اثربخشی آموزش گروهی ذهن‌آگاهی بر علائم آسیب‌‌شناختی روانی در زنان چاق

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

مقاله 8، دوره 19، شماره 3 - شماره پیاپی 73، آبان 1397، صفحه 101-112   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/jsrp.2018.544565

نویسندگان

اصغر کامران^{* 1}؛ مهرداد هوازاده²؛ کمال مقتدایی³؛ آسیه ابراهیمی⁴

¹عضو هیئت‌علمی گروه روانشناسی پیام نور اصفهان، اصفهان، ایران.

²کارشناس ارشد روانشناسی بالینی دانشگاه آزاد اسلامی خمینی شهر، اصفهان، ایران.

³دانشجو دکتری روانشناسی، مرکز تحقیقات روان‌تنی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران.

⁴کارشناس ارشد، گروه سنجش و اندازه‌گیری، دانشگاه علامه طباطبایی تهران، تهران، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش بررسی اثربخشی آموزش گروهی ذهن‌آگاهی بر علائم آسیب‌شناختی روانی در زنان مبتلا به چاقی بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی و با طرح پیش‌آزمون - پس‌آزمون- پیگیری بود. جامعة آماری شامل کلیه بیماران زن مبتلا به چاقی در شهر اصفهان در سال 1396 بود که به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و با چک‌لیست نشانه‌های اختلالات روانی (SCL-90، دراگوتیس، 1973) مورد ارزیابی قرار گرفتند که از بین آن‌ها 25 زن (13 زن در گروه آزمایش و 12 زن در گروه کنترل) به‌عنوان نمونه انتخاب شدند وبر روی گروه آزمایش هشت جلسه آموزش ذهن‌آگاهی انجام شد و گروه کنترل هیچ‌گونه مداخله‌ای دریافت نکرد. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که در ابعاد آسیب‌شناختی روانی اثر آموزش گروهی ذهن‌آگاهی بر اضطراب، وسواس و افسردگی در مرحله پس‌آزمون معنادار بود، ولی در مرحله پیگیری معنادار نبود. همچنین اثر آموزش گروهی ذهن‌آگاهی بر جسمانی‌سازی در دو مرحلة پیگیری و پس‌آزمون معنادار بود (05/0>p).

کلیدواژه‌ها

آموزش ذهن‌آگاهی؛ آسیب‌شناختی روانی؛ زنان چاق

مراجع

آزاد بخت، ل؛ میرمیران، پ؛ عزیزی، ف.(1382)، بررسی شیوع و عوامل مرتبط با چاقی در بزرگسالان تهرانی، مجلة غدد درون‌ریز و متابولیسم ایران، سال پنجم، ضمیمة شماره 4، صفحات 387-379.

چیمه، ن.(1382)، بررسی فراوانی نگرش‌های غیرطبیعی نسبت به خوردن و عوامل همبسته با آن  در دانش‌آموزان شهر ساری در سال 82-81،  مجلة علمی-پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، شماره 40، صفحات 78-70.

ویلیامز ریکا، ا؛ کرافت؛ ج. ا. (1393)، درمان ذهن‌آگاهی اعتیاد، راهنمای مقابله با برانگیزان رفتارهای اعتیادی: سوگ، استرس و خشم، رویکردی یکپارچه از ACT, CBT, DBT، ترجمه ربابه نوری و محمدعلی نوری، تهران، انتشارات آوای نور (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی:2009).

حمیدپور، ح. (1386)، بررسی و کارایی اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر هشیاری فراگیر در درمان و جلوگیری از عود و بازگشت افسرده خویی، مجلة پژوهش در سلامت روان‌شناختی، سال اول، ش 2، ص 36-25.

حناساب زاده اصفهانی، م؛ یکه‌یزدان‌دوست، ر؛ اصغرنژاد فرید، ع. ا؛ غرایی، ب. (1389)، شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر کدام یک از علائم شناختی، عاطفی و جسمانی افسردگی تأثیر بیشتری دارد؟، مجلة روانپزشکی و روانشناسی بالینی، ایران (اندیشه و رفتار) پاییز 1389; 16(3) (پیاپی 62) (همراه با چکیده مقالات دهمین همایش پیاپی سالیانه انجمن علمی روانپزشکی ایران)):288-289.

عطایی، نخعی، ا؛ قنبری هاشم‌آبادی، ب. ع؛ مدرس غروی، م. (1388)، مقایسه گروه درمانی مبتنی بر هوشیاری فراگیر توأم با آموزش مهارت‌های مطالعه در کاهش اضطراب امتحان و اضطراب صفت، مجلهروانشناسیبالینی، سال اول، ش 4، 30-21.

