بررسی اثر عصاره آبی میوه سماقRhus coriaria برکاهش اضطراب و درد در موش سوری

مجله پلاسما و نشانگرهای زیستی

مقاله 4، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 44، دی 1397، صفحه 35-45   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

آزاده صنعی؛ شادی حاج رسولی ها^* ؛ مهسا هادی پور جهرمی؛ شبنم موثقی؛ نادیا زهرا شریفی

مرکز تحقیقات فارماکولوژی گیاهان دارویی، علوم پزشکی تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

زمینه و هدف: این تحقیق با هدف بررسی تاثیر عصاره آبی میوه سماق بر روی میزان اضطراب در موش سوری انجام شده است. به علت خواص زیادی که برای سماق ذکر شده از این گیاه استفاده گردید و تست هایOTF  و ماز به علاوه ای مرتفع اثرضد درد و ضد اضطرابی این گیاه را اثبات کرد.
روش کار: خوشه های سماق از دو منطقه زیر کشت در ایران؛ غرب(باغات تبریز) و شرق(باغات خراسان رضوی) خریداری و جهت تزریق غلظت های مختلف عصاره میوه سماق، 58 سر موش سوری نر استفاده گردید که 50 سر از آن ها در 5 گروه 10 تایی قرار داده و یک گروه به عنوان گروه کنترل در نظر گرفته شد که تنها آب و غذا دریافت کردند. گروه­های 2، 3 و 4 به ترتیب دوزهای 50، 100 و 200میلی گرم بر کیلوگرم عصاره را دریافت کرده و به گروه آخر بوسپیرون به عنوان داروی ضد اضطراب غیر خواب آور تزریق گردید. سپس تست های OFT و ماز به علاوه ای مرتفع انجام شد. هم چنین اثر ضد درد چهار دوز25، 50، 100، 200میلی گرم بر کیلوگرم از عصاره با آزمون فرمالین در فواصل زمانی معین پس از تزریق بررسی گردید.
یافته­ها: داده ها نشان دهنده اختلاف آماری معنا داری بین عصاره سماق در تمامی دوزها و بوسپیرون در مقایسه با گروه کنترل می باشد(05/0 p<). همچنین زمان سپری شده در بازوی باز در تزریق با بوسپیرون در مقایسه با گروه کنترل اختلاف معناداری را نشان می دهد(01/0 p<). از طرفی دوزهای 50 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم عصاره نسبت به گروه کنترل اختلاف معناداری را نشان می­دهد(05/0 p<). در حالی که دوز 200 میلی گرم بر کیلوگرم عصاره در مقایسه با دوزهای دیگر اثر بخشی کمتری دارد.
نتیجه گیری: یافته های این مطالعه نشان می دهد موش های دریافت کننده عصاره میوه سماق با دوزهای 50 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم مدت زمان بیشتری را نسبت به گروه کنترل در بازوی باز سپری کردند، به عبارت دیگر جستجوی بیشتری را در داخل بازوی باز ماز به علاوه ای مرتفع داشتند که این شاخص مربوط به خاصیت ضد اضطرابی سماق می باشد. نیز تزریق عصاره میوه سماق دارای اثر ضد دردی قوی بوده است.

کلیدواژه‌ها

سماق؛ اضطراب؛ درد؛ موش سوری؛ بوسپیرون

اصل مقاله

مقدمه

 

