رکود به خود می­گیرد. این امر در صنعت گردشگری و بعد امنیت آن نیز صادق است. به طور مثال، برای امنیت در بخش ترابری و حمل و نقل، اقامتگا­ه­ها، هتل­ها و جاذبه­ها لازم است سفرسازان و سازمان­های گردشگری برای توسعه توریسم هماهنگی لازم را با یکدیگر داشته باشند که دارای اهمیت بسیار است­­(صیدایی، 1389: 97).

امروزه در گرایش به گردشگری­، رسانه­های مدرن و فن­آوری­های نوین، نظیر خطوط هوایی­، اینترنت، رایانه و ارتباطات ماهواره­ای باعث شده است که نحوه زندگی کاری، بازی و تفریح افراد دگرگون شود. از یک­سو وسایل ارتباط جمعی از طریق ابزار­هایی مانند تلویزیون و اینترنت­، بستر مناسبی را برای آشنایی جوامع و ملت­ها از یکدیگر فراهم آورده­اند و از سوی دیگر توسعه وسایل حمل و نقل و افزایش سرعت جابجایی در مناطق مختلف جهان، امکان مسافرت به مناطق گوناگون را در زمان کوتاه ایجاد کرده است. تحقیق حاضر براین نکته تاکید داردکه رسانه­های جمعی اصلی­ترین نقش را در توسعه و جذب گردشگری و شاساندن و معرفی جاذبه­های گردشگری را برعهده دارند و به خوبی می­توانند زمینه­ای مناسب برای اجرای تکمیل طرح­های گردشگری را فراهم کنند­(قلی­زاده­، 1389: 159). در این پژوهش سعی بر آن است تا با به کارگیری مولفه­هایی به بررسی میزان گرایش به گردشگری با دو بعد­، گردشگری سلامت و دومی گردشگری فرهنگی که به عنوان متغیر­های وابسته در این تحقیق هستند با عوامل مرتبط هم­چون نقش رسانه­های جمعی در جذب گردشگر و نیز سرمایه اجتماعی­، سرمایه اقتصادی­، احساس امنیت اجتماعی­، دین­داری­ و عزت­ نفس رابطه­ای معناداری وجود دارد. با توجه به عنوان تحقیق و محل انجام آن نتایج حاصل از این پژوهش علمی که با تکیه بر نقش رسانه­های جمعی و تمایل گردشگران به گردشگری سلامت و گردشگری فرهنگی صورت می­گیرد در قالب گزارش­های تحلیلی و تفسیر­ی در اختیار سازمان­های ذی­ر­بط قرار گیرد تا با بهره­گیری از نتایج حاصل از این تحقیق در خصوص تاثیر رسانه­های جمعی در گرایش به گردشگری و نیز نقش سرمایه اجتماعی­، سرمایه اقتصادی­، احساس امنیت اجتماعی و بعد دین­داری و عزت ­نفس در گرایش به گردشگری­، از نتایج به دست آمده در صورت لزوم در برنامه­ریزهای کوتاه­مدت، میان­مدت و بلند­مدت استفاده شود.

 

اهداف تحقیق

هدف کلی

- تعیین میزان گرایش سرپرستان خانوار مناطق ده­گانه شهرداری تبریز به گردشگری سلامت و رابطه آن با احساس امنیت اجتماعی، دین­داری و عزت ­نفس.

 

اهداف تحقیق

1. تعیین ارتباط بین میزان احساس امنیت اجتماعی و گرایش به گردشگری سلامت سرپرستان خانوار تبریزی.

2. تعیین ارتباط بین میزان دین­داری و گرایش به گردشگری سلامت سرپرستان خانوار تبریزی.

3. تعیین ارتباط بین میزان عزت نفس و گرایش به گردشگری سلامت سرپرستان خانوار تبریزی.

 

فرضیه­های پژوهش

1. بین احساس امنیت اجتماعی و گرایش به گردشگری سلامت سرپرستان خانوار تبریز رابطه وجود دارد.

2. بین میزان دین­داری و گرایش به گردشگری سلامت سرپرستان خانوار تبریز رابطه وجود دارد.

3. بین میزان عزت ­نفس و گرایش به گردشگری سلامت سرپرستان خانوار تبریز رابطه وجود دارد.

 

تعاریف نظری و عملیاتی متغیرهای تحقیق

گردشگری سلامت

گردشگری سلامت­، هرگونه مسافرت برای ارتقاء سلامت را در ­بر ­می­گیرد و به عنوان یکی از ابعاد گردشگری به توسعه پایدار و پویایی اقتصاد کشور کمک می­نماید و هم­چنین گردشگری سلامت یک استراتژی ملی در راستای افزایش درآمد کشور و نیز یک بازوی امنیت است­(ایزدی و ایوبییان، 1391: 2). این شکل ازگردشگری بر فعالیت­ها و اعمالی متمرکز است­که به سلامت فیزیکی، ذهنی­، روانی و عاطفی فرد کمک می­کند و نیز این نوع از گردشگری یکی از قدیمی­ترین اشکال گردشگری است که تمدن­های باستانی از 5000-1000 سال قبل از میلاد بسیاری از روش­های درمانی را به کار می­گرفتند که امروزه در چشمه­های آب­ گرم می­توان یافت. گردشگری سلامت و تندرستی در سال­های اخیر رشد محسوسی داشته است که تکثیر و فزونی یافتن چشمه­های آب گرم­، هتل­های تندرستی و مراکز آسودن بیان امر است. معتبرترین تعریف از سلامتی را سازمان جهانی بهداشتی­(1948)، ارائه کرده است که سلامتی، رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی است و نبود بیماری یا ناتوانی نیست سلامتی فراتر از نبود مریضی است، یعنی علاوه ­بر جسم با عواطف، تفکرات و احساسات افراد نیز ارتباط دارد­. مفهوم تندرستی به این ایده حتی وسعت بیشتری می­بخشد. آن دسته از گردشگرانی که مریض نیستند و نیازی به معالجه ندارند نیز تعطیلاتی را به هدف تندرستی انتخاب می­کنند. تندرستی بر طبق تعریف موسسه ملی تندرستی "فرایند فعال آگاه شدن و تصمیم­گیری برای داشتن زندگی­ای موفق­تر است­(­رکنی، احمدپور و رضایی­، 1391: 93).با توجه به انواع گردشگری و تعاریفی که در خصوص دو بعد گردشگری ارائه شد می‌توان گفت فرد گردشگر، مکان و سکونت خود را بنا به پرداختن به انواع گردشگری ترک می‌کند و در طول مدت اقامت در مقصد بر خلاف ساکنین دائمی مشغول به کار نمی‌شود، بلکه به فعالیت‌های متنوعی که به خاطر آن هدفی که از شهر یا کشور خود خارج شده است می‌پردازد.

