ارزیابی ژئوشیمیایی و زیست محیطی فلزات سنگین در خاک منطقه رباط سفید (جنوب مشهد)

فصلنامه زمین شناسی محیط زیست

مقاله 5، دوره 12، شماره 42، خرداد 1397، صفحه 45-60   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد ابراهیم فاضل ولی پور¹؛ بنفشه فاضل ولی پور^{* 2}؛ رحیم دبیری³

¹استادیار پترولوژی، گروه زمین شناسی، واحد مشهد ، دانشگاه آزاد اسلامی ، مشهد، ایران

²دانش آموخته کارشناسی ارشد زمین شناسی زیست محیطی، گروه زمین شناسی، واحد مشهد ، دانشگاه آزاد اسلامی ، مشهد، ایران

³دانشیار پترولوژی، گروه زمین شناسی، واحد مشهد ، دانشگاه آزاد اسلامی ، مشهد، ایران

چکیده

محدوده رباط سفید واقع در مسیر جاده مشهد به تربت­حیدریه توسط رخنمون­های افیولیتی به شدت سرپنتینیتی شده احاطه شده است که می­توانند به عنوان منشا زمین­زاد آلودگی منابع خاک منطقه به فلزات سنگین در نظر گرفته شود. با توجه به اهمیت موضوع در مقاله حاضر به بررسی و ارزیابی فلزات سنگین در منابع خاک منطقه رباط سفید پرداخته شده است. به همین دلیل غلظت فلزات سنگین در 11 نمونه خاک بررسی و تفسیر شده است. برای این هدف از روش­های آماری چند متغیره و شاخص زمین انباشت، ضریب غنی­شدگی و فاکتور آلودگی و فاکتور آلودگی اصلاح شده استفاده گردیده است. با استفاده از روش های آماری چند متغیره (ضریب پیرسون، تحلیل مولفه­های اصلی و آنالیز خوشه­ای) همبستگی بین عناصر مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس ارزیابی­های صورت گرفته سنگ های افیولیتی (سرپنتینیت، گابرو، دونیت و هارزبورژیت) به عنوان منشا لیتوژنیک عناصر منطقه در نظر گرفته شده است. بر اساس اندازه­گیری شاخص زمین انباشت برای خاک، نیکل دارای بالاترین میزان آلودگی در منطقه است. محاسبه فاکتور آلودگی نشان می دهد که نیکل و کروم دارای آلودگی بسیار زیاد، و کبالت دارای آلودگی زیاد در منطقه می باشد.  همچنین با اندازه­گیری فاکتور غنی­شدگی، نیکل غنی­شدگی شدید در منطقه نشان می­دهد ولی منشا ورود این فلزات سنگین ساختارهای زمین شناسی منطقه و هوازدگی سنگ­های افیولیتی است و منشا لیتوژنیک دارد.

کلیدواژه‌ها

رباط سفید؛ فلزات سنگین؛ ضریب پیرسون؛ فاکتور آلودگی؛ فاکتور غنی شدگی

مراجع