اضطراب طبیعی یک پاسخ سازشی هیجانی به محرک تنش زای متعدد فیزیولوژیکی، روانی و اجتماعی می­باشد(13، 12). اضطراب پاتولوژیک نیز شایع ترین اختلالات روحی و روانی است که باعث اختلال در زندگی بیمار و رنج آن می­شود(16). به همین دلیل داروهای آرام بخش و ضد اضطراب یکی از اقلام پر مصرف داروها به حساب می­آیند. بیماری­های عصبی در زمره شناخته­شده­ترین بیماری­هایی هستند که همواره گریبان­گیر انسان بوده و تلاش­های زیادی جهت شناخت عوامل ایجاد کننده، درمان و کنترل آن ها صورت گرفته است. از جمله آن ها اضطراب، فوبیا(ترس) و افسردگی می­باشند که شایع­ترین بیماری­های روانی عاطفی هستند که توسط استرس در انسان ایجاد می­شوند. استرس عبارت است از یک احساس ناراحت کننده و مبهم ترس، وحشت یا خطر با منشا ناشناخته که بر فرد مستولی می­گردد و با علایمی نظیر فشردگی قفسه سینه، تنگی نفس، تپش قلب، تعریق، سرگیجه، آشفتگی روانی، اشکال در تمرکز حواس و مشکل در حافظه همراه است(21،14). سماق از نظر طب سنتی سرد و خشک بوده و خاصیت ضدمیکروبی و آنتی­اکسیدانی دارد. برای بیماران دیابتی مفید است زیرا یکی از عوامل به وجود آمدن عوارض مختلف در دیابتی­ها ترکیب شدن گلوکز با پروتئین­های حیاتی بدن است که به تغییر ساختار شیمیایی و عملکرد این پروتئین­ها می­انجامد. مطالعات نشان می­دهد که سماق تا 81 درصداز بروز این فرآیند جلوگیری می­کند. برای دندان درد و جوش های چرکی دهان مفید بوده و اشتها را تحریک می­کند. باعث کاهش فشار خون و کلسترول خون می شود و به علت داشتن تانن فراوان قابض و پاک کننده معده بوده، در درمان بیماری­های روماتیسمی و نقرس موثر و برای بر طرف کردن تهوع مفید بوده و تقویت کننده دستگاه گوارش است. در قدیم برگ درخت سماق را دم کرده و برای سیاه کردن مو از آن استفاده می کردند. ضمناً برای درمان سوزاک و سل به کار می رفته است(4). طعم گس اسیدی سماق بیشتر مربوط به اسیدهای ارگانیک(مالیک، سیتریک و تاتاریک اسید به علاوه مقداری سوکسینیک، مالئیک، فوماریک و آسکوربیک اسید) می باشد. در تمام قسمت های گیاه تانن وجود دارد که در ریشه و پوست بیشترین مقدار یافت می شود. شصت و سه ترکیب در روغن پوست، شصت و سه ترکیب در روغن برگ، هشتاد و پنج ترکیب در روغن میوه مشخص شده است. رنگ قرمز آن مربوط به رنگدانه آنتوسیانین است. هم چنین میوه حاوی 15 درصد روغن چرب می باشد. در یونان باستان از چوب سماق برای رنگ آمیزی پارچه­های پشمی استفاده می شده است. در کشور ایتالیا از این گیاه برای رنگ دادن به چرم استفاده می کردند. در برخی از کشورها از سماق نوشیدنی ای تهیه می کنند که برای تسکین درد معده و اختلالات گوارشی موثر است(4). از ماقبل تاریخ گیاهان به عنوان دارو مورد استفاده قرار می­گرفتند(20). در ابتدا انسان با خواص خوراکی گیاهان آشنا شد اما بعدها متوجه گردید بعضی از گیاهان علاوه بر مصرف خوراکی خواص دارویی نیز دارند(26). با روشن شدن عوارض جانبی و آثار زیان بار داروهای شیمیایی، مسئله بازگشت به استفاده از داروهای