 

احساس امنیت اجتماعی

گردشکری پایدار نشات گرفته از توسعه پایدار است. توسعه پایدار از اصول و مبانی پیشرفت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در جهان محسوب می­شود و به دلیل نقشی که گردشگری می­تواند در این زمینه به خصوص درکشورهایی مانند ایران ایفا نماید، لزوم و ضروت توجه به گردشگری پایدار حائز ا­همیت فراوان است­. موفقیت و رشد پایدار گردشگری در گرو عملکرد مناسب و هماهنگ عناصر و فاکتورهای متعددی است که با هم ارتباط تنگاتنگی دارند یکی از مهم­ترین این فاکتورها «_­امنیت گردشگران و مقصدهای گردشگری­» است. امروزه امنیت به عنوان مهم­ترین و زیربنایی­ترین اصل در تدوین استراتژی توسعه گردشگری در جهان به ­شمار می­آید. به طور نمونه احساس امنیت در مهمانسراها، رستوران­ها، مکان­های تفریحی، کرانه­های دریاها، نواحی کوهستانی، مناطق جنگلی، اطراف چشمه­های آب گرم، حمل و نقل و ... است­(­صیدایی، 1389: 98).

برای عملیاتی کردن این گویه نظر پاسخگویان در مورد هراس از سرقت خودرو­، سرقت دارایی، به سرقت رفتن کیف پول­، احساس خطر از تصادف کردن، احساس خطر از ربوده شدن توسط افراد ناشناس و ... پرسیده شد و پاسخ­ها در طیف پنج گزینه‌ای لیکرت مورد بررسی و سنجش قرار گرفت.

 

دین­داری

دینی بودن به عنوان عامی است که به هر پدیدهای که ارزش­ها و نشانه­های دینی در آن متجلی باشد اتلاق می­شود­. تجلی ارزش­ها و نشانه­های دینی بودن فرد را در نگرش، گرایش و کنش­های آشکار­، پنهان او می­توان جست و شناسایی کرد. فرد متدین از یک­ سو خود را ملزم به رعایت فرامین با دیگران بدل می­سازد. بنابراین به دو طریق یا دو نشانه می­توان او را از دیگران باز شناخت­. غارب[3] می­نویسد:  دین­داری به بیانی کلی یعنی داشتن اهتمام دینی به نحوی که نگرش­، گرایش و کنش­های فرد را متاثر سازد­(شجاعی­زند، 1384: 38).

در این تحقیق متغیر دین­داری در چهار بعد اعتقادی، تجربی، پیامدی و مناسکی سنجیده شده است که در ادامه به تعریف مفهومی و عملیاتی هر یک از آن­ها پرداخته شده است.     

- بعد اعتقادی: بعد اعتقادی در این تحقیق با گویه­هایی هم­چون چه قدر به وجود فرشتگان اعتقاد دارید­، چه قدر به زندگی پس از مرگ اعتقاد دارید و ... در طیف پنج گزینه‌ای لیکرت مورد بررسی و سنجش قرار گرفت.

- بعد تجربی: بعد تجربی در این تحقیق با گویه­هایی هم­چون به چه میزان از انجام ندادن بعضی فرایض احساس­گناه می­کنید، به چه میزان از برقراری ارتباط با خدا احساس لذت می­کنید، در زندگی خود به چه میزان احساس پوچی و بی­هدفی می­کنید و ... درطیف پنج گزینه‌ای لیکرت مورد بررسی و سنجش قرار گرفت.

- بعد پیامدی: بعد پیامدی دراین تحقیق با گویه­هایی هم­چون چه قدر معتقدیدکه رعایت پوشش چادر برای خانم­ها مناسب است­، چه قدر معتقد هستید که رهبران سیاسی باید از بین افراد مذهبی باشند­، آیا اعتقاد دارید که دعای توسل باعث شفای بیماران می­شود­، چه قدر معتقد هستید که باید قوانین اسلام در جامعه امروزی اجرا شوند و ... در طیف پنج گزینه‌ای لیکرت مورد بررسی و سنجش قرار گرفت.

- بعد مناسکی­: بعد مناسکی در این تحقیق با گویه­هایی مانند چه قدر در ماه مبارک رمضان روزه
می­گیرید، در طول هفته به چه میزان قرآن می­خوانید­، به چه میزان در جلسات دعا (کمیل­، ندبه و توسل) شرکت می­کنید و ... در طیف پنج گزینه‌ای لیکرت مورد بررسی و سنجش قرار گرفت.

 

عزت ­نفس

عزت ­نفس یک هیجان مرتبط با ارزش شخصی است که از مجمومه افکار­، احساسات و تجارب­ها در طول زندگی ناشی می­شود­. روزنبرگ­[4]­(1979)، می­نویسد­: عزت نفس کلی، فردی از ارزشیابی کلی شخص از ارزش­مندی­اش در آن­چه انجام می­دهد تعریف می­شود­(نجفی، 1390: 5).

متغیر عزت نفس در این تحقیق با گویه­هایی مانند از خودم احساس رضایت می­کنم­، احساس می­کنم در وجودم چیزی ندارم که بتوانم به آن افتخار کنم­، تلاش می­کنم برای خود احترام بیشتری قائل باشم و ... در طیف پنج گزینه‌ای لیکرت مورد بررسی و سنجش قرار گرفت.

