مقایسه معرفت شناسانه وجود و ماهیت در فلسفه ملاصدرا با نومن و فنومن در فلسفه کانت

 پژوهشهای معرفت شناختی

مقاله 5، دوره 7، شماره 16، دی 1397، صفحه 99-123   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

قاسم کاکایی¹؛ محمد بنیانی^{* 2}؛ مرضیه اعتمادی فر³

¹استاد گروه فلسفه دانشگاه شیراز

²دانشیار گروه فلسفه دانشگاه شیراز، نویسنده

³دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه و کلام دانشگاه شیراز

چکیده

مسئله شناخت یکی از مسائل مهم فلسفه به شمار می رود. از آنجا که موضوع کلیدی حکمت متعالیه اصالت وجود است، مسئله شناخت نیز به این موضوع ارتباط می یابد. طبق اصالت وجود، وجود امری اصیل و محقق در خارج و ماهیت امری اعتباری است. از نظر ملاصدرا حقیقت وجود در ذهن نمی آید، بنابراین انطباق بین ذهن و عین در فلسفه ملاصدرا به نوعی به مسئله ماهیت و وجود بازگشت می کند. البته دو معنا از اصیل از عبارات ملاصدرا قابل برداشت است که هر کدام از این معانی پیامدهایی متفاوت خواهند داشت. در نظام کانت انطباقی بین ذهن و عین وجود ندارد زیرا آنچه در ذهن ماست و ما آن را می شناسیم تنها فنومن و پدیدار اشیاست و ذهن ما راهی برای دسترسی به حقیقت اشیا و یا نومن ندارد. به این ترتیب انطباق بین ذهن و عین در فلسفه کانت به نومن و فنومن بازگشت می کند.  اگر چه ماهیت متفاوت از فنومن است اما شباهت زیادی میان آنها می توان یافت. وجود نیز از جنبه هایی شبیه به معنای روانشناسانه نومن است با این تفاوت که وجود عام تر از نومن است.

کلیدواژه‌ها

وجود؛ ماهیت؛ نومن؛ فنومن؛ ملاصدرا؛ کانت

مراجع

1- اکبریان، رضا. قاسمی، حسین.(1390). «حل چالش ثنویت عین و ذهن در حکمت متعالیه ملاصدرا»، معرفت فلسفی،.ش3، صص11-36.

2- بنیانی، محمد.(1391). « بررسی معانی گوناگون اصالت وجود و اعتباریت ماهیت در نظام صدرایی»، پژوهش های هستی شناختی، ش1، صص45-56.

3- دهباشی، مهدی.(1390). « رابطه صور مادی و صور علمی در نظریه شناخت ملاصدرا و کانت»، حکمت معاصر، ش4، صص 53-78.

4- طاهری، سید صدرالدین.(1383).«بررسی و نقد مسئله وجود ذهنی در فلسفه صدرالمتالهین»، خردنامه صدرا، ش36، صص 38-50.

5- عبودیت، عبدالرسول.(1390). در آمدی به نظام حکمت صدرائی، ج چهارم، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت).

6-همو.( 1392). در آمدی به نظام حکمت صدرائی، ج اول، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت).

7- کاپلستون، فردریک.(1390). تاریخ فلسفه، ترجه غلامرضا اعوانی، تهران، انتشارات سروش.

8- کانت، ایمانوئل.(1390).تمهیدات، ترجمه غلامعلی حدادعادل، چ پنجم، مرکز نشر دانشگاهی.

9- همو.(1390). نقد عقل محض، ترجمه بهروز نظری، چ دوم، کرمانشاه، باغ نی.

10- کورنر، اشتفان.(1380). فلسفه کانت، ترجمه عزت الله فولادوند، چ دوم، تهران، خوارزمی.

11- ملاصدرا، محمدبن ابراهیم.(1981). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت، داراحیا التراث العربی.

12- همو.(1360). الشواهدالربوبیه فی المناهج السلوکیه، تهران، المرکز الجامعی للنشر.

13- همو.(1363).مشاعر، تهران، کتابخانه طهوری.

14- همو.(1363). مفاتیح الغیب، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

15- همو.( بی تا). الحاشیه علی الهیات الشفاء، قم، انتشارات بیدار.

16- میرداماد، محمّدباقر.( 1374).القبسات ، تهران: دانشگاه تهران

17- هارتناک، یوستوس.(1390). نظریه معرفت در فلسفه کانت، ترجمه غلامعلی حدادعادل، چاپ دوم، تهران، هرمس.