گیاهی و طبیعی مورد توجه واقع شد. هم چنین به جای استفاده از یک ماده خالص جدا شده از گیاه استفاده از عصاره های گیاه مد نظر قرار گرفته شد(7). اضطراب یکی از شایع­ترین و مهم­ترین انواع اختلالات روانی محسوب می شود که موجب کاهش کیفیت زندگی افراد می شود، به طوری که سازمان جهانی بهداشت، اضطراب را در راس اختلالات روانی با آمار 400 میلیون نفر مبتلا در جهان تخمین می زند. میزان شیوع اضطراب بر اساس مطالعات انجام شده در ایران از 9/11 تا 2/30 درصد متغیر است و لذا درمان آن از اهمیت به سزایی برخوردار می باشد. استفاده از ترکیبات گیاهی جهت درمان طیف وسیعی از بیماری ها و اختلالات جسمی و روانی از دیرباز مورد توجه پزشکان بوده و در مطالعات گوناگونی اثر بخشی ترکیبات گیاهی در اضطراب به اثبات رسیده است. سماق به عنوان یک ادویه اشتها آور است که قرن­ها مورد استفاده قرار می گیرد. طیف وسیعی از ترکیبات فیتوشیمیایی با خاصیت تغذیه ای و دارویی مانند تانن، فلاونوئید، آنتوسیانین، اسیدهای ارگانیک، فلاون، پروتئین، فیبر، روغن­های فرار، نیترات و نیتریت از سماق به دست آمده است. هم چنین این گیاه مواد معدنی سودمندی برای اختلالات رفتاری مختلف و مشارکت در پروسه­های زیستی متفاوت دارد. در طب سنتی این گیاه برای اسهال، استفراغ، التیام زخم، هموروئید، خونریزی، هموپاتی، گلودرد، گزش حیوانات، چشم درد، بیماری­های کبدی و غیره استفاده می شود. متخصصان طب سنتی برای این گیاه خواص ضد میکروبی، سقط جنین و درمان مشکلات معده را در نظر گرفتند(24). مدیریت صحیح درد به عنوان یک شاخص اصلی تضمین کننده کیفیت سماق می باشد(23). داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مثل آسپیرین که به طور گسترده ای برای درمان درد استفاده می شوند، اغلب مشکلات گوارشی ایجاد می کنند. همین عوارض موجب افزایش استفاده از داروهای گیاهی گردید(17). مطالعات،  نقش سیستم­های نوروشیمیایی وسیعی را در پدیده اضطراب نشان داده اند اما سیستم گاباارژیک و گیرنده گابا A از مهم ترین سیستم های درگیر در اضطراب به شمار می آید لازم به ذکر است بنزودیازپین ها و باربیتورات ها از داروهای ضد اضطراب می باشند(25). اما با توجه به اثرات مضر این داروهای شیمیایی تلاش برای یافتن داروهای تسکین دهنده و ضد اضطراب کم ضرر ترآغاز شده و در این راستا تولید داروهایی با منشا گیاهی افزایش یافته است، لذا اقبال عمومی به استفاده از داروهای گیاهی در این زمینه در حال افزایش می باشد. اما این امر مستلزم اثبات موثر بودن این داروها است. از آن جا که اکثر داروها موجب وابستگی فیزیکی می­شوند و از نظر روانی ایجاد اعتیاد می­کنند(22). هم چنین به علت میل روز افزون مردم به سوی گیاهان دارویی در این مطالعه اثر ضد اضطرابی سماق بررسی شده است. استفاده از گیاهان دارویی برای درمان بیماری ها قرن­ها سابقه دارد. امروزه با این که بخش عظیمی از داروهای مصرفی شیمیایی هستند اما تخمین زده شده که دست کم یک سوم کلیه فرآورده های دارویی منشا گیاهی دارند(15).