 

گردشگری سلامت

گردشگری و سفر از زمان­های دور مورد توجه انسا­ن­ها بوده است و در این سفرها همیشه بعد شادابی روح و سلامتی جسم انسان مورد توجه بوده است. در حال حاضر فعالیت­های گردشگری بعد از صنعت نفت و صنعت خودروسازی سومین صنعت ارزآور جهان محسوب می­شود و گردشگری سلامت به عنوان یکی از زیر شاخه­های آن­، مولفه­ای با دو جزء ترکیبی مهم و اساسی است. تعاریف مختلفی برای این نوع از سفر نوشته شده که همه تعاریف مختلف را در­بر­می­گیرد: WTO تعریف سازمان جهانی از گردشگری سلامت، نوعی از گردشگری است که به منظور حفظ، بهبود و حصول مجدد سلامت جسمی و ذهنی فرد به مدتی بیش از 24 ساعت و کمتر ازیک سال صورت می­گیرد(رکنی و همکاران، 1387: 2)،و این شکل از گردشگری بر فعالیت­ها و اعمالی متمرکز است که به سلامت فیزیکی، ذهنی­، روانی و عاطفی فرد کمک می­کنداین نوع از گردشگری یکی از قدیمی­ترین اشکال توریسم با گردشگری است­. تمدن­های باستانی از 5000-1000 سال قبل از میلاد بسیاری از روش­های درمانی را به کار می­گرفتند که امروزه در چشمه­های آب گرم می­توان یافت. گردشگر سلامت در سال­های اخیر رشد محسوسی داشته است که تکثیر و فزونی یافتن چشمه­های آب گرم­، هتل­های تندرستی و مراکز آسودن این امر است و معتبرترین تعریف از سلامتی را سازمان جهانی بهداشتی­(1948)، ارائه کرده است سلامتی، رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی است و نبود بیماری یا ناتوانی نیست، سلامتی فراتر از نبود مریضی است، یعنی علاوه­ بر جسم با عواطف­، تفکرات و احساسات افراد نیز ارتباط دارد. مفهومی تندرستی به این ایده حتی وسعت بیشتری می­بخشد. آن دسته از گردشگرانی که مریض نیستند و نیازی به معالجه ندارند نیز تعطیلاتی را به هدف سلامت و تندرستی انتخاب می­کنند. سلامت و تندرستی بر طبق تعریف موسسه ملی تندرستی فرایند فعال آگاه­شدن و تصمیم­گیری برای داشتن زندگی­ای موفق­تر است. افزایش علاقه به تندرستی عمدتاً ریشه در زندگی در حال تغییر انسان دارد و ارتباط زیادی با معالجه یک بیمار خاص ندارد. در حقیقت طبیعت نقش مهمی در سلامت و تندرستی مردم بازی می­کند از جمله کوه­ها­، جنگل­ها و پارک­ها­ی طبیعی، چشمه­های آب درمانی و ...­(باپیزی، 1391: 93). هدف از گردشگری سلامت، هرگونه مسافرت برای ارتقاء سلامت را در بر­ می­گیرد و به عنوان یکی از ابعاد گردشگری، به توسعه پایدار و پویایی اقتصاد کشور کمک می­نماید. هم­چنین گردشگری سلامت، یک استراتژی ملی در راستای افزایش درآمد کشور و نیز یک بازوی امنیت ملی است.

متغیر گرایش به گردشگری سلامت در این تحقیق با گویه­های استفاده از چشمه­های آب گرم طبیعی­، رسیدن به آرامش روحی و روانی­، استفاده از املاح موجود در آب­های معدنی­، استفاده از تفرجگاه­های ساحل دریا و ... در طیف پنج گزینه‌ای لیکرت مورد بررسی و سنجش قرار گرفت.

 

تعریف عملیاتی متغیر رسانه­های جمعی

رسانه­های جمعی در این تحقیق با گویه­هایی هم­چون استفاده از تلویزیون، استفاده از ماهواره­، اینترنت، استفاده از سایت سازمان گردشگری­، استفاده از روزنامه و مجلات، استفاده از رسانه­های جمعی به عنوان منبع اطلاعات گردشگری و شناخت مکان گردشگری و ... در طیف پنج گزینه‌ای لیکرت مورد بررسی و سنجش قرار گرفت.

 

پیشنیه تحقیق

- کوپر(1981­)، رفتار فضایی گردشگران را در جزیره چانل مورد بررسی قرار داده است. او تفاوت­ های موجود در الگوی فضایی گردشگران را براساس دو متغیر چرخه زندگی و موقعیت پایگاه اجتماعی- اقتصادی مطالعه کرد و دریافت­که گردشگران با در­آمد پایین فقط به بازدید از جاذبه­هایی اصلی گردشگری شهر تمایل دارند­، در حالی که گردشگران با درآمد بالا از جاذبه­های که کمتر مورد بازدید قرار گرفته­اند استقبال می­کنند (ذالی بیگلو، 1392: 4).

- کیم و همکاران­(2006)، به کمک داده­های 2003-1980 رابطه علی بین گسترش گردشگری و رشد اقتصادی را در تایوان آزمون می­کنند. نتایج نشان می­دهد که رابطه تعادلی بلند ­مدت بین گردشگری  و رشد اقتصادی در کشور تایوان وجود دارد و در کشور تایوان گردشگری و رشد اقتصادی یکدیگر را تقویت می­کنند.

- کمالی مهاجر و بنفشه فراهانی­، در تحقیقی تحت عنوان گردشگری فرهنگی راهکاری جهت توسعه گردشگری پایدار حوزه خلیج فارس با تاکید بر جزایر کیش و قشم انجام داده است. یافته تحقیق به دست آمده حاکی از آن است که قشم و کیش با برخورداری از پتانسیل­های نظیر موقعیت استراتژیک، وسعت، تنوع منابع، جاذبه­های طبیعی اکوسیستم خاص و ژئوپارکو جنگل­های حراد مناطق تاریخی و فرهنگی می­تواند با ارائه راهکارهای مناسب به عنوان جاذبه­هایی برای گردشگری فرهنگی در جهت به کارگیری در توسعه گردشگری پایدار استفاده شود.