کاویانی، ح؛ جواهری،ف؛ بحیرایی، ه. (1384)، اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی(MBCT)  در کاهش افکار خودآیندمنفی، نگرش ناکارآمد، افسردگی و اضطراب: پیگیری 60 روزه، مجلة تازه‌های علوم شناختی، سال هفتم، ش 1، 59-49.

مدبرنیا، م؛ ایمانی، ع؛ میرصفای، ع؛ قناعی، م؛ صدیق، م؛ یوسفی، م. (1389)، اختلال اضطراب افسردگی در بیماران دچار سندرم روده تحریک‌پذیر، مجلة دانشگاه علوم پزشکی گیلان، دوره نوزدهم، شماره 75، 31-39.

Attia, E. Roberto, C.A. (2009). Should amenorrhea be a diagnostic criterion for  anorexia nervosa? International Journal of Eating Disorders. 42(7): 581-9.

 Barnhofer, T., Crane, C., Hargus, E., Amarasinghe, M., Winder, R., Williams, JM.G., (2009). Mindfulness-based cognitive therapy as a treatment for chronic depression: A preliminary study. Behaviour Research and Therapy. 47: 366–373.

Brown KW, Ryan RM. (2003).The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. JournalPers Soc Psycho. 2003; (84): 822-848.

Chisesa,, A. & Serretti, A. (2011). Mindefulness based cognitive therapy for psychiatric disordsr. A systemic review and meta- analysis. Psychiatric review, Congress on Prevention of non-Contagions Diseases. Tehran, Iran: 105, 187: 441-453.

Czaja, J., Rief, W., & Hilbert, Anja,. (2009). Emotion regulation and eating inchildren. International Journal of Eating Disorder,42(4), 356- 362.

Deragatis L (1973). SCL-90: Administration, Scoring and Procedures Manual for The Revised Version.Clinical psychometric Research: Baltimore MD.

Derogatis L. R., Rickels K., Rock A. F. (1976).The SCL-90 and the MMPI—A step in thevalidation of a new self-report scale. Br. J.Psychiatry, 128: 280–289.

Derogatis, L. R. (2000). Symptom Checklist-90-Revised. in Handbook of psychiatric measures.American Psychiatric Association, 81-84.

De zoysa, P. (2013). The Use of Mindfulness Practice in the Treatment of a Case of Obsessive Compulsive Disorder in Sri Lanka. J Reliy Health,(52): 299-306.

Di Marco ID, Klein DA, Clark VL, Wilson GT. (2009). The use of motivational interviewing techniques to enhance the efficacy of guided self-help behavioral weight loss treatment. Eat Behav; 10(2):134-6.

Garland, E. L., Schwarz, N. R., Kelly, A., Whitt, A. & Howard, M. O. (2012). Mindfulness-Oriented Recovery Enhancement for alcohol Dependence: Therapeutic Mechanisms and Intervention Acceptability. Jurnal of Social Work Practice in the Addictions. 12(3): 242-263.

Godfrin, K. A, & Van Heeringen, C. (2010). The effects of mindefulness-based cognitive therapy on recurrence of depressive episodes, mental health and quality of life: A randomize controlled study. 48 (8): 46-738.

Goldin, P.R., Gross, J.J., 2010. Effects of Mindfulness -Based Stress Reduction (MBSR) on Emotion Regulation in Social Anxiety Disorder. EmotionJournal. 10: 83-91.

Greeson, J.M. (2009). Mindefulness Research Update: 2008. Complement Health Pract Rev, 14(1), 10-18.

Hertenstein, E. Rose, N. Voderholzer, U. Heidenreich, T. H. Nissen, H.Thiel, N. Herbst, N. & Kulz, A. K. (2012). Mindfulness-compulsivedisorder- A qualitative study on patients experiences.BMC psychiatry,12: 185.

Hofmann, S.G., Sawyer, A.T,. With, A. A. & Oh, D. (2010). The effect of mindefulness-based therapy on anxiety and depression: A meta-analytic, Jurnal of consulting and clinical psychology. 78(2): 169-183.

HsuT S.H., Collins, s.E, & Marlatt, G.A. (2013). Examining psychometric properties of distress tolerance and its moderation of midefulness-based relapseprevention effects on alcohol and other drug use outcomes. Addict Behav, 38(3), 1852-8.

Human, F., Mehrabi Zade Honarmand, M., Khajeddin N, Zargar Y. (2013). The Effects of Cognitive Behavior Group Therapy on Bing Eating Disorder and in Women Ahvaz Overeating Anonymous,

Jundishapur Scientific Medical Journal. 10 (4), 417-425.