مواد و روش ها

خوشه های سماق از دو منطقه زیر کشت در ایران، غرب(باغات تبریز) و شرق(باغات خراسان رضوی) خریداری گردید.  نمونه­ها در کیسه نایلونی قرار داده شد و به آزمایشگاه منتقل و پس از عصاره گیری مورد استفاده قرار گرفت. جهت عصاره گیری، میوه سماق از شاخه جدا گردیده و در سایه در دمای 30 درجه سانتی گراد خشک شده سپس توسط آسیاب مکانیکی به پودر تبدیل شده است. 25 گرم از آن به 250 سی سی حلال اضافه و سه روز مرحله خیساندن و صاف کردن آن انجام شد. در ادامه حلال عصاره به دست آمده در زیر هود تبخیر و در مرحله بعد وزن خشک آن محاسبه گردید، سپس با اضافه کردن سرم فیزیولوژیک به وزن مشخصی از عصاره، غلظت های 25، 50، 100 و 200 میلی­گرم بر کیلوگرم تهیه شد(1). غلظت های مورد مطالعه بر اساس مقالات مشابه قبلی در زمینه اضطراب انتخاب شده است(18). جهت تزریق عصاره و دارو از 58 سر موش سوری نر استفاده شد. 50 سر از موش­ها، در 5 گروه 10 تایی قرار گرفتند و تزریق یک سی سی در 5 روز متوالی و هر روز در یک ساعت مشخص(10 تا 12 ظهر) به صورت درون صفاقی انجام گردید و در روز پنجم نیم ساعت بعد از تزریق تست­ها انجام شد. از داروی بوسپیرون 10 میلی­گرم بر کیلوگرم در 5روز متوالی به صورت تزریق درون صفاقی به عنوان داروی ضد اضطراب غیر خواب آور به عنوان کنترل مثبت در یک گروه از حیوانات استفاده گردید. هم چنین جهت انجام تست به کمک دستگاه ماز به علاوه ای مرتفع، هر موش به مدت 5 دقیقه در روی دستگاه قرار گرفت و توسط دوربین حرکات موش ثبت گردید. با بررسی و ثبت زمان سپری شده و تعداد ورود به بازوهای باز و بسته و درصد زمان ماندگاری در هر بازو تعیین شد. در آزمون جعبه باز، موش­های هر گروه جداگانه روی صفحه جعبه باز به مدت 6 دقیقه قرار داده شدند که بعد از گذشت یک دقیقه که موش ها با محیط سازگار و به مدت 5 دقیقه تعداد خطوط عبوری حیوان ثبت گردید. سپس کلیه نتایج در اکسل ثبت شده و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. مقایسه میانگین­های امتیازات با نرم­افزار Orgin6 انجام پذیرفت و با 05/0 p< اختلاف معناداری از نظر آماری با آزمون های Anova one-wayو T-test Studentدر نظر گرفته شد. هم چنین عصاره میوه سماق با مقادیر غلظت مختلف 25، 50، 100، 200 میلی گرم برکیلوگرم با حجم 1 سی سی به شکل درون صفاقی به 8 سر موش سوری تزریق و برای اثر ضد درد با تزریق فرمالین به پوست پنجه پای حیوان در مدت 60 دقیقه رفتارهای القائی درد از حیوان اندازه گیری و ثبت شد.(جدول 1).

نتایج

نمودار 1 نشان می دهد اختلاف آماری معنا داری بین عصاره میوه سماق در تمامی دوزها و بوسپیرون در مقایسه با گروه کنترل وجود دارد(05/0 p<) و نشان دهنده افزایش عبور از خطوط کنترل در تمامی دوزهای سماق و بوسپیرون می باشد. در نمودار 2 زمان سپری شده در بازوی باز تزریق با بوسپیرون اختلاف معناداری در مقایسه با گروه کنترل دارد(01/0 p<) از طرفی دوزهای 50 و 100 میلی­گرم بر کیلوگرم عصاره نیز نسبت به گروه کنترل اختلاف معناداری را نشان می دهند(05/0 p<) این در حالی است که دوز 200 میلی گرم بر کیلوگرم عصاره در مقایسه با دوزهای دیگر اثر بخشی کمتری دارد. نمودار 3 نشان­دهنده اختلاف معنادارعبور از بازوهای باز در تزریق با بوسپیرون در مقایسه با گروه کنترل می­باشد(01/0 p<) که در آن دوزهای 50 و 100 میلی­گرم بر کیلوگرم عصاره نسبت به گروه کنترل اختلاف معناداری را نشان می­دهد(05/0 p<)، در حالی که دوز 200 میلی گرم بر کیلوگرم عصاره در مقایسه با دوزهای دیگر اثر بخشی کمتری دارد. نتایج حاصل از اثر ضد درد با آزمایش فرمالین در نمودار 4 نشان­گر آن است که تزریق عصاره های میوه سماق با مقادیر مختلف 25 دقیقه قبل از تزریق فرمالین به طور معنی دار باعث ایجاد اثر ضد دردشده است)01/0)(p<تزریق عصاره میوه سماق به مقدار100 میلیگرم بر کیلوگرم، 30 دقیقه قبل از تزریق فرمالین نیز به طور معنی دار باعث اثر ضددرد شده است)05/0(p<، ولی این اثر ضد درد در مقایسه با زمانی که عصاره 25دقیقه قبل از فرمالین تزریق شود، کمتر است.