- عباسی در مقاله­ای به بررسی تاثیر رسانه­ها و ابزارهای تبلیغاتی استفاده شده در صنعت گردشگری و شناسایی ابزار مناسب جهت استفاده در صنعت گردشگری می­پردازد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می­دهد که رابطه معناداری بین ابزارهای تبلیغاتی برای جذب گردشگران وجود دارد­. می­توان از پنج ابزار: کتاب راهنما، تبلیغات اینترنتی­، تلویزیون­، بروشور و روزنامه استفاده کرد.

- اکبری­(1389)، درمقاله­ای تاثیر رسانه­های تبلیغاتی، تبلیغات برجذب گردشگران و وضعیت گردشگری در شهر اصفهان را بررسی و تبیین­کردند و علاوه ­برآن رسانه­های مناسب برای استفاده درصنعت گردشگری در این تحقیق شناسایی شد. نتایج تحقیق آنان نشان داد که ابزار تبلیغاتی استفاده شده در اصفهان برای جذب گردشگران بین­المللی تاثیر­گذار نبوده است و می­توان از پنج روش کتاب راهنما تبلیغات اینترنتی، تلویزیون، بروشور و روزنامه استفاده کردکه میزان تاثیر این ابزار برای مناطق جنسیت­ها، سنین و تحصیلات مختلف متفاوت است.

- کروبی­(1388)، اثربخشی رسانه­ها­ی تبلیغاتی به روشی علمی و انتخاب رسانه تبلیغاتی اثربخش در حوزه فعالیت دفاتر جهانگردی از دیدگاه کارشناسان و بازار­یابی جامعه­شناسان را با توجه به الگوی AIDA شناسایی کرده است. نتایج این مطالعه نشان داد با در نظر گرفتن شاخص­های"در دسترس بودن" و "جذابیت ظاهری" روزنامه بالاترین درجه اثربخشی را داشته است و با در نظر گرفتن "شاخص تحریک به خرید اینترنت" و با توجه به شا­خص "سوق دادن به خرید" ارتباط دهان به دهان اثربخشی بیشتری در مقایسه با سایر رسانه­ها­ی تبلیغاتی دارد.

- حسن­زاده(1389)، طی پژوهشی به مطالعه موردی طرقبه که یکی از مکان­های گردشگری استان خراسان است با استفاده مدل  AHPو تکمیل پرسشنامه در میان 133 گردشگر به عنوان نمونه و  10 کارشناس سازمان گردشگری خراسان رضوی در تعطیلات نوروز سال 1389 پرداخته است­. نتایج نشان داد که از دیدگاه گردشگران و مسئولان روش­های تبلیغات در شبکه­های تلویزیونی و ماهواره­ای، ارائه برنامه معرفی جاذبه­های گردشگری استان­های کشور­، معرفی نقاط دیدنی استان از طریق تیزر و بیلبورد­های تبلیغاتی در سطح شهرستان­های استان و معرفی جاذبه­های گردشگری در ورودی­های شهر و حرم مطهر به ترتیب بالاتر­ین درجه اهمیت را در جذب گردشگران دارند.

- صدری ماهکانی(1389)، در پژوهشی با عنوان بررسی نقش بازاریابی در صنعت گردشگری شهر مقدس مشهد به این نتیجه رسیده است که ارائه خدمات و تسهیلات به گردشگران از طریق ایجاد سایت‌های اینترنتی از دیدگاه گردشگران شهر مقدس مشهد اهمیت زیادی در جذب گردشگر داشته است.

 

جامعه آماری

جامعه آماری در این پژوهش سرپرست خانوارهایی هستندکه در مناطق ده­گانه شهرداری تبریز ساکن هستند و براساس تعریف مرکز آمار ایران سرپرست خانوار شناخته می­شوند. براساس سرشماری سال 1390 و بنا بر اعلام اداره کل آمار استانداری آذربایجان­شرقی 1میلیون و 695 هزار و 306 نفر در تبریز ساکن هستند که از این تعداد 428 هزار و 836 نفر به عنوان سرپرست خانوار شناخته می­شوند.

 

جدول شماره (1): فراوانی تعداد خانوار به تفکیک مناطق  ده­گانه شهرداری تبریز

منطقه 1	منطقه 2	منطقه 3	منطقه 4	منطقه 5	منطقه 6	منطقه 7	منطقه 8	منطقه 9	منطقه 10
63166	51856	74888	96889	2830	29118	43794	9749	80	56466

 

حجم نمونه

با استفاده از فرمول­کوکران جمعیت آماری این تحقیق 384 نفر تعیین­ گردید و برای حصول به نتیجه بهتر 24 عدد پرسشنامه بیشتر در بین جمعیت نمونه توزیع شده است که در مجموع 400 نفر سرپرست خانوار تبریزی به سوالات پرسشنامه پاسخ داده­اند.

 

 

384

05

.

1073

09

.

411854

25

.

0

×

8416

.

3

0025

.

0

×

428836

0.25

×

3.8416

×

428836

n

=

=

+

=

 

 

 

 

شیوه نمونه­گیری

روش اجرا شده درمورد نحوه انتخاب نمونه­ها روش خوشه­ای است­که براساس نقشه مناطق شهرداری، تبریز به ده منطقه شهرداری تقسیم شده است. با توجه به این ­که کلیه مناطق ده­گانه شهرداری تبریز به عنوان محیط پژوهش در نظر گرفته شده است­، بر همین اساس مناطق انتخاب شده به عنوان چارچوب نمونه­گیری به چهار بخش جغرافیایی تقسیم شد و پرسشگر با ورود به آن بخش به صورت خوشه­ای یک محله را انتخاب و به نسبت جمعیتی نمونه آماری و با رعایت اصول نمونه­گیری خوشه­ای با انتخاب تصادفی کوچه­های مختلف و منازل مختلف در هر منطقه در نهایت به درب منزل واحدهای مشاهده رفته و نمونه مورد نظر خود را انتخاب و مورد سنجش قرار داده است­.

برای بررسی اعتبار ابزار ‌اندازه­گیری از اعتبار محتوایی و سازه‌ای استفاده شد. برای ‌اندازه­گیری پایایی تحقیق، با توجه به این ­که سوالات در طیف لیکرت می‌باشند از آلفای کرونباخ استفاده شد.

