مبانی اعطای حق تعیین سرنوشت در قرآن، ادیان و عرفان

عرفان اسلامی

مقاله 13، دوره 15، شماره 57، آبان 1397، صفحه 257-284   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مهدی رضایی^{* 1}؛ علی توحیدی²

¹استادیار دانشگاه علاّمه طباطبائی، تهران.

²دانش‌آموختۀ دکتری حقوق عمومی دانشگاه علاّمه طباطبائی، تهران.

چکیده

اسلام که آیین رحمت و رأفت، دین خاتم و اکمل، عرفان و ادیان الهی­است. قرآن و مضامین عالی آن در بردارنده اصول و ارزش­های عام انسانی حقوق بشر؛ عدالت، انصاف، تساوی و نماد حکمت و معرفت است. اصولی که بر حق خدشه ناپذیر آزادی و اختیار، استقلال و حاکمیت انسان بر سرنوشت خویش تاکید دارد و ارزش­های انسانی را از اصول دینی می­داند که خدای متعال، مردم را به­رعایت آن­ها رهنمون و دعوت می­کند. در واقع دین شامل دستورکار، حقوق انسان از جمله «حق تعیین سرنوشت» و تعالیم مربوط به آن است. از این­رو حکمت و عرفان نیز به­عنوان معارف آسمانی و زمینی، پل و حلقه اتصال و پیوند آموزه­های دینی با همه ادیان الهی هستند. براین اساس دعوت انبیاء و شیوه‌تبلیغ ایشان، همگی بر مبنای آزادی انتخاب استوار بوده و انسان در قاموس قرآن کریم، موجودی مختار و آزاد و پیامبر نیز به مثابه بشارت دهنده و انذارکننده توصیف، تا گزینش مسیر هدایت یا ضلالت کاملاً‌ آزادانه صورت پذیرد. دراین نوشتار عناصر و مولفه­های فلسفی و عرفانی حق تعیین سرنوشت در آیات قرآن کریم، ادیان و اندیشه‌های عرفانی مورد تدقیق قرار گرفته و با کنار هم قراردادن گزاره­های به­دست آمده در باره این عناصر و مولفه­ها، به­دیدگاه قرآن کریم و اندیشه‌های عرفانی در باره حق تعیین سرنوشت اشاره گردیده­ است.

کلیدواژه‌ها

حق تعیین سرنوشت؛ حقوق بشر؛ قرآن؛ حق حیات؛ ادیان؛ عرفان

مراجع