 

 

جدول1-تقسیم بندی گروه های مورد آزمون مربوط به روش کار

نام گروه	توضیح
گروه کنترل (گروه 1)	تنها آب و غذا دریافت کردند
گروه­های دریافت کننده عصاره سماق (گروه­های 2، 3 و 4)	به ترتیب در سه دوز 50، 100 و 200 میلی­گرم بر کیلوگرم در 5 روز متوالی بصورت تزریق درون صفاقی
گروه دریافت­کننده­ بوسپیرون (گروه 5)	10 میلی­گرم بر کیلوگرم بوسپیرون در 5 روز متوالی به صورت تزریق درون صفاقی
آزمون فرمالین	به ترتیب در چهار دوز 25، 50، 100 و 200 میلی­گرم بر کیلوگرم تا 60 دقیقه قبل از آزمون بصورت تزریق زیرپوستی

 

 

 

 

 

 

 

جدول2- اثر زمان غلظت‌های مختلف یوجینول(میلی­گرم/لیتر) در مراحل مختلف بازگشت از بیهوشی(ریکاوری) ماهیان انگشت قد کلمه خزری(caspicusRutilus)

 

مراحل ریکاوری	تیمار1  (ppm10)	تیمار2  (ppm20)	تیمار3  (ppm40)	تیمار4  (ppm80(	تیمار5  (ppm100)
مرحله 1 ثانیه	b97/13±90/44	b 20/8±40/46	a 15/22±33/88	a 15/27±102	a 50/27±107
مرحله2 ثانیه	c84/25±30/76	ab60/27±20/90	ab01/36±120	a10/21±141	a25/21±142
مرحله3 ثانیه	b76/23±90/99	b62/36±109	a27/36±162	a19/27±168	a30/31±179
مرحله4 ثانیه	b82/22±121	b30/50±150	a96/32±211	a79/40±228	a58/29±232
مرحله 5 ثانیه	c68/82±225	bc50/58±236	bc98/37±275	ab87/42±291	a90/60±333

وجود حروف غیرمشابه در هر ردیف نشان‌دهنده معنی‌دار بودن اختلافات در پارامترهای مذکور می‌باشد(05/0>P). داده‌ها به‌صورت میانگین±انحراف معیار می‌باشد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ن

 

 

 

 

 

نمودار1- مقایسه تعداد عبور از خطوط کنترل گروه تزریق شده با بوسپیرون و عصاره های 100،50 و 200 میلی گرم بر کیلوگرم سماق در آزمون OFT

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نمودار2- مقایسه درصد زمان سپری شده در بازوهای باز گروه کنترل و گروه تزریق شده با بوسپیرون و عصاره های50، 100 و 200 میلی گرم بر کیلوگرم سماق در آزمون ماز به علاوه ای مرتفع

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نمودار3-مقایسه درصد تعداد عبور از بازوهای باز گروه کنترل وگروه تزریق شده با بوسپیرن و عصاره های50، 100 و 200 میلی گرم بر کیلوگرم سماق در آزمون ماز به علاوه ای مرتفع

 

نمودار4-مقایسه غلظت های مختلف عصاره های25، 50، 100 و 200 میلی گرم بر کیلوگرم میوه سماق و گروه کنترل بر روی درد در آزمون فرمالین

 

بحث ونتیجه گیری

 

 