در جدول شماره (2) نتایج تحلیل پایایی گویه­های مربوط به متغیر­های تحقیق بررسی شده است.

 

جدول شماره (2): پایایی متغیرهای پژوهش

متغیر	تعداد سوال­ها	آلفای کرونباخ
احساس امنیت اجتماعی	11	921/0
دین­داری	19	877/0
عزت نفس	8	737/0
گرایش به گردشگری سلامت	7	829/0

 

 

یافته­ها

برای دست­یابی به اهداف پژوهش، پس از توزیع پرسشنامه در بین نمونه آماری نتایج نشان دادند­­،  124 نفر برابر با (31 درصد)­ را زنان و 274 نفر برابر با (69 درصد­) را مردان تشکیل داده­اندکه (­33 درصد) آنان در رده سنی بین 30 تا40 سال­، (3/32 درصد­) در رده سنی 41 تا 50 سال­، (3/18 درصد­) در رده سنی 51 تا 60 سال­، (5/8 درصد) بین 61 تا 73 سال و (­8 درصد) پاسخگویان در رده سنی 20 تا 30 سال قرار دارند­.

بر اساس تنایج به دست آمده (­8/26 درصد) پاسخگویان دارای مدرک دیپلم، (3/26 درصد­) مدرک کارشناسی­، (­3/10 درصد­) دارای تحصیلات متوسطه­، (8/9 درصد­) کاردانی­، (8/9 درصد­) تحصیلات راهنمایی، (­5/9 درصد) تحصیلات ابتدایی و (8/7 درصد) پاسخگویان دارای مدرک کارشناسی­ارشد و بالاتر  هستند­.

هم­چنین نتایج نشان دادند که (64 درصد­) پاسخگویان شاغل­، (5/11 درصد­) بازنشسته­، (11 درصد­) دارای سایر مشاغل­، (­8/9 درصد­) خانه­دار و (8/3 درصد­) بیکار هستند­.

 نتایج تحقیق نشان داد (­4/33 درصد) پاسخگویان میزان تقریبی مسکن مورد استفاده خود را بین 150 تا 200 میلیون، (­5/20 درصد) بین 50 میلیون تا 100 میلیون­، (3/16 درصد) بیش از 350 میلیون، (14 درصد­) بین 250 تا 300 میلیون­، (5/10 درصد) بین 300 تا 350 میلیون و (5/5 درصد) پنجاه میلیون اعلام کرده­اند.

نتایج نشان دادند 3/48 درصد پاسخگویان با وسیله نقلیه شخصی، 14 درصد با هواپیما، 3/13 درصد با قطار، 13 درصد با اتوبوس و 5/11 درصد با تورگردشگری به سفر می­روند.

در خصوص کسب اطلاعات مکان گردشگری نتایج نشان دادند،­­ (45 درصد) از سرپرستان خانوارها اطلاعات گردشگری خود را از طریق دوستان و آشنایان کسب می­کنند­، (5/23 درصد­) از طریق تلویزیون­، (5/27 درصد­) ازطریق سایت­های­گردشگری و (4 درصد) پاسخگویان از دیگر روش­ها اطلاعات گردشگری خود را برای مسافرت به دست می­آورند­. هم­چنین نتایج نشان دادند (­3/53 درصد) پاسخگویان  تبلیغات رسانه­ای را ازمهم­ترین ابزارهای تبلیغاتی جذب­گردشگر می­دانند­، (­24 درصد­) وب سایت گردشگر­ی، (8/11 درصد­) کتاب و بروشور، (­5/5 درصد) تبلیغات روزنامه­ای­، (3 درصد) تبلیغات رادیویی و (3/2 درصد) برگزاری نمایشگاه را از مهم­ترین ابزارهای تبلیغاتی اعلام کرده­اند.  

برای بررسی ادعای وجود همبستگی بین متغیرهای فرضیه­ها از آزمون ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد.

-         بین احساس امنیت اجتماعی و گرایش به گردشگری سلامت سرپرستان خانوار تبریز رابطه معنی­داری وجود دارد.

نتایج نشان می­دهد بین دو متغیر احساس امنیت اجتماعی و گردشگری سلامت سرپرستان خانوار تبریز رابطه مستقیم و معنی­داری وجود دارد، یعنی هرچه قدر افراد امنیت اجتماعی بیشتری را احساس کنند رغبت آن­ها به گردشگری سلامت بیشتر می­شود و بر­ عکس.

 

جدول شماره (3): نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین متغیراحساس امنیت اجتماعی و گرایش به گردشگری و ابعاد آن

متغیر	ضریب همبستگی	سطح معنی­داری	نتیجه آزمون
ضریب همبستگی پیرسون بین احساس امنیت اجتماعی و گرایش به گردشگری سلامت	273/0	000/0	فرضیه تایید می‌شود.

 

-         بین دین­داری و گرایش به گردشگری سلامت سرپرستان خانوار تبریز رابطه معنی­داری وجود دارد.

نتایج نشان می­دهد بین دو متغیر دین­داری و گرایش به گردشگری سلامت سرپرستان خانوار تبریز رابطه معنی­داری وجود دارد، یعنی هرچه قدر افراد از دین­داری بیشتر برخوردار باشند گرایش به گردشگری سلامت در آن­ها بیشتر است و بر عکس.

 

جدول شماره (4): نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین متغیردین­داری و گرایش به گردشگری و ابعاد آن

متغیر	ضریب همبستگی	سطح معنی­داری	نتیجه آزمون
ضریب همبستگی پیرسون بین دین­داری و  گرایش به گردشگری سلامت	247/0	000/0	فرض صفر رد می‌شود. فرضیه اصلی هفدهم  تائید می‌شود.

 

-         بین عزت نفس و گرایش به گردشگری سلامت سرپرستان خانوار تبریز رابطه معنی­داری وجود دارد. بین دو متغیر عزت نفس و گرایش به گردشگری سلامت سرپرستان خانوار تبریز رابطه معنی­داری وجود ندارد، یعنی داشتن عزت نفس بالا یا پایین تاثیری در گرایش به گردشگری سلامت افراد ندارد.