Janowski. K., Lucjan, P. (2010). Worry and mindfulness: the role in anxiety and depressive symptoms. European psychiatry (Abstracts of the 20^th European Congress of Psychiatry). 27(Supplement 1), P-133: Pages 1.

Kabat-Zinn, J. (2003). Mindefulness-based interventions in context: Past, Personal,and Future. Clinical Psycology: Science and Practice, 10, 144-156.

Kabat-Zinn, J. (1990). Full catastrophe living using the wisdom of your body and mind to face stress, pain, and illness, new York: Dell publishing .

Kabat-Zinn J. (1995). Wherever you go, there you are: Mindfulness meditation in everyday life: Hyperion.

Kabat-Zinn, J. (2005). Coming to our sense: Healing ourselves and the world through mindfulness. New York: hyperion.

Kocovski, N.L., Fleming, J.E., Rector, N.A., 2009. Mindfulness and Acceptance-Based Group Therapy for Social Anxiety Disorder: An Open Trial. Cognitive and Behavioral Practice. 16:276–289.

Lackner, J.M., Loucoad, M., Mertz, H.R., Wack, D.S., Katz, L.A. Krasner, S.S., Firth, R., Mahl, T.C., Lockwood, A.H. (2006). Cognitive therapy for irritable bowel syndrome is associated with reduced limbic activity, GI symptoms, and anxiety. Bahavior Research Therapy. 44(5): 621-38.

McCarney, R. W., Schulz, J. & Grey, A. R. (2012).  Effectiveness of mindfulness-based therapies in reducing symptoms of depression: A meta-analysis. European Journal of Psychothrapy & Counselling. 14(3): 279-299.

Michalak, J., Burg, J., & Heidenreich, T. (2012). Don’t Forget Your Body: Mindefulness, Embodiment, and the Treatment of Depression. Mindfulness. 3(3): 190-199.

Murohy, C., & Mackillop, J. (2012). Living in the here and now: interrelationship between impulsivity, mindefulness and alcohol misuse. Psychopharmacology. 21992): 527-536.

OConnell, O. (2009). Introducing Mindfulness as an Adjunct Treatment in an Established. The Humanistic Psychologist. 37(2): 178-191.

Olsen, L. R., Mortensen, E.L., Bech, P. (2004).The SCL-90 and SCL-90Rversions validated byitem response models in a Danish communitysample .Acta Psychiatr Scand; 110: 225–229.

Potek, R. (2012). Mindefulneaa as a school-based prevention program znd its effect on adolescent stress, anxiety and emotion regulation Ph.D., NEW YORK UNIVERSITY, 184 pages; 3493866.

Robinson T. N. (2001). Television viewing & childhood obesity, ped. Clin North AM; 48:1017-23.

Schwartz, J. (2004). The four steps. Los Angeles: Westwood institute foranxiety disorders. [online]. Available from: http: // hope4ocd. Com /foursteps. Php.

Segal, Z., Williams, J. and Teasdale, J., 2002. Mindfulness-Based Cognitive Therapy for Depression. New York: Guilford.

Sidik, S.M., Rampal, L. (2009). Thr prevalence and factors associated with obesity among adultwomen in selanger, Malaysia. Asia Pacific Family Medicin. 8:2-12.

Sim LA, McAlpine DE, Grothe KB, Himes SM, Cockerill RG, Clark MM. (2010). Identification and treatment of eating disorders in the primary care setting. Mayo Clinic Proceedings. 85(8): 746-51.

Simonds, E. C., Handel, R.W., Archer, R.P. (2008). Incremental Validity of the MinnesotaMultiphasic Personality Inventory–2 and SymptomChecklist–90–Revised With Mental HealthInpatients, Assessment, 89(1): 78-86.

Smith, B. W., Oritz, J. A., Steffen, L. E., Tooley, E.M., Wiggins, K. T., & er al. (2011). Mindefulness is associatedwith fewer PTSD symptoms. Depressive symptoms, physical symptoms and alcohol problems in urban firefighters. Jurnal of Consulting and Clinical Psychology. 79(5): 613-617.

Spielmans, B., Vogele, C., Bracht, S., & Hilbert, A. (2013). Psychological responses to body shape exposure in patients with bulimia nervosa. Behaviour Research and Therapy. 41, 573- 586.

Willett, W. Stampfer, M. J., Bain, C., Lipnick, R., Speizer, F. E., Rosner, B., et al. (1983). Cigarette smoking, relative weight,  and menopause. Am J Epidemiol: 117:651-8.

Windmaier, E.P., Raff, H. (2006). Vanders human physiology 10 ed. St. Louis, Mosby.

Zoccali R, Bruno A, Muscatello MR, Micò U, Corica F, Meduri M. Defense mechanisms in a sample of non-psychiatric obese subjects. Eat Behav 2008;9(1):120-3.