در آزمون جعبه باز در دوزهای به کار رفته افزایش نسبی و محسوس تعداد عبور از خطوط دیده شده است. درصد زمان سپری شده در بازوهای باز و تعداد ورود به بازوهای باز در گروه درمان شده با همه دوزها مخصوصاً دوز 50 افزایش معناداری را نشان داده است. یافته های به دست آمده از تحقیق حاضر نشان دهنده اثرات ضد اضطرابی عصاره گیاه سماق بر روی موش در تست جعبه باز و ماز به علاوه ای مرتفع می باشد. لازم به ذکر است که این اثرات تقریباً به صورت وابسته به دوز می­باشند. مطالعات زرین­دست و همکاران نشان دهنده اثرات ضد اضطرابی گیرنده های GABA در رت در تست  ماز به علاوه ای مرتفع است(26). علاوه بر آن تعدادی از تحقیقات کلینیکی نشان داده­اند که سروتونین و فعال کردن گیرنده آن 5HT1A رفتارهای ضد اضطرابی را القا می­کنند(11). عصاره هیدرو الکلی برگ سماق دارای خواص ضد درد است و دلیل آن به علت مهار سنتز پروستاگلاندین و مهار سیستم عصبی مرکزی و محیطی می باشد به طوری که این عصاره به صورت بالقوه می­تواند برای کنترل بیماری های دردناک استفاده شود(19). در طول سال ها دانشمندان استفاده های سنتی از سماق را تائید کردند که برای بیماری های مختلف به صورت طبیعی کاربرد دارد. از دیدگاه دارویی سماق دارای خواص ضد باکتریایی، هپاتو استروئیدی، ضد قارچی، آنتی اکسیدانی، ضد افسردگی، ضد ایسکمی، هیپوگلیسمی، مهار کننده گزانتین اکسیداز، حفاظت از DNA می باشد(24). با توجه به عوارض داروهای شیمیایی در سال های اخیر مطالعات زیادی در ارتباط با تاثیر عصاره گیاهان بر روی اضطراب با دوزهای مختلف صورت گرفته است. به عنوان مثال وفایی و همکاران در سال 1390 اثر ضد اضطرابی عصاره آبی میوه گیاه فلوس را با دوزهای 250 و 500 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن موش سوری در کاهش اضطراب بیان کردند(10). نتیجه تحقیقات رضایی و همکاران در سال 1389 بر روی عصاره گیاه سنبل الطیب نشان داد که دوز 200 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن حیوان در مقایسه با داروی دیازپام اثر ضد اضطرابی دارد(2). میلاد گرجی و همکاران در سال 1389 بیان کردند که عصاره برگ اسفناج در دوزهای بالاتر اثر ضد اضطرابی بهتری دارد(9). تحقیقات مدرسی و همکاران در سال 1394 نشان داد که دوز 200 میلی گرم بر کیلوگرم عصاره هیدرو الکلی بادرنجبویه می تواند به عنوان جایگزین مناسبی برای دیازپام در کاهش واکنش های اضطرابی باشد(6). شاهین فر و همکاران در سال 1396 مطالعات وسیعی در زمینه تاثیر گیاهان دارویی بر اضطراب انجام دادند. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که در طب سنتی گیاهان زیادی با خاصیت ضد اضطرابی نام برده شده است. به عنوان مثال گیاهان سنبل الطیب، اسطوخودوس، خارمریم، فلوس، گل سرخ، زیرفون، علف چای، رازیانه، بابونه، اسفناج، بهار نارنج دارای اثرات ضد اضطرابی می باشند اما از آن جائی که بر روی همه گیاهان مطالعات کافی صورت نگرفته نمی توان با قاطعیت در مورد آن ها اظهار نظر نمود(3). اثرات ضد التهابی و ضد دردی عصاره هیدروالکلی گیاه بابونه در موش سوری نر توسط محب علی و همکاران در سال 1392 بررسی گردید. این تحقیق روی 144سر موش سوری نر انجام شد حیوانات به طور تصادفی به 6 گروه هشت تایی شامل دو گوه شاهد( دریافت کننده سالین نرمال) گروه کنترل مثبت(دریافت کننده دگزامتازون با دوزهای 15 میلی گرم بر کیلوگرم یا مورفین با دوز 10 میلی گرم برکیلوگرم) و چهار گروه در یافت کننده دوزهای 1000، 800، 600، 500 میلی گرم بر کیلوگرم عصاره هیدرو الکلی بابونه تقسیم شدند التهاب به وسیله تزریق زیر جلدی فرمالین به کف پا، تزریق گزیلن به گوش و درد به وسیله تزریق داخل صفاقی اسید استیک ایجاد گردید. نتایج نشان داد عصاره هیدروالکلی بابونه باعث کاهش التهاب ناشی از گزیلن و فرمالین به ویژه در دوزهای 1000 و 800 میلی گرم بر کیلوگرم در مقایسه با گروه های کنترل و شاهد مثبت گردید. هم چنین عصاره هیدرو الکلی گیاه بابونه در تمامی دوزها به ویژه دوز 1000 میلی گرم بر کیلوگرم باعث کاهش درد ناشی از تزریق اسید استیک 7/0% در مقایسه با گروه شاهد می شود(5). تحقیق انجام شده توسط مقدم و همکاران در سال 1395 به منظور بررسی اثر عصاره هیدروالکلی مرزه تابستانی بر اضطراب و افسردگی در رت های نر ویستار مواجه شده با بی­حرکتی مزمن انجام گرفت. نتایج حاصل شده نشان داد که عصاره هیدرو الکلی مرزه اثر ضد اضطرابی دارد و در دوز 400 میلی گرم بر کیلوگرم موجب کاهش افسردگی در موش های صحرایی می شود(8). یافته های این مطالعه نشان می دهد موش های دریافت کننده عصاره میوه سماق با دوزهای 50 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم مدت زمان بیشتری را نسبت به گروه کنترل در بازوی باز سپری کردند به عبارت دیگر جستجوی بیشتری را در داخل بازوی باز ماز به علاوه ای مرتفع داشتند که این شاخص مربوط به خاصیت ضد اضطرابی سماق می باشد. هم چنین تزریق عصاره میوه سماق دارای اثر ضد دردی قوی بوده است.