 

جدول شماره (5): نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین متغیرعزت نفس و گرایش به گردشگری و ابعاد آن

متغیر	ضریب همبستگی	سطح معنی­داری	نتیجه آزمون
ضریب همبستگی پیرسون بین عزت نفس و گرایش به گردشگری سلامت	03/0	440/0	فرضیه رد می‌شود.

 

مقایسه یافته­های تحقیق با تحقیقات پیشین

در این بخش از پژوهش به مقایسه یافته­­های تحقیق حاضر با تحقیقات صورت گرفته پرداخته می­شود.

یکی ازفرضیه­های مطرح شده دراین تحقیق پرداختن به بحث امنیت اجتماعی و تمایل به گردشگری و ابعاد آن (­گردشگری سلامت و گردشگری فرهنگی­) است. امروزه امنیت به عنوان مهم­ترین و زیربنایی­ترین اصل در توسعه گردشگری محسوب می­شود. امنیت یکی از مهم­ترین عوامل تاثیر­گذار در انتخاب مقصد نهایی برای گردشگران است. آن­ها هنگام انتخاب مقصد­، امنیت مسیر، میزان ایمنی محل اقامت و امنیت اقتصادی و اجتماعی  را در نظر می­گیرند و می­توان گفت بین تمایل به گردشگری و ثبات و توسعه امنیت رابطه تعریف شده­ای وجود داشته و دارد. یافته­های این پژوهش نشان می­دهد بین دو متغیر احساس امنیت اجتماعی و گرایش به گردشگری و ابعاد آن (­گردشگری سلامت و فرهنگی) در بین سرپرستان خانوار تبریز ارتباط معنی­داری وجود دارد، یعنی هر چه قدر افراد احساس امنیت اجتماعی بیشتری داشته باشند به همان میزان بر گرایش و تمایل آن­ها به گردشگری افزوده می­شود.

می­توان گفت یافته­های پژوهش حاضر با تحقیقی که توسط ذالی بیگلو­(1392)، انجام شده و به بررسی میزان احساس امنیت گردشگران درشهر تبریز پرداخته است مطابقت دارد. نتایج پژوهش وی نشان می­دهد، بین احساس امنیت و گردشگری رابطه معنادار و مستقیم وجود دارد و میزان احساس امنیت گردشگران در تبریز زیاد است. هم­چنین گردشگران از عملکرد پلیس راضی بودند.

شاهیوندی و همکارانش­(1389­)، در پژوهشی تحت عنوان "تاثیر امنیت روانی و اجتماعی بر جذب گردشگران خارجی وارد شده به شهر اصفهان­" به این نتیجه رسیده­اند که درصد بالایی از گردشگران خارجی از وضعیت امنیت اجتماعی و روانی در شهر اصفهان رضایت داشته و تمایل دارند به این شهر مسافرت کنند. نتایج  مطالعه آن­ها نیز نشان می­دهد که بین امنیت اجتماعی و روانی و انگیزه مسافرت به شهراصفهان رابطه معناداری وجود دارد. حدود 21 درصد از انگیزه گردشگران درمسافرت به شهر اصفهان مربوط به وجود امنیت روانی و اجتماعی و 79 درصد دیگر مربوط به وجود جاذبه­های تاریخی و توریستی در این شهر است.

یکی دیگر از فرضیات مطرح شده در این پژوهش بررسی رابطه بین دین­داری و گرایش به گردشگری سلامت بود. یافته­های این­پژوهش نشان از وجود رابطه مستقیم و معنی­دار بین دو متغیر دین­داری و گرایش به گردشگری و ابعاد آن است، یعنی به هر میزان که افراد از دین­داری بالاتری برخوردار باشند گرایش آن­ها به گردشگری افزایش می­یابد­.

شایان ذکر است در بحث دین­داری مقالات متعددی وجود دارد، اما بررسی رابطه بین دین­داری و گردشگری در بین منابع مطالعاتی محقق مشاهده نگردید­.

هم­چنین بررسی رابطه بین عزت نفس و گرایش به گردشگری سلامت از فرضیه­های دیگر این پژوهش بود. یافته­های این پژوهش نشان از وجود رابطه مستقیم و معنی­دار بین دو متغیر عزت نفس و گرایش به گردشگری است، یعنی به هرمیزان­که افراد از عزت نفس بالاتری برخوردار باشند گرایش آن­ها به گردشگری افزایش می­یابد.

شایان ذکر است در بحث عزت نفس  مقالات متعددی هم­چون (سبک­های دلبستگی و عزت نفس­، تاثیر مهارت­های اجتماعی برعزت نفس دختران­، سلامت روانی و عزت نفس دختران دانشجو­، کارکرد خانواده و عزت نفس­، عزت نفس و کنترل نوجوانان بزهکار و ...) وجود دارد، اما بررسی رابطه بین عزت نفس و گردشگری در بین منابع مطالعاتی محقق مشاهده نگردید­.

 

بحث و نتیجه­گیری

با توجه به نتایج به دست آمده می­توان گفت، گرایش به گردشگری تحت تاثیر عوامل متعددی است که از جمله آن می­توان به نقش احساس امنیت اجتماعی­، عزت نفس و باور­های دینی پرداخت­. احساس امنیت اجتماعی متغیری است که با افزایش آن تمایل به گردشگری افزایش می­یابد چرا که گردشگران در صورت داشتن احساس ناامنی در مقصد سفر خود منجر به کاهش گرایش به گردشگری می­شود. از سویی دیگر داشتن عزت نفس بالا و اعتقادات و باور­های دینی نیز پشتوانه مطمئنی برای گردشگری و لذت بردن از جاذبه­های گردشگری خواهد بود. 

