تحلیل الگوهای کنش فعالان حزبی در ایران (موردمطالعه احزاب دهه 60 تا 90)

تغییرات اجتماعی - فرهنگی

مقاله 5، دوره 14، شماره 4 - شماره پیاپی 55، اسفند 1396، صفحه 78-106   

نوع مقاله: مقاله مروری

نویسندگان

مردان حیدری^{* 1}؛ ابوالفضل دلاوری²؛ فرح ترکمان³

¹دانشجوی دکترای جامعه شناسی سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

²استادیار دانشکده علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

³استادیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

چکیده

حزب یکی از مهم‌ترین شاخص‌های توسعه سیاسی و عاملی جهت ثبات و مشارکت سیاسی است. تاریخچه تحزب در جامعه ایرانی، به عصر مشروطه بازمی‌گردد. تأسیس‌ها، انشقاق‌ها و انحلال های پی‌درپی احزاب از مشروطیت تا به امروز، حکایت از وجود مسائل عدیده، پیش روی این پدیده اجتماعی دارد. بیشتر مطالعات موجود در زمینه ی احزاب سیاسی بر عوامل ساختاری و کلان اجتماعی، نظیر ویژگی‌های دولت، مناسبات قدرت و فرهنگ سیاسی تمرکز داشته‌اند و کنش فعالان حزبی کمتر موردبررسی و تحلیل قرارگرفته است. بررسی الگوهای کنش فعالان حزبی در دهه‌های 60 تا 90 خورشیدی، می‌تواند به فهم بهتر ما از آسیب‌های پیش روی این پدیده اجتماعی کمک کند. در این تحقیق با رویکردی متأثر از نظریه کنش ماکس وبر، متون مرتبط با تأثیرگذارترین احزاب در دهه‌های موردنظر بررسی شد. یافته‌های تحقیق نشان می دهد که الگوی کنش فعالان حزبی بیش از آنکه عقلانی (به‌عنوان لازمه فعالیت و تحکیم احزاب) باشد احساسی و سنتی بوده، بنابراین پدیده تحزب دچار چالش‌های اساسی است. دلیل وجود چنین چالش‌هایی، پیش روی کنش فعالان حزبی، موضوعی است که خود تحقیقات مجزایی را می‌طلبد.

کلیدواژه‌ها

دموکراسی؛ ماکس وبر؛ الگوی کنش؛ تحزب؛ فعالان حزبی

مراجع