تشکر و قدردانی

در پایان از معاونت پژوهشی و فن آوری دانشگاه علوم پزشکی آزاد تهران به جهت پشیبانی مالی سپاس­گزاری و قدردانی می گردد.

مراجع

منابع

1-بهزادی راد، آ.، صالحی سیرجانی، م.، مدنی، م. 1394. بررسی اثر مهاری عصاره آبی و الکلی گیاه سماق بر روی کاندیدا آلبیکنس در شرایط آزمایشگاهی. فصلنامه علمی پژوهشی طب مکمل. شماره 1. صفحات 1122-1105.

2-رضایی، ع.، پاشازاده، م.، احمدی زاده، چ.، جعفری، ب.، جلیل زاده هدایتی، م. 1389. مطالعه اثرات تسکینی و ضد اضطرابی عصاره سنبل الطیب Nardostachys jatamansi در مقایسه با دیازپام در موش صحرایی. گیاهان دارویی. شماره 36. صفحات 174-169.

3-شاهین فر، ج.، زراعتی، ح.، نسیمی، ف.، شجاعی، س. 1396. بررسی تاثیر گیاهان دارویی بر اضطراب. مجله طب سنتی اسلام و ایران. سال هشتم. شماره 1. صفحات 222-209.

4-عماد، م.، غیبی، ف.، رسولی، س.م.، خان جان زاده، ر.، محمدی جوزانی، س. 1391. مجموعه گیاه دارویی - صنعتی سماق. انتشارات پونه. تهران. صفحات 40-5.

5-محب علی، ش.، نصری، س.، اصغری، س.، کریمی دهبدی، ف.، حیدری زاد، م.، کردستانی، ف. 1392. بررسی اثرات ضد التهابی و ضد دردی عصاره الکلی بابونه در موش سوری نر. فصلنامه علمی پژوهشی طب مکمل. شماره2. صفحات 461-451.

6-مدرسی، م.، بصراوی، م.، سجادیان، ا. 1394. تاثیر مقایسه­ای عصاره هیدروالکلی گیاه بادرنجبویه و دیازپام بر تعدیل اضطراب در موش کوچک آزمایشگاهی. ارمغان دانش. دانشگاه علوم پزشکی یاسوج. جلد20، شماره10، صفحات 857-848.

7-معطر، ف. 1376. بررسی اثر عصاره هیدرو الکلی کاسنی Cichorium intybus L. بر اضطراب در موش صحرایی نر. تاریخچه استفاده از گیاهان دارویی. دانشکده داروسازی و علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان. صفحات5-3.