 

پیشنهادهای تحقیق

1. ایجاد و راه­اندازی بانک اطلاعات گردشگری، 2. آشنایی گردشگران با جاذبه­ها و پتانسیل­های گردشگری از طریق چاپ و نشر مقاله­، کتاب­، بروشور و سایت­های اینترنتی، 3. آشنایی با جاذبه­های طبیعی گردشگری هم­چون چشمه­های آب گرم­، کوه­ها و ... از طریق برگزاری کفرانس­ها و سمینار­ها، 4. اعطای تسهیلات سفر، 5. راه­اندازی تورهای ارزان قیمت برای مسافرت­های­گروهی، 6. تربیت راهنمایان گردشگری، 7. افزایش ضریب امنیتی راه­های ارتباطی و مواصلاتی، 8. تربیت پلیس راهنما، 9. تجهیز و توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی برای گردشگران، 10. برگزاری هفته­های فرهنگی در استان­های مختلف برای معرفی اماکن دیدنی و توریستی، 11­. برگزاری نمایشگاه­های خرید صنایع دستی ارزان و با صرفه در اماکن گردشگری، 12. توسعه و تجهیز اماکن اقامتی، مذهبی­، تفریحی و ورزشی، 13. حذف تشریفات زاید و مقررات دست و پا گیر، 14. تبلیغ جاذبه­های گردشگری کشور، 15. گسترش تور­های دسته­جمعی و گروهی، 16. رفع خدمات هتل­داری و رستوران­داری، 17. جلوگیری از ارائه سلایق شخصی در زمینه تبلیغات گردشگری داخلی و بین­المللی و ارائه راهکارهای علمی بازاریابی در این زمینه، 18. جلوگیری از تعداد مراکز تصمیم­گیری و تقویت بیش از گذشته سازمان اصلی و متولی صنعت­گردشگری، 19. تربیت راهنمایان گردشگری، 20. توجه به اکوسیستم (طبیعت­گردی)، 21. تقویت و گسترش ابعاد خاص گردشگری درایران، 22. برگزاری دوره­های آموزشی رایگان در زمینه گردشگری برای عموم شهروندان و بازاریان توسعه خدمات پذیرایی و اقامتی،
23. اجرای طرح ویژه ترافیکی برای گردشگران در پیرامون آثار تاریخی (خصوصاً مرکز شهر)، 24. بسط و گسترش زیرساخت­های ارتباطاتی برای تمایل به گردشگری ارائه آموزش­های لازم برای توسعه زیر­ساخت­ها.

 

 

 

منابع

اکبری، رضا. (1388). بررسی تاثیر تبلیغات بر جذب گردشگران­، (مطالعه موردی گردشگری بین­الملل شهراصفهان)، جغرفیا و توسعه. شماره 17، صص 147-145.

الوانی، سید مهدی؛ و پیروخت، معصومه. (1385). فرایند مدیریت جهانگردی. دفتر پژوهش­های فرهنگی. چاپ اول­.

ایزدی، مرتضی؛ و ایوبیان، علی. (1391). وضعیت گردشگری سلامت در ایران فرصت یا تهدید، مجله طب نظامی. دوره 14، شماره 2، ص 70.

بذرافشان، مرتضی؛ و ضرغام بروجنی، حمید. (1392). بررسی عوامل موثر بر اجرای خط­مشی­های گردشگری جمهوری اسلامی ایران، مجله برنامه­ریزی و توسعه گردشگری. شماره 9، صص 51-31.

ذالی بیگلو، محمد­حسین؛ حیدری، رحیم؛ و غریب خواجه، سعید. (1392). بررسی میزان احساس امنیت گردشگران در تبریز، فصلنامه دانش انتظامی آذربایجان­شرقی. سال سوم، شماره 2، صص 8-2.

راجی­، حسین. (1391)­. بررسی و مطالعه در خصوص توسعه زمینه­های جذب توریسم در راستای توسعه اقتصادی شهر رویان. دومین همایش ملی راهکارهای توسعه اقتصادی با محوریت برنامه­ریزی منطقه­ای. ص 3.

رسول­زاده، مریم؛ و حسن­نژاد، مریم. (1391). بررسی و اولویت­بندی روش­های تبلیغات موثر در جذب گردشگر در استان خراسان رضوی­، (مطالعه موردی شهر طرقبه)، فصلنامه مطالعات گردشگری. دوره اول، شماره اول، ص 1.

رکنی، لادن­؛ احمدپور، محمدباقر؛ و رضایی، مهدی. (1387). بررسی گردشگری سلامت­، (در جزیره کیش بر اساس نیاز سنجی درمانی کشورهای حاشیه خلیج فارس). ششمین همایش علمی فرهنگی گردشگری. صص 93-2.

روحانی، حسن­. (1388). درآمدی بر نظریه سرمایه فرهنگی، نشریه راهبرد. سال هجدهم، شماره 53، صص 8-6.

زند رضوی، سیامک؛ ضیایی، کیوان؛ و رحمانی، مریم. (1388). ظرفیت­های سرمایه اجتماعی برای برپایی اجتماعات محله­ای در شهر دوستدار کودک در بم، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی­. سال نهم، شماره 33، صفحه 104-81 .

ساعی­، علی؛ نائیجی، مختار؛ و رضایی، محمد. (1389). ارتباط بین تبلیغات و جذب گردشگری فرهنگی در ایران، (مطالعه موردی گردشگران خارجی فرهنگی اصفهان)، دانشنامه علوم اجتماعی­. دوره 1، شماره 4، صص 72-70.

شریفی، نوید­. (1391). بررسی رابطه بین رونق گردشگری و سرمایه اجتماعی در مناطق ساحلی دریای خزر، فصلنامه علمی  پژوهشی مطالعات مدیریت گردشگری­. سال هفتم، شماره 71­، صفحه 62.

شجاعی­زند، علیرضا. (1384). مدلی برای سنجش دین­داری، مجله جامعه­شناسی ایران. دوره ششم. شماره اول، صص 38-34.

صیدانی، سید اسکندر؛ هدایتی مقدمه، زهرا­. (1389). نقش امنیت در توسعه گردشگری، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی­. دانشگاه آزاد واحد شوشتر، سال چهارم، شماره هشتم، ص 102.

طیبی، سید کمیل؛ جباری­، امیر؛ و بابکی، رواله. (­1386)­. بررسی رابطه توسعه گردشگری و رشد اقتصادی ایران­، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی­، ویژه اقتصاد. سال هفتم­، شماره 26، ص 93.

عباسی، سمیرا. (1391). تحلیل اثر تبلیغات بر گردشگری و بررسی ابزار تبلیغات موثر بر جذب گردشگران، نشریه بازاریابی تبلیغات­. ص 2.

غفاری، رامین­. (1386). گردشگری و توسعه پایدار شهری­. دوره شانزدهم­، شماره 63، ص 20.

معتمدنژاد_­، کاظم­. (1386). وسایل ارتباط جمعی­. تهران­: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی­. چاپ ششم.

مک‌کوایل، دنیس. (1385). مخاطب‌شناسی. ترجمه: مهدی، منتظرالقائم. تهران: انتشارات دفتر مطالعات.

نویدنیا، منیژه. (1382). درآمدی بر امنیت اجتماعی، فصلنامه مطالعات راهبردی. سال ششم­، شماره 19، ص 65.

هزارجریبی، جعفر. (1390).احساس امنیت اجتماعی از منظر توسعه گردشگری،. مجله جغرافیا و برنامه­ریز­ی محیطی. شماره 22، ص 131.

 

---

1. کارشناسی ­ارشد جامعه­شناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز- ایران.

2. دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه تبریز- ایران (نویسنده مسئول).

 

^1. Hyml Gharb

^2. Rvznbrg

مراجع

اکبری، رضا. (1388). بررسی تاثیر تبلیغات بر جذب گردشگران­، (مطالعه موردی گردشگری بین­الملل شهراصفهان)، جغرفیا و توسعه. شماره 17، صص 147-145.

الوانی، سید مهدی؛ و پیروخت، معصومه. (1385). فرایند مدیریت جهانگردی. دفتر پژوهش­های فرهنگی. چاپ اول­.

ایزدی، مرتضی؛ و ایوبیان، علی. (1391). وضعیت گردشگری سلامت در ایران فرصت یا تهدید، مجله طب نظامی. دوره 14، شماره 2، ص 70.

بذرافشان، مرتضی؛ و ضرغام بروجنی، حمید. (1392). بررسی عوامل موثر بر اجرای خط­مشی­های گردشگری جمهوری اسلامی ایران، مجله برنامه­ریزی و توسعه گردشگری. شماره 9، صص 51-31.

ذالی بیگلو، محمد­حسین؛ حیدری، رحیم؛ و غریب خواجه، سعید. (1392). بررسی میزان احساس امنیت گردشگران در تبریز، فصلنامه دانش انتظامی آذربایجان­شرقی. سال سوم، شماره 2، صص 8-2.

راجی­، حسین. (1391)­. بررسی و مطالعه در خصوص توسعه زمینه­های جذب توریسم در راستای توسعه اقتصادی شهر رویان. دومین همایش ملی راهکارهای توسعه اقتصادی با محوریت برنامه­ریزی منطقه­ای. ص 3.

رسول­زاده، مریم؛ و حسن­نژاد، مریم. (1391). بررسی و اولویت­بندی روش­های تبلیغات موثر در جذب گردشگر در استان خراسان رضوی­، (مطالعه موردی شهر طرقبه)، فصلنامه مطالعات گردشگری. دوره اول، شماره اول، ص 1.

رکنی، لادن­؛ احمدپور، محمدباقر؛ و رضایی، مهدی. (1387). بررسی گردشگری سلامت­، (در جزیره کیش بر اساس نیاز سنجی درمانی کشورهای حاشیه خلیج فارس). ششمین همایش علمی فرهنگی گردشگری. صص 93-2.

روحانی، حسن­. (1388). درآمدی بر نظریه سرمایه فرهنگی، نشریه راهبرد. سال هجدهم، شماره 53، صص 8-6.

زند رضوی، سیامک؛ ضیایی، کیوان؛ و رحمانی، مریم. (1388). ظرفیت­های سرمایه اجتماعی برای برپایی اجتماعات محله­ای در شهر دوستدار کودک در بم، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی­. سال نهم، شماره 33، صفحه 104-81 .

ساعی­، علی؛ نائیجی، مختار؛ و رضایی، محمد. (1389). ارتباط بین تبلیغات و جذب گردشگری فرهنگی در ایران، (مطالعه موردی گردشگران خارجی فرهنگی اصفهان)، دانشنامه علوم اجتماعی­. دوره 1، شماره 4، صص 72-70.

شریفی، نوید­. (1391). بررسی رابطه بین رونق گردشگری و سرمایه اجتماعی در مناطق ساحلی دریای خزر، فصلنامه علمی  پژوهشی مطالعات مدیریت گردشگری­. سال هفتم، شماره 71­، صفحه 62.

شجاعی­زند، علیرضا. (1384). مدلی برای سنجش دین­داری، مجله جامعه­شناسی ایران. دوره ششم. شماره اول، صص 38-34.

صیدانی، سید اسکندر؛ هدایتی مقدمه، زهرا­. (1389). نقش امنیت در توسعه گردشگری، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی­. دانشگاه آزاد واحد شوشتر، سال چهارم، شماره هشتم، ص 102.

طیبی، سید کمیل؛ جباری­، امیر؛ و بابکی، رواله. (­1386)­. بررسی رابطه توسعه گردشگری و رشد اقتصادی ایران­، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی­، ویژه اقتصاد. سال هفتم­، شماره 26، ص 93.

عباسی، سمیرا. (1391). تحلیل اثر تبلیغات بر گردشگری و بررسی ابزار تبلیغات موثر بر جذب گردشگران، نشریه بازاریابی تبلیغات­. ص 2.

غفاری، رامین­. (1386). گردشگری و توسعه پایدار شهری­. دوره شانزدهم­، شماره 63، ص 20.

معتمدنژاد_­، کاظم­. (1386). وسایل ارتباط جمعی­. تهران­: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی­. چاپ ششم.

مک‌کوایل، دنیس. (1385). مخاطب‌شناسی. ترجمه: مهدی، منتظرالقائم. تهران: انتشارات دفتر مطالعات.

نویدنیا، منیژه. (1382). درآمدی بر امنیت اجتماعی، فصلنامه مطالعات راهبردی. سال ششم­، شماره 19، ص 65.

هزارجریبی، جعفر. (1390).احساس امنیت اجتماعی از منظر توسعه گردشگری،. مجله جغرافیا و برنامه­ریز­ی محیطی. شماره 22، ص 131.