8-مقدم، ف.، اصل روستا، م. 1395. اثرات ضد اضطرابی و ضد افسردگی عصاره هیدروالکلی مرزه تابستانی (Saturea hortensis) در موش های صحرایی نر مواجه شده با استرس مزمن حرکتی. دانشور پزشکی. دانشگاه شاهد. شماره 125، صفحات 39-31.

9-میلادی گرجی، ح.، صفاخواه، ح.ع.،حقیقی، س. 1389. بررسی اثر ضد اضطرابی عصاره آبی برگ اسفناج در موش سوری. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان. صفحات 50-43.

10-وفایی، ع.ع.، میلادی گرجی، ح.، مقیمی، ح.ر.، عامری، م. 1390. اثر عصاره آبی میوه گیاه فلوس Cassia fistula بر دوره خواب و سطح اضطراب موش. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان. جلد 12، شماره 4، صفحات 6-1.

11.Babri S., Doosti MH., Fatehi L., Salari AA., 2012.The effects of Scrophularia striata extract on anxiety and depression behaviors in adult male mice, Pharmaceutical Sciences, 18(2); 133 – 140.

12.Clement, Y., Chapouthier, G. (1998). Biological basis of anxiety. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 5; 623-633.

13.Clement, Y., Calataynd, F., Blzung, C. (2002). Genetic basis of anxiety-like behavior: Brain Research Bulletin, A critical review, (1); 57-71.

14.Degroot, A., Kashluba, S., Treit, D. (2001). Septal GABA ergic and hippocampal cholinergic systems modulate anxiety in the plus-maze and shock-probe tests. Pharmacol. Bioch. Behave, 69;391-399.

15.Eisenberg, DM., Davis, RB., Ernst, Sl., Apple, S., Wilkey, S., Van Rompany, M. (1998). Trends inalternative medicine use in the united states, 1990- 1997, Results of a follow – up national survey. The Journal of the American Medical Association, 280(18);1569-1575.

16.Finn, DA., Rutledge-Gorman, MT., Crabbe, JC. (2003). Genetic animal models of anxiety. Neurogenetics, 4; 109-135.

17.Fiorucci, S., Antonelli, E., Morelli, A. (2001). Mechanism of non-steroidal anti-inflammatory drug-gastropathy. Dig Liver Dis,33(2); S35–43.

18.Komaki, A., Hoseini, F., Shahidi, S., Baharloui, N. (2016). Study of the effect extract of Thymus vulgaris on axiety in male rats. J Tradit Complement Med, 6; 257-261.

19.Mohammadi, S., Zarei, M., Zarei, MM. (2016). Effect of hydroalcoholic leaves Extract of Rhus coriaria on pain in Male Rats. Anesth Pain Med,6(1); e32128.

20.Palevitch, D. (1978). Medicinal plants and their value in modern medicine. Mada, 26; 264-269.

21.Pellow, S. (1986). Anxiolytic and anxiogenic drug effects in a novel test of anxiety: are exploratory models of anxiety in rodents valid? Methods and findings in experimental and clinical pharmacology. Pharmacol Biochem Behav, 8; 557-565.

22.Rabbani, M., Sajjadi, SE., Jafarian A., Zarei, HR. (2002). Effects of stachy iavandulifolia vahl on the EPM model of anxiety in mice. 8th Iranian Seminar of Pharmaceutical Sciences, Shiraz, (294); 27-29.

23.Russo, S. (2012). Integrated pain management: using omega 3 fatty ac­ids in a naturopathic model. Tech in Reg Anesthe Pain Manage, (2); 105–8.

24.Shabbier, A. (2012). Rhus coriaria Linn, a plant of medicinal, nutritional and industrial importance: A review. The journal of animal & plant sciences, 22(2); 505-512.

25.Yaniv, Z. (1982). Medicinal plants in the perspective of time. Mada, (26); 10-22.

26.Zarrindast, MR., Solati, J., Oryan, S., Parivar, K. (2008). Effect of intra-amygdala injection of nicotine and GABA receptor agents on anxiety-like behaviour in rats. Pharmacol., 82